Wikipedia

Niżniów

Niżniów (ukr. Нижнів / Nyżniw) – miejscowość (obecnie wieś, dawniej miasteczko) na Ukrainie nad Dniestrem, w rejonie tłumackim obwodu iwanofrankowskiego. Przez Niżniów przechodzi droga krajowa N18. Obok Niżniowa ze wschodu przepływa rzeka Dniestr.

Niżniów
Нижнів
Ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Rejon

tłumacki

Populacja (2001)
• liczba ludności


1991[1]

Nr kierunkowy

03479

Kod pocztowy

78013

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Niżniów”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Niżniów”
Ziemia48°56′42″N 25°05′48″E/48,945000 25,096667
Multimedia w Wikimedia Commons
Portal Ukraina

GeografiaEdytuj

Niżniów znajduje się na płaskowzgórzu naddniestrzańskim. Przez wieś przepływa potok Tłumaczyk.

HistoriaEdytuj

 
 
 
Pałac ks. Jabłonowskich
 
Most kolejowy, lato 1938

Niżniów jest wzmiankowany jako Nyesnow 4 lutego 1437 (zapis Nr 141 w «Akta grodzkie i ziemskie z archiwum t. zw. bernardyńskiego», t. XII)[2]. Pod koniec XVI w. Niżniów był wsią kolokacyjną[3].

W 1611 Mikołaj i Krzysztof Górscy (Gurscy) o przydomku Firlej herbu Lewart imieniem Katarzyny i Anny, córek brata Stanisława, stolnika halickiego i Doroty z Błudnik zawarli z benedyktynami lwowskimi układ o sumy zabezpieczone na Niżniowie, Bratyszowie i innych[4]. W latach 1614-1615 kościół łaciński w Niżniowie był pusty[5]. W 1802 Niżniów był miasteczkiem z dwoma kościołami parafialnymi, łacińskim i greckim[6]. Na początku XIX wieku w miasteczku działała krajowa szkoła koszykarska[7][8]. W połowie XIX wieku Niżniów był miasteczkiem w obwodzie stanisławowskim[9]. W obszernej sali tej szkoły 15 października 1905 odbyło się uroczyste otwarcie polskiej czytelni w miasteczku[10].

1 listopada 1884 otwarto ruch na linii kolejowej Buczacz – Chryplin, która połączła m.in. stacje Stanisławów, Niżniów, Buczacz[11].

W 1906 Sejm Krajowy Galicji przeznaczył Wydziałowi powiatowemu w Buczaczu subwencję 11000 kr. na budowę drogi Niżniów – Jazłowiec[12].

W poniedziałek 22 marca 1909 pod naporem mas lodowych zawalił się drewniany most na Dniestrze. Obok zrujnowanego mostu czwarty rok trwała budowa nowego żelaznego kosztem około 2 mln koron[13][14].

23 marca 1910 odbyła się wycieczka naukowa do Niżniowa członków Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie w celu zwiedzenia budowy żelaznego mostu drogowego na Dniestrze, żelaznobetonowego mostu na inundacji i przełożenia trasy gościńca, oraz robót regulacyjnych na Dniestrze. Przewoniczył wycieczką Bernhard Nagel, inspektor kolei państwowych, wyjaśnień na miejscu co do budowy udzielał c. k. inżynier Emil Bratro, zaś jako gospodarz i kierownik robót ze strony przedsiębiorstwa występował inż. Kurkiewicz (junior)[15].

Podczas powodzi na początku kwietnia 1912 Dniestr wylał 5.3 m nad stan[16].

W II Rzeczypospolitej Niżniów był siedzibą gminy wiejskiej Niżniów w powiecie tłumackim w województwie stanisławowskim.

Przez miasteczko przechodziła linia kolejowa (także istniał dworzec kolejowy[17]), część Galicyjskiej Kolej Transwersalnej, którą w 1944 w zasadzie zniszczyli (zdemontowali) podczas odwrotu hitlerowcy.

ZabytkiEdytuj

  • Kościół oo. paulinów, erygowany w 1740 r.[18], później kościół parafialny p.w. Św. Stanisława biskupa i Św. Jana Chrzciciela[19], w roku 1938 został strawiony przez pożar.[20]
  • Pałac w Niżniowie
  • Cerkiew Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny
  • Cerkiew Świętego Michała Archanioła

EdukacjaEdytuj

W 1931 działała tu 7-klasowa szkoła powszechna[21].

Obecnie w Nyżniowie znajduje się szkoła I-III poziomów[22]. W jej pobliżu znajduje się plac sportowy ze sztuczną nawierzchnią[23].

