Wikipedia

Niemcy, Rosja i kwestia polska

Niemcy, Rosja i kwestia polska – praca autorstwa Romana Dmowskiego, w której autor, zakładając nieuniknioność konfliktu niemiecko-polskiego, postulował oparcie się na sojuszu rosyjsko-francuskim, gdzie sukces Rosji miał urzeczywistnić zjednoczenie wszystkich ziem polskich[1][2].

Niemcy, Rosja i kwestia polska
Niemcy, Rosya i kwestya polska
Autor

Roman Dmowski

Tematyka

geopolityka

Data powstania

1907-1908

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Lwów

Język

Język polski

Data wydania

1908

Wydawca

Towarzystwo Wydawnicze H. Altenberg

Okoliczności powstania edytuj

W 1907 Dmowski nawiązał kontakty z brytyjskim dyplomatą w Rosji Bernardem Paresem. Kontakty z Anglikami utrzymywał w czasie swej podróży na zachód Europy latem 1907[3]. Po rozwiązaniu II Dumy 3 czerwca 1907, Dmowski wyjechał do Rapperswilu na posiedzenie Komisji Nadzorczej Skarbu Narodowego (sierpień), a następnie udał się do Glion nad Jeziorem Genewskim, gdzie do połowy września pisał swoje geopolityczne opracowanie[4][5].

Charakterystyka edytuj

Książka była pisana z myślą o czytelniku zagranicznym[6]. Dmowski skupił się na trzech zasadniczych zagadnieniach: przedstawieniu sprawy polskiej, ukazaniu sytuacji międzynarodowej i na problematyce rosyjskiej. Jako najważniejszy ośrodek polskości uznał Królestwo Polskie. Jednocześnie wprost sformułował myśl, ze głównym wrogiem polskości są Niemcy i w ten sposób zerwał z tradycją polskiej myśli politycznej, upatrującej nieprzyjaciela w Rosji[7][8]. Dmowski twierdził, że zjednoczone Niemcy są potęgą zdolną do ekspansji na arenie międzynarodowej i podporządkowały sobie w tym celu Austro-Węgry i Turcję. Krajem zdolnym powstrzymać Cesarstwo Niemieckie była według niego Anglia, mająca wsparcie Francji i Japonii. W części trzeciej swej pracy zwracał się do Rosjan z komunikatem, że w zbliżającym się konflikcie Polacy mogą stanąć po ich stronie. Wykazywał, że polityka Petersburga wobec polskości stoi w sprzeczności z jego interesami geopolitycznymi i jest wyrazem uległości wobec Berlina i germanofilów[9].

Kolejne wydania edytuj

Praca, oprócz języka polskiego, została od razu wydana po francusku i rosyjsku, a potem w innych językach (nawet po fińsku i obszerne fragmenty po czesku)[10]. Dmowski nie pozwolił na tłumaczenie niemieckie[11]. W wydaniu francuskim przedmowę napisał Anatole Leroy-Beaulieu, dyrektor Szkoły Nauk Politycznych w Paryżu[12].

  • Gubrynowicz i Syn; Gebethner i Wolff, Towarzystwo Wydawnicze, Lwów-Warszawa 1914
  • Pisma, t. 2, Antoni Gmachowski i S-ka, Częstochowa 1938
  • Instytut Romana Dmowskiego, Nowy Jork 1988 (przedmowa: Wojciech Wasiutyński)
  • Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1991 (przedmowa: Tomasz Wituch)
  • Nortom, Wrocław 2000
  • Antyk Marcin Dybowski, Komorów 2010
  • Antyk Marcin Dybowski, Komorów 2011
  • Wyd. 7 popr. i uzup. na podst. wyd. z 1938, Nortom, Wrocław 2013
  • Capital, Warszawa 2016
  • Wersja dźwiękowa: Fundacja More Maiorum, Warszawa 2015 (lektor: Maciej Gąsiorek)
  • Wydanie francuskie: Librairie Armand Colin, Paris 1909 (tłum. Wacław Gasztowtt)
  • Wydanie współczesne rosyjskie: Germaniâ, Rossiâ i Polʹskij vopros, Izdatelʹstvo "Aletejâ", Sankt-Petersburg 2017.

Przypisy edytuj

  1. ↑ G. Mink, Polska w sercu Europy od roku 1914 do czasów najnowszych. Historia polityczna i konflikty pamięci, tłum. M. Kozłowska, Kraków 2017, s. 39.
  2. ↑ S. Kieniewicz, Historia Polski 1795-1918, wyd. 10, Warszawa 1997, s. 444.
  3. ↑ W. Bułhak, Dmowski – Rosja a kwestia polska. U źródeł orientacji rosyjskiej obozu narodowego 1886-1908, Warszawa 2000, s. 172-173.
  4. ↑ K. Kawalec, Roman Dmowski, Wrocław 2002, s. 110-112.
  5. ↑ W opinii Mariana Kiniorskiego, który towarzyszył w tym czasie Dmowskiemu, ostateczna wersja książki została sfinalizowana we Lwowie w 1908, M. Kułakowski, Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień, Dębogóra 2014, s. 370.
  6. ↑ K. Kawalec, Roman Dmowski, Wrocław 2002, s. 112.
  7. ↑ W. Bułhak, Dmowski – Rosja a kwestia polska. U źródeł orientacji rosyjskiej obozu narodowego 1886-1908, Warszawa 2000, s. 176-177.
  8. ↑ J. Kalembkiewicz, Poglądy Romana Dmowskiego na rolę Niemiec w rozwiązaniu kwestii polskiej po 1907 roku, „Polityka i Społeczeństwo”, 2, 2005, s. 187.
  9. ↑ W. Bułhak, Dmowski – Rosja a kwestia polska. U źródeł orientacji rosyjskiej obozu narodowego 1886-1908, Warszawa 2000, s. 177-178.
  10. ↑ W. Bułhak, Dmowski – Rosja a kwestia polska. U źródeł orientacji rosyjskiej obozu narodowego 1886-1908, Warszawa 2000, s. 176.
  11. ↑ E. Maj, Komunikowanie polityczne narodowej demokracji 1918-1939, Lublin 2010, s. 398.
  12. ↑ K. Kawalec, Roman Dmowski, Wrocław 2002, s. 113.

Bibliografia edytuj

  • K. Kawalec, Roman Dmowski, wyd. 2 uzup. i poszerz., Poznań 2016, s. 18 i n.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niemcy,_Rosja_i_kwestia_polska&oldid=73142347”