Nieśwież

miasto na Białorusi

Nieśwież[2] (biał. Нясвіж, ros. Несвиж) – miasto w obwodzie mińskim, siedziba rejonu nieświeskiego Białorusi.

Nieśwież
Нясвіж
Ilustracja
Nieśwież – zespół zamkowo-pałacowy, dawna rezydencja Radziwiłłów
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

 miński

Prawa miejskie

1586

Populacja (2018)
• liczba ludności


15 808[1]

Nr kierunkowy

+375 1770

Kod pocztowy

222603, 222620

Tablice rejestracyjne

5

Położenie na mapie obwodu mińskiego
Mapa konturowa obwodu mińskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Nieśwież”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Nieśwież”
Ziemia53°13′N 26°40′E/53,216667 26,666667
Strona internetowa

Miasto magnackie Księstwa Nieświeskiego położone było w końcu XVIII wieku w powiecie nowogródzkim województwa nowogródzkiego[3]. Prawo magdeburskie nadał król Stefan Batory w 1586 roku na prośbę Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła (Sierotki)[4].

Położenie edytuj

Okoliczne miasta:
Nowogródek Stołpce Uzda
Baranowicze  
Lachowicze Kleck Kopyl

Historia edytuj

 
Widok na Nieśwież, 1604
Nieśwież w II Rzeczypospolitej:
 
Widok miasta z lotu ptaka
 
Zamek Radziwiłłów
 
Ratusz i sukiennice
 
Gimnazjum Państwowe im. Władysława Syrokomli
 
Kościół Bożego Ciała
 
Rynek
 
Kamienica Gdańska
 
Brama Słucka
 
Klasztor benedyktynek
 
Figura Jana Nepomucena
 
Kaplica św. Wincentego
 
Synagoga
 
Wizyta marszałka Józefa Piłsudskiego w 1926

Zabytki edytuj

 
Widok na pałac od strony dziedzińca
 
Kościół Bożego Ciała
 
Brama Słucka
 
Ratusz i sukiennice
 
Kamienica Gdańska z 1721 roku
 
Dzwonnica z XVI wieku
  • zamek w Nieświeżu, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2005, do 1939 gniazdo rodowe Radziwiłłów
  • kościół Bożego Ciała w Nieświeżu, jeden z pierwszych jezuickich i barokowych kościołów w Rzeczypospolitej, wzniesiony w latach 1587–1593 według projektu Jana Marii Bernardoniego na wzór rzymskiego kościoła Il Gesù. W podziemiach fary spoczywają zwłoki 102 Radziwiłłów, najczęściej w trumnach brzozowych zamknięte plombami z radziwiłłowskim herbem. Fundator kościoła Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, znany także z licznych podróży po świecie, przebywając w Egipcie miał poznać tajemnicę balsamowania zwłok. Dlatego zapewne po śmierci Włodzimierza Lenina kilka trumien w Nieświeżu uległo dewastacji podczas prób odkrycia tajemnic mumifikacji przez sowieckich naukowców[20]. Obok kościoła znajdują się przebudowane budynki kolegium jezuitów oraz przed fasadą kościelną kaplica z 1747 roku
  • plebania kościelna z przełomie XVI i XVII wieku, przebudowana w XVIII z efektowną elewacją ogrodową
  • Wieża ceglana z połowy XVI wieku stanowiąca dawniej wzmocnienie bramy prowadzącej z zamku do miasta. W późniejszym okresie przebudowana na kościelną dzwonnicę.
  • Brama Słucka z 1690 r. Po rozebraniu umocnień miejskich przebudowana w 1760 roku w stylu barokowym. We wnętrzu ołtarz i tablica w języku polskim z 1760 roku ku czci Maryi Panny.
  • Ratusz z 1752 w stylu barokowym, przebudowany w 1836 r. Wieża ratuszowa została obniżona o dwie kondygnacje w XIX w. i odbudowana po 1930 roku.
  • Hale targowe (sukiennice) rozbudowane w 1752 roku poprzez dodanie trzeciego rzędu kramów od strony ratusza
  • Dom Gdański z 1721 roku, przy rynku
  • Kolonia urzędnicza w stylu dworkowym z 1925 roku, proj. Teodor Bursze i Jerzy Beill.
  • Kościół benedyktynek pw. św. Eufemii z klasztorem w stylu barokowym ufundowane przez księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotkę” wybudowane w latach 1590–1596 prawdopodobnie według projektu jezuickiego architekta Giovanniego Marii Bernardoniego[21]. W 1866 roku władze rosyjskie przekazały kościół cerkwi prawosławnej i wtedy też rozebrano wieżę, a klasztor w 1878 roku zamieniono na koszary. Po 1918 roku w budynkach klasztornych mieściło się seminarium nauczycielskie. Obok kościoła barokowa wieża-brama z 1763 roku. We wnętrzu kościoła pw. Przemienienia Pańskiego we wsi Nowa Mysz z 1825 znajduje się bogate wyposażenie przeniesione z kościoła benedyktynek w Nieświeżu, w tym trzy barokowe ołtarze z XVII wieku, rokokowa ambona z 1757 roku i rokokowe organy z 1762 roku.
  • Klasztor bernardynów w stylu barokowym, obecnie z zatarciem cech stylowych. Kościół barokowy pw. św. Katarzyny rozebrano po 1950 roku.
  • Kwatera cmentarna z 1926 roku dla poległych i zmarłych funkcjonariuszy Policji Państwowej.
  • Kwatera cmentarna poległych żołnierzy polskich z 1920 roku
  • Zajazd z XIX w.
  • Domy z XIX w.
  • Budynek z XIX w., mieszczący ob. muzeum lokalne

