Nocówkowate, jaszczurki nocne (Xantusiidae) – rodzina małych jaszczurek z infrarzędu Scincomorpha w rzędzie łuskonośnych (Squamata).

Nocówkowate
Xantusiidae[1]
Baird, 1858
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – nocówka kanionowa (Xantusia henshawi)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Rząd

łuskonośne

Infrarząd

Scincomorpha

Rodzina

nocówkowate

Typ nomenklatoryczny

Xantusia Baird, 1858

Rodzaje

3 rodzaje – zobacz opis w tekście

Opis
Rodzina składa się z prawie 40 małych gatunków, które pokrojem ciała przypominają typowe jaszczurki. Kończyny pięciopalczaste, dobrze wykształcone. Oczy z eliptycznymi źrenicami osłonięte nieruchomo zrośniętymi, przezroczystymi powiekami. Grzbiet pokryty małymi łuskami, a brzuch szerokimi tarczkami. Ubarwienie szarobrązowe.
Rozmiary
Długość od 4 do 12 cm.
Biotop
Nizinne, wilgotne obszary lub tereny górzyste na obrzeżach lasów i wśród rumowisk skalnych.
Pokarm
Owady, pająki, skorpiony i inne małe zwierzęta. Niektóre zjadają też pokarm roślinny.
Zachowanie
Wykazują aktywność w ciągu dnia. Z powodu skrytego trybu życia długo uważane były za gatunki prowadzące nocny tryb życia. Są bardzo ruchliwe. W dzień ukrywają się pod kamieniami, w różnych szczelinach, kaktusach i agawach, czy zmurszałych pniach.
Rozmnażanie
Żyworodne. Samice najczęściej rodzą 2 młode.
Występowanie
Ameryka Północna – południowo-zachodnie USA, Meksyk, Ameryka Centralna aż po Panamę; także Kuba i kilka małych wysp u wybrzeży Kalifornii[2].

Systematyka edytuj

Do rodziny należą następujące rodzaje[3]:

Przypisy edytuj

  1. Xantusiidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. R. Midtgaard, Family Xantusiidae, [w:] RepFocus [online] [dostęp 2024-01-28] (ang.).
  3. P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Xantusiidae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-28]. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
  • Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.
  • Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.