Ludzie związani z NiżniowemEdytuj

Honorowi obywateleEdytuj

WłaścicieleEdytuj

PolacyEdytuj

UkraińcyEdytuj

Naczelnicy stacji kolejowej w NiżniowieEdytuj

  • Włodzimierz Borodajkiewicz, m.in. w 1885[63], 1886[64]
  • Karol Frühling (adjunkt), m.in. w 1903[65]

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
  2. ↑ Akta grodzkie i ziemskie z archiwum t. zw. bernardyńskiego… T. XII. Lwów, 1887, s. 16.
  3. ↑ Aleksander Jabłonowski: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym T. VII, cz. II-a (Ziemie ruskie. Ruś Czerwona). W: Źródła Dziejowe. T. XVIII, cz. II-a. Warszawa: drukarnia Piotra Laskanera i S-ki, 1903, s. 324.
  4. ↑ a b c d e Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 6. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1903, s. 269.
  5. ↑ Antoni Schneider: Encyklopedia Krajoznawstwa Galicji. Lwów : Drukarnia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1871, s. 243.
  6. ↑ Niżniów, mstko, s. 386.
  7. ↑ Rozruchy w Niżniowie. „Kurjer Stanisławowski”. 1067, s. 1, 4 marca 1906. 
  8. ↑ Szkoła koszykarska w Niżniowie, s. 12-13.
  9. ↑ Galicja pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym. Lwów : nakładem aut., Drukarnia im. Ossolińskich, 1849, s. 76.
  10. ↑ Korespondencja. Niżniów. „Kurjer Stanisławowski”. 1049, s. 1–2, 29 października 1905.
  11. ↑ Obwieszczenie. „Gazeta Narodowa”. 252, s. 4, 31 paźdz. 1884.
  12. ↑ Subwencja na drogi. „Kurjer Lwowski”. 187, s. 3, 13 lipca 1906.
  13. ↑ Zawalenie się mostu na Dniestrze. „Kurjer Stanisławowski”. 1229, s. 2, 28 marca 1909.
  14. ↑ Na prowincji. Zawalenie się drugiego mostu na Dniestrze. „Kurjer Lwowski”. 138, s. 3, 24 marca 1909.
  15. ↑ Spis członków Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie według stanu z dnia 31. grudnia 1910. W: XXXIV Sprawozdanie Wydziału Głównego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie za rok administracyjny 1910. Lwów: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie, 1911, s. 22.
  16. ↑ Katastrofy atmosferyczne i powodzie. „Kurjer Lwowski”. 169, s. 3, 13 kwietnia 1912.
  17. ↑ Zdjęcie dworca kolejowego w Nyżniowie w google
  18. ↑ Niżniów, mko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 169.
  19. ↑ Andrzej Betlej: Kościół parafialny p.w. Św. Stanisława biskupa i Św. Jana Chrzciciela oraz klasztor SS. Niepokalanek (dawniej oo. Paulinów) w Niżniowie
  20. ↑ Niżniów - Пошук Google, www.google.com [dostęp 2017-11-25] (ukr.).
  21. ↑ Szkolnictwo powszechne. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. IX, s. 239, 1931, R. 35.
  22. ↑ Szkoła na mapie google
  23. ↑ Карти Google, www.google.com.ua [dostęp 2017-11-25].
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1909, s. 2.
  25. ↑ Józef Garbacik: Fredro Jan z Niżniowa. [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. VII/2, zeszyt 32. Kraków : Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, 1948, s. 118.
  26. ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 11. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1907, s. 124.
  27. ↑ Zródła dziejowe. T. XVIII. Cz. II. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Cz. I. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. wbc.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-13)].. Warszawa: Skład główny u Gerberta i Wolfa, 1902, s. 282 [289].
  28. ↑ a b c d Jerzy Hr. Dunin Borkowski: Almanach błękitny : genealogia żyjących rodów polskich. Lwów, s. 234.
  29. ↑ a b c Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 2. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1900, s. 37.
  30. ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. V. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1899, s. 294.
  31. ↑ Adam Boniecki: Lubiatowscy. W: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 15. Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1912, s. 29.
  32. ↑ Stefan Kieniewicz: Jabłonowski Ludwik (1784–1864). T. Х/2, zeszyt 45. Wrocław — Warszawa — Kraków : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 229.