Demografia edytuj

Ludzie związani z Nieświeżem edytuj

 
Pomnik Szymona Budnego

Miasta partnerskie edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского т..., belstat.gov.by [dostęp 2019-03-09].
  2. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
  3. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 100.
  4. Wanda Rewieńska, Miasta i miasteczka magdeburskie w woj. wileńskim i nowogródzkim, Lida 1938, s. 12.
  5. T. Jaszczołt, Ród Niemiry z Wsielubia – Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku, [w:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S.Górzynski (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 195.
  6. W. Semkowicz, O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle roku 1413, w: Lithuano-Slavica Posnaniensia. Studia Historia, t. III, Poznań 1989, s. 51.
  7. W gnieździe rodowym Radziwiłłów, Tygodnik Wileńszczyzny http://www.tygodnik.lt/200734/bliska4.html.
  8. T. Jaszczołt, Ród Niemiry z Wsielubia – Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku, [w:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S.Górzynski (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 195–196.
  9. T. Jaszczołt, Ród Niemiry z Wsielubia – Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku, [w:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S.Górzynski (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 198.
  10. T. Jaszczołt, Ród Niemiry z Wsielubia – Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku, [w:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S.Górzynski (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 196.
  11. Józef Łukaszewicz Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, Poznań 1822, t. 2, s. 180, 181.
  12. Życie społeczno-kulturalne. Oświata. W: Między nadzieją…. s. 37–38.
  13. W walce o prymat w kraju. Samorząd lokalny. W: Między nadzieją…. s. 169.
  14. Życie społeczno-kulturalne. Oświata. W: Między nadzieją…. s. 39.
  15. Wstępna faza walk. W: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. s. 44.
  16. Ronny Heidenreich: Centralnaja Biełaruś. Minskaja wobłasć. W: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. s. 211–213.
  17. Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  18. a b Wycieczki nad dawną granicę. Nieśwież – Echa Polesia, polesie.org [dostęp 2023-10-06].
  19. Stanisław Winter – Cichociemny » Cichociemni elita dywersji, Cichociemni elita dywersji [dostęp 2023-10-06] (pol.).
  20. W Nieświeżu. kolumber.pl. [dostęp 2013-05-28].
  21. Tadeusz Bernatowicz, Kościół i klasztor Benedyktynek w Nieświeżu, [w:] Sztuka kresów wschodnich. Materiały sesji naukowej, vol. 2, ed. J. K. Ostrowski, Kraków 1996, s. 128–137.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj