Nietoperek
Nietoperek (niem. Nipter) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Międzyrzecz[4][5].
| wieś | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
ok. 75 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
266[2] |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-305[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0184170 |
Położenie na mapie gminy Międzyrzecz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°24′08″N 15°32′18″E/52,402222 15,538333[1]
| |
Położenie edytuj
Wieś jest położona ok. 5 km na południe od Międzyrzecza przy drodze ekspresowej S3 (E65) i leży na terenie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Uroczyska Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.
Historia edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od połowy XIII wieku. Wymieniona została po raz pierwszy w łacińskojęzycznym dokumencie z 1452 pod nazwą „Nyethopirek”, 1464 „Nyetopirek”, 1499 „Nyethopyrek”, 1510 „Nyetopyrek”, 1520 „Nyetoperek, Nietoperek”, 1563 „Nietopyrek”, 1564 „Niethoperek”, 1564/65 „Niedoperek”[6].
Wieś w średniowieczu była własnością króla polskiego i przynależała do zamku międzyrzeckiego. Na przełomie XV i XVI wieku miejscowość była siedzibą własnej parafii w dekanacie międzyrzeckim i leżała w starostwie międzyrzeckim, powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego[6].
Miejscowość wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W 1499 została wymieniona w wykazie zaległości podatkowych. W 1509 odbył się pobór od 10 łanów, trzech groszy od karczmy. Sołtys posiadał jeden łan, z którego nic nie płacił. W 1563 miał miejsce pobór od 4,5 łana, jednego łana sołtysiego, oraz od karczmy dorocznej. W 1564 wieś miała 8 łanów powierzchni. W 1580 wieś należała do starosty międzyrzeckiego i płaciła pobór od 6 łanów, 3 zagrodników, 8 groszy płacił komornik, po dwa grosze płaciło 4 komorników. Płatnikiem podatków we wsi byli także rzemieślnik oraz pasterz wypasający 60 owiec[6].
W 1520 król polski Zygmunt Stary nadał wójtostwo w Międzyrzeczu oraz kilka sołectw w okolicznych wsiach, m.in. w Nietoperku kasztelanowi poznańskiemu Łukaszowi z Górki skonfiskowane z powodu niestawienia się dotychczasowych posiadaczy na pospolite ruszenie[6].
Miejscowość opisana została w 1564 podczas lustracji starostwa międzyrzeckiego. We wsi mieszkało 9 osiadłych kmieci, którzy posiadali 4,5 śladów. Z każdego z nich płacili 3. złote 14. groszy czynszu oraz oddawali w naturze 2. kury i 30. jaj. W ramach swoich zobowiązań wykonywali również następujące prace: spulchniali role „włócząc” je, a nie orając, ścinali owies, grabili i zwozili go do folwarku, a także zbierali chrust do wykonywania ogrodzeń. Od karczmy karczmarz płacił 20. groszy czynszu. Sołtys zobowiązany był do posług dla zamku w Międzyrzeczu. Płacił on 3. złote i 14. groszy ze swojego śladu roli, stawu rybnego w Nietoperku oraz od 2. podlegających mu zagrodników. Suma dochodów zamku międzyrzeckiego z Nietoperka wynosiła 20. złotych 8. groszy i 9. denarów. W 1564 dziesięcina ze wsi w postaci wiardunku z 8 łanów należała do uposażenia klucza pszczewskiego biskupa poznańskiego. W 1603 kościół w Nietoperku zajęty został przez innowierców[6].
Wieś królewska należąca do starostwa międzyrzeckiego. Pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[7].
Po rozbiorach wieś znalazła się w zaborze pruskim.
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Części edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0184187 | Łęgowskie | osada |
| 0184193 | Nietoperek | kolonia |
| 0184201 | Nietoperek | osada leśna |
Obiekty edytuj
Mieściła się tutaj Chiropterologiczna Stacja Edukacyjno-Badawcza Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego, która zajmowała się ochroną nietoperzy w rezerwatach przyrody Nietoperek i prowadziła działalność edukacyjną. Aktualnie została wykupiona przez osoby prywatne.
We wsi znajduje się lapidarium kamieni z nieistniejącej Wieży Bismarcka z 1914 r. Funkcjonuje tu kolej ogrodowa pod nazwą Kolejka Ogrodowa Nietoperek[8].
Obok Nietoperka zachowały się pozostałości umocnień Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, w których utworzono Rezerwat przyrody Nietoperek chroniący zimowe siedliska nietoperzy.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 87049
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 814 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b Rejestr TERYT. Jednostki podziału terytorialnego (TERC). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-07-18]..
- ↑ a b c d e Gąsiorowski 1993 ↓.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 242–243.
- ↑ Redakcja, Kolejka ogrodowa z Nietoperka podbija cały świat! [WIDEO,ZDJĘCIA] [online], Międzyrzecz Nasze Miasto, 5 września 2017 [dostęp 2021-08-09] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III (L – Q), zeszyt 2, hasło „Nietoperek”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1993, s. 321–322.
- W. Nycz, Nietoperek – stare i nowe dzieje, Nietoperek-Międzyrzecz-Gorzów Wlkp., 2005.
Linki zewnętrzne edytuj
- Nietoperek w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Strona wsi Nietoperek. nietoperek2004.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-05)].
- Rezerwaty Nietoperek na stronie Łagowskiego Parku Krajobrazowego. lagpark.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-03)].