Nielotka drzewna

Nielotka drzewna
	Zenkerella insignis
	Matschie, 1898
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	wiewiórolotkowe
Rodzina	nielotki
Rodzaj	nielotka
Gatunek	nielotka drzewna
Synonimy
	Aethurus glirinus de Winton, 1898;
	Aethurus glirinus de Winton, 1898;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nielotka drzewna^[5], wiewiórolotka bezlotna (Zenkerella insignis) – gatunek ssaka z rodziny nielotek (Zenkererllidae) której jest jedynym występującym współcześnie przedstawicielem.

Zasięg występowania edytuj

Nielotka drzewna występuje w środkowej Afryce w południowym Kamerunie, Gwinei Równikowej (w tym na Bioko), północnym Gabonie, północnym i zachodnim Kongu oraz w południowo-zachodniej Republice Środkowoafrykańskiej; być może również w Demokratycznej Republice Konga^[6].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1898 roku niemiecki zoolog Paul Matschie nadając mu nazwę enkerella insignis^[2]. Holotyp pochodził z Yaounde, w Kamerunie^[7]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju nielotka^[5] (Zenkerella) który opisał w 1898 roku również Paul Matschie^[8].

We wcześniejszych opracowaniach Z. insignis zaliczany był do Anomaluridae^[7]^[9], gdzie jak uważano, jest spokrewniony z Idiurus, jednak dane molekularne umieszczają ten takson w osobnej rodzinie, tworząc grupę siostrzaną z Anomaluridae^[10]^[6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[6].

Etymologia edytuj

Zenkerella: Georg August Zenker (1855–1922), niemiecki botanik, podróżnik, kolekcjoner, kolonista w Kamerunie w latach 1889–1922; łac. przyrostek zdrabniający -ella^[11]^[12].
insignis: łac. insignis „nadzwyczajny, niezwykły, godny uwagi”, od in „w kierunku”; signum „znak, ocena”^[13].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 180–230 mm, długość ogona 150–180 mm; masa ciała 180–220 g^[9]^[14]. Futro o gęstej, miękkiej ciemnoszarej sierści, z odcieniem ochry na przedramionach, łydkach i policzkach. Brzuch nieco jaśniejszy. Długi, puszysty ogon ciemniejszy od reszty ciała^[14]. Głowa o dużych oczach i uszach. W przeciwieństwie do innych gatunków z rodziny wiewiórolotkowatych nie posiadają fałdy skórnej pozwalającej wykonywać lot ślizgowy.

Ekologia edytuj

Głównym siedliskiem tego gryzonia są wilgotne lasy tropikalne i liściaste, oraz skupiska drzew na sawannie^[4]. Gatunek ten prowadzi nocny, nadrzewny i samotniczy tryb życia^[4]. Najprawdopodobniej częściej i łatwiej schodzą na ziemię niż inni przedstawiciele tej rodziny^[4]. Szczegółowe informacje na temat rozrodu i wychowania młodych są nieznane. Również brakuje danych na temat sposobów odżywienia. U ssaka tego stwierdzono nicienie z gatunku Zenkoxyuris mabokensis^[15].

Zagrożenie i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)^[4]. Możliwe jest że wylesianie stanowi zagrożenie dla tego gatunku^[4].

Przypisy edytuj

↑ Zenkerella insignis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Matschie 1898 ↓, s. 24.
↑ W.E. de Winton. On a new genus and species of rodents of the family Anomaluridae, from West Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1898 (3), s. 451, 1898. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zenkerella insignis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 284–285. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 312. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Zenkerella insignis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-18].
↑ Matschie 1898 ↓, s. 23.
↑ ^a ^b S. Jackson: Family Anomaluridae (Anomalures). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 279. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ P.-H. Fabre, M.-K. Tilak, Ch. Denys, Ph. Gaubert, V. Nicolas, E.J.P. Douzery & L. Marivaux. Flightless scaly-tailed squirrels never learned how to fly: A reappraisal of Anomaluridae phylogeny. „Zoologica Scripta”. 47 (4), s. 404–417, 2018. DOI: 10.1111/zsc.12286. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 714.
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 459. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ ^a ^b Michelle Harvey: Zenkerella insignis. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-04-25]. (ang.).
↑ J.P. Hugot. Etude morphologique de Zenkoxyuris mabokensis (Oxyuridae: Nematoda) parasite de Zenkerella insignis (Anomaluridae, Rongeur). „Systematic Parasitology”. 6. s. 131–137. DOI: 10.1007/BF02185520.

Bibliografia edytuj

P. Matschie. Eine neue mit Idmrus Mtsch. venvandte Gattung der Nagethiere. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1898, s. 23–30, 1898. (niem.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[itis-1] Zenkerella insignis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFMatschie1898[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8790743_24]-2] Matschie 1898 ↓, s. 24.

[Winton-3] W.E. de Winton. On a new genus and species of rodents of the family Anomaluridae, from West Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1898 (3), s. 451, 1898. (ang.).

[iucn-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zenkerella insignis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 284–285. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 312. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Zenkerella insignis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-18].

[CITEREFMatschie1898[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8790742_23]-8] Matschie 1898 ↓, s. 23.

[Jackson-9] S. Jackson: Family Anomaluridae (Anomalures). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 279. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Fabre&inni-10] P.-H. Fabre, M.-K. Tilak, Ch. Denys, Ph. Gaubert, V. Nicolas, E.J.P. Douzery & L. Marivaux. Flightless scaly-tailed squirrels never learned how to fly: A reappraisal of Anomaluridae phylogeny. „Zoologica Scripta”. 47 (4), s. 404–417, 2018. DOI: 10.1111/zsc.12286. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792461_714]-11] Palmer 1904 ↓, s. 714.

[Beolens&inni-12] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 459. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Jobling-13] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[adw-14] Michelle Harvey: Zenkerella insignis. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-04-25]. (ang.).

[15] J.P. Hugot. Etude morphologique de Zenkoxyuris mabokensis (Oxyuridae: Nematoda) parasite de Zenkerella insignis (Anomaluridae, Rongeur). „Systematic Parasitology”. 6. s. 131–137. DOI: 10.1007/BF02185520.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]