  33. ↑ a b Antoni Schneider: Encyklopedya do krajoznawstwa Galicyi. Lwów: z drukarni zakładu narodowego imienia Ossolińskich, 1871, s. 129.
  34. ↑ Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lemberg, 1860, s. 478–479. (niem.)
  35. ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 13. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1909, s. 340.
  36. ↑ Teodor Lanckoroński z Brzezia h. Zadora (ID: 13.619.387)
  37. ↑ Historia majatkow Ederow Rosnowskich Lanckorońskich, AGAD – syg. 1404 (Par. Uhnów, dek. Bełz; Księga metrykalna urodzeń tylko dla wsi: Poddębce, Michałówka, Józefówka, 1794-1853); syg. 1732 (Par. Uhnów, dek. Bełz; Księga metrykalna urodzeń dla wsi Józefówka, Michałówka i Poddębce, 1854-1905), syg. 240 (Status animarum Józefówka, Karów, Michałówka, Poddębce, Expozytura Wierzbica [Spis imienny parafian].
  38. ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski. Cz. 1. T. 13, s. 341.
  39. ↑ Przed wyborami so Sejmu. „Kurjer Stanisławowski”, 1451, s. 1, 29 czerwca 1913.
  40. ↑ Po wyborze. „Kurjer Stanisławowski”, 1451, s. 1, 6 lipca 1913.
  41. ↑ Historia majatkow Ederow Rosnowskich Lanckorońskich, AGAD – syg. 1404 (Par. Uhnów, dek. Bełz; Księga metrykalna urodzeń tylko dla wsi: Poddębce, Michałówka, Józefówka, 1794-1853); syg. 1732 (Par. Uhnów, dek. Bełz; Księga metrykalna urodzeń dla wsi Józefówka, Michałówka i Poddębce, 1854-1905), syg. 240 (Status animarum Józefówka, Karów, Michałówka, Poddębce, Expozytura Wierzbica [Spis imienny parafian]
  42. ↑ Nekrolog
  43. ↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem, ułożyło Krajowe Biuro Statystyczne przy Wydziale Krajowym. Łwów, 1905, s. [102–103].
  44. ↑ Spis właścicieli ziemskich (woj.stanisławowskiego)
  45. ↑ Liczba majątków ziemskich w powiatach woj. stanisławowskiego według stanu z ok. 1930 r.
  46. ↑ Jan Nowak: Bieniasz Franciszek (1842–1898). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. 2. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1936, s. 69–70.
  47. ↑ Franciszek Bieniasz. [W:] Radio Kraków. Audycja z dnia 22.03.2015 R.
  48. ↑ Tadeusz i Witold Rzepeccy: Sejm i Senat 1922-1927. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, 1920, s. 316, 319.
  49. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. 5, s. 247, 1930, R. XXXIV.
  50. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. 9, s. 528, 1930, R. XXXIV.
  51. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. 4, s. 210 [250], 1932, R. XXXVI.
  52. ↑ Schematismus Archidioecesis Leopoliensis Ritus Latini MCMXXVIII. Leopoli, 1928, s. 97. (łac.)
  53. ↑ Schematismus Archidioecesis Leopoliensis Ritus Latini MCMXXXVII. Leopoli, 1937, s. 138. (łac.)
  54. ↑ a b Schematismus Archidioecesis Leopoliensis Ritus Latini MCMXXVIII. Leopoli, 1928, s. 14. (łac.)
  55. ↑ a b Schematismus Archidioecesis Leopoliensis Ritus Latini MCMXXX. Leopoli, 1930, s. 103. (łac.)
  56. ↑ Schematismus Archidioecesis Leopoliensis Ritus Latini MCMXXXV. Leopoli, 1935, s. 50. (łac.)
  57. ↑ Schematismus Archidioecesis Leopoliensis Ritus Latini MCMXXII. Leopoli, 1922, s. 47. (łac.)
  58. ↑ Schematismus Archidioecesis Leopoliensis Ritus Latini MCMXXXII. Leopoli, 1932, s. 101. (łac.)
  59. ↑ Krzysztof Kaczmarski. Saga rodu Mireckich. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej. T. 7. Nr 8–9, 2007, s. 137.
  60. ↑ Dmytro Błażejowski: Historical Šematism of the Archeparchy of L'viv (1832—1944). Kijów : Publishing house «KM Akademia», 2004, s. 237. ISBN 966-518-225-0. (ang.)
  61. ↑ Winnicki (Vynnickyj), Isidor (Sydir) Dr. iur.
  62. ↑ Szematyzm Eparchiji Stanysławiwśkoji za rik Bożyj 1931. Stanisławów, 1931, s. 175. (ukr.)
  63. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1885, s. 487.
  64. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1886, s. 486.
  65. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1903, s. 742.

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niżniów&oldid=69491530”