Nornica szaroruda

Nornica szaroruda
	Craseomys rufocanus
	(Sundevall, 1846)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Myodini
Rodzaj	Craseomys
Gatunek	nornica szaroruda
Synonimy
	Hypudaeus rufocanus Sundevall, 1846; Arvicola kamtnschaticus Poliakov, 1881; Arvicola rufocanus siberica Poliakov, 1881; Arvicola wosnessenskii Poliakov, 1881; Evotomys (Craseomys) latastei J.A. Allen, 1903; Evotomys bedfordiae O. Thomas, 1905; Evotomys kolymensis Ognev, 1922; Evotomys (Craseomys) irkutensis Ognev, 1924; Craseomys rufocanus bargusinensis Turov, 1924; Evotomys (Craseomys) arsenjevi Dukelsky, 1928; Clethrionomys yesomontanus Kishida, 1931; Clethrionomys kurilensis Tokuda, 1932; Neoaschizomys sikotanensis Tokuda, 1935; Neoaschizomys sikotanensis akkeshii Imaizumi, 1949; Clethrionomys microtinus Kuzyakin, 1963; Clethrionomys rufocanus changbaishanensis Jiang, Ma & Luo, 1993;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nornica szaroruda^[16] (Craseomys rufocanus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania edytuj

Nornica szaroruda występuje w Fennoskandii w północnej Europie na wschód przez Syberię do wybrzeża Oceanu Spokojnego i półwyspu Kamczatka, na południe aż do Uralu Południowego, do górnego bieg rzeki Ob, w północnej Chińskiej Republice Ludowej (Sinciang, Mongolia Wewnętrzna, Heilongjiang, Jilin i Liaoning), Mongolii, północnej Korei i wyspach Oceamu Spokojnego takich jak Wyspy Szantarskie, Sachalin, Hokkaido, Wyspy Kurylskie oraz małe wysepki wokół Hokkaido i na Morzu Ochockim^[17].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1846 roku szwedzki zoolog Carl Jakob Sundevall nadając mu nazwę Hypudaeus rufocanus^[1]. Holotyp pochodził z Lappmark, w Szwecji^[18].

C. rufocanus należy do podrodzaju Craseomys^[17]. We wcześniejszych ujęciach systematycznych C. rufocanus był umieszczany w Clethrionomys^[19] lub Myodes^[18]. Większość zmienności genetycznej występuje w południowo-wschodniej części zasięgu występowania; odrębne linie filogenetyczne zajmują dolny bieg rzeki Amur, Hokkaido i przyległe wyspy oraz Sachalin^[17]. Większa część obszaru występowania od Fennoskandii do Kamczatki jest zasiedlona przez jedną linię^[17]. Rozpoznano pięć podgatunków, ale konieczna jest rewizja taksonomiczna^[17]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[17].

Etymologia edytuj

Craseomys: gr. κρασις krasis, κρασεως kraseōs „mieszanina, połączenie”^[20]; μυς mus, μυος muos „mysz”^[21].
rufocanus: łac. rufus „rudy”^[22]; canus „szary”^[23].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 100–142 mm, długość ogona 27–63 mm; masa ciała 27–52 g^[24].

Biologia edytuj

Zwierzęta te zamieszkują lasy szpilkowe i brzozowe, od poziomu morza do 1710 m n.p.m. w Fennoskandii, a we wschodniej części zasięgu (Mongolia) aż do 2700 m n.p.m. Preferują doliny rzeczne, okolice skaliste lub z gęstym poszyciem leśnym, spotyka się je także na torfowiskach, wrzosowiskach i terenach trawiastych^[15].

Są to roślinożercy, żywiący się częściami wegetatywnymi traw, ziół i krzewów, a także jagodami^[15].

Populacja edytuj

Ze względu na bardzo szeroki zasięg występowania, jest to gatunek najmniejszej troski. Jest pospolity w północnej Fennoskandii, ale od połowy lat 80. XX wieku liczebność populacji maleje. Może to być związane ze zmianami zachodzącymi w gospodarce leśnej^[15].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b C.J. Sundevall. Hypudœus rufocanus, ny svensk djurart. „Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-akademiens forhandlingar”. 3, s. 122, 1846. (szw. • łac.).
↑ Poliakov 1881 ↓, s. 43.
↑ ^a ^b Poliakov 1881 ↓, s. 56.
↑ J.A. Allen. Report on the mammals collected in northeastern Siberia by the Jesup North Pacific Expedition, with itinerary and field notes, by N.G. Buxton. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 19 (4), s. 145, 1903. (ang.).
↑ O. Thomas. [Paper on mammals collected in Japan by Mr. M. P. Anderson for His Grace the Duke of Bedford]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 23, s. 18, 1905. (ang.).
↑ С.И. Огнeв. Материалы по систематике русских млекопитающих. „Биол. известия”. 1, s. 108, 1922. (ros.).
↑ С.И. Огнeв. „Бюллетень Московского Общества Испытателей Природы. Отдел Биологический”. 31, s. 69, 1924.
↑ С.С. Туров. „Доклады Академии Наук СССР”, s. 110, 1924. (ros.).
↑ N.M. Dukelskaya. Zwei neue Nagetiere aus dem Ussuri-Gebiet (Sudost-Siberien). „Zoologischer Anzeiger”. 77, s. 40, 1928. (niem.).
↑ K. Kishida. „Lanzania”. 3 (27), s. 107, 1931. (ang.).
↑ M. Tokuda. „Transactions of the Natural History Society of Sapporo”. 12, s. 206, 1932. (jap. • ang.).
↑ M. Tokuda. Neoaschizomys, a new genus of Microtinae from Sikotan, a South Kuril’ Island. „Memoirs of the College of Science, Kyoto Imperial University”. Series b. 10, s. 242, 1935. (jap. • ang.).
↑ Y. Imaizumi. „Nippon Honyu-doubutsu Zusetsu”, s. 242, 1949. (jap.).
↑ А.П. Кузякин. Система грызунов фауны СССР. „Труды Зоологического института АН СССР”. 10, s. 111, 1963. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d B. Sheftel & H.B.S.& H. Henttonen B. Sheftel & H.B.S.& H., Myodes rufocanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-20] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 238–239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 346. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myodes rufocanus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-20].
↑ J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Londyn: British Museum (Natural History), 1951, s. 665. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 61.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 141.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 199.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 39.
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 299–301. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia edytuj

И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в бири. „Записки Императорской Академии наук”. 39 (2), s. 1–92, 1881. (ros.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[Sundevall-1] C.J. Sundevall. Hypudœus rufocanus, ny svensk djurart. „Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-akademiens forhandlingar”. 3, s. 122, 1846. (szw. • łac.).

[CITEREFPoliakov188143-2] Poliakov 1881 ↓, s. 43.

[CITEREFPoliakov188156-3] Poliakov 1881 ↓, s. 56.

[Allen-4] J.A. Allen. Report on the mammals collected in northeastern Siberia by the Jesup North Pacific Expedition, with itinerary and field notes, by N.G. Buxton. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 19 (4), s. 145, 1903. (ang.).

[Thomas-5] O. Thomas. [Paper on mammals collected in Japan by Mr. M. P. Anderson for His Grace the Duke of Bedford]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 23, s. 18, 1905. (ang.).

[Ognev1922-6] С.И. Огнeв. Материалы по систематике русских млекопитающих. „Биол. известия”. 1, s. 108, 1922. (ros.).

[Ognev1924-7] С.И. Огнeв. „Бюллетень Московского Общества Испытателей Природы. Отдел Биологический”. 31, s. 69, 1924.

[Turov-8] С.С. Туров. „Доклады Академии Наук СССР”, s. 110, 1924. (ros.).

[Dukelsky-9] N.M. Dukelskaya. Zwei neue Nagetiere aus dem Ussuri-Gebiet (Sudost-Siberien). „Zoologischer Anzeiger”. 77, s. 40, 1928. (niem.).

[Kishida-10] K. Kishida. „Lanzania”. 3 (27), s. 107, 1931. (ang.).

[Tokuda1932-11] M. Tokuda. „Transactions of the Natural History Society of Sapporo”. 12, s. 206, 1932. (jap. • ang.).

[Tokuda1935-12] M. Tokuda. Neoaschizomys, a new genus of Microtinae from Sikotan, a South Kuril’ Island. „Memoirs of the College of Science, Kyoto Imperial University”. Series b. 10, s. 242, 1935. (jap. • ang.).

[Imaizumi-13] Y. Imaizumi. „Nippon Honyu-doubutsu Zusetsu”, s. 242, 1949. (jap.).

[Kuzyakin-14] А.П. Кузякин. Система грызунов фауны СССР. „Труды Зоологического института АН СССР”. 10, s. 111, 1963. (ros.).

[iucn-15] B. Sheftel & H.B.S.& H. Henttonen B. Sheftel & H.B.S.& H., Myodes rufocanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-20] (ang.).

[Cichocki&inni-16] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 238–239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-17] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 346. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-18] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myodes rufocanus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-20].

[Ellerman&Morrison-19] J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Londyn: British Museum (Natural History), 1951, s. 665. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=91_61]-20] Jaeger 1944 ↓, s. 61.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=171_141]-21] Jaeger 1944 ↓, s. 141.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=229_199]-22] Jaeger 1944 ↓, s. 199.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=69_39]-23] Jaeger 1944 ↓, s. 39.

[Pardiñas&inni-24] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 299–301. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[16]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]