Wikipedia

Nosorożcowate

(Przekierowano z Nosorożce)

Nosorożcowate[6], nosorożce (Rhinocerotidae) – rodzina dużych ssaków z rzędu nieparzystokopytnych (Perissodactyla).

Nosorożcowate
Rhinocerotidae[1]
J.E. Gray, 1821[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – nosorożec biały (Ceratotherium simum)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nieparzystokopytne

Podrząd

gruboskórce

Rodzina

nosorożcowate

Typ nomenklatoryczny

Rhinoceros Linnaeus, 1758

Synonimy
Podrodziny

zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Zasięg występowania Edytuj

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Afryce i Azji[7][8].

Charakterystyka Edytuj

Ciało koloru siwego, masywne, ciężkie, okryte grubą skórą, prawie całkowicie pozbawioną włosów, kończyny słupowate, trójpalczaste, zakończone kopytami. W okolicy nosowej jedno lub dwa rogowe wyrośla, pierwsze osadzone na kości nosowej, drugie (jeśli występuje) na kości czołowej. Oczy i uszy małe. Skóra bez gruczołów łojowych i potowych, podzielona na twarde płyty.

Tryb życia głównie nocny. Żyją głównie samotnie, rzadziej parami lub rodzinami (samica z młodzieżą). Samica po 13-16-miesięcznej ciąży rodzi 1 młode co 3-4 lata. Zamieszkują sawanny i zarośla Afryki i Azji Południowo-Wschodniej.

W XIX wieku nosorożce zaliczano do rzędu gruboskórych, wraz ze słoniami i hipopotamami, obecnie zaliczane są do podrzędu gruboskórców (Ceratomorpha) w rzędzie nieparzystokopytnych (Perissodactyla).

Nosorożce są precyzyjnie przedstawiane na terakotowych tabliczkach odnalezionych w Harappa i Mohendżo-Daro[9]. Z powodu zmian klimatu miasta opustoszały, a nosorożce emigrowały na tereny Assamu[10]. Albrecht Dürer zamieścił pod drzeworytem napis, w którym informował o tym, że 1 maja 1513 roku sprowadzono do Lizbony nosorożca dla Manuela I, króla Portugalii[11].

Ochrona Edytuj

W XVI wieku rozpoczęto masowo polować na nosorożce, których skóra była używana przez Mongołów do produkcji cięciw łuków[12]. W 1837 roku włączono Assam do imperium brytyjskiego i w tym czasie brytyjscy oficerowie masowo polowali na te zwierzęta[13]. Rudyard Kipling opisywał nosorożca jako bestię ze zbroją, a chiński farmaceuta, Li Shi Chena w XVI wieku wskazywał na to, że róg nosorożca leczy między innymi bóle głowy, wymioty, ukąszenia węży, opętanie przez demony, raka, kaca i inne schorzenia i dolegliwości[14]. Te opinie spowodowały to, że rogi nosorożców były bardzo cenione. W celu walki z przesądami, aby pokazać to, że rogi nosorożców nie mają wartości ani materialnej, ani lecznicznej, rząd stanu Assam we wrześniu 2022 roku publicznie spalił 2479 rogów[15]. Nie powstrzymało to licznych osób, które nadal polują na nosorożce[16].

Systematyka Edytuj

Do rodziny należą następujące występujące współcześnie podrodziny[7][6]:

oraz podrodzina wymarła[17]:

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z podrodzin:

Uwagi Edytuj

  1. ↑ Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
  2. ↑ Typ nomenklatoryczny: †Ronzotherium Aymard, 1854.
  3. ↑ Typ nomenklatoryczny: †Trigonias F.A. Lucas, 1900.

Przypisy Edytuj

  1. ↑ Rhinocerotidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 306, 1821. (ang.). 
  3. ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 97. (łac.).
  4. ↑ M. Kretzoi. Alttertiäre Perissodactylen aus Ungarn. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 33, s. 87–98, 1940. (niem.). 
  5. ↑ K. Heißig: Rhinocerotidae. W: D.R. Prothero & R.M. Schoch (redaktorzy): The evolution of perissodactyls. New York: Oxford University Press, 1989, s. 405, 406, seria: Oxford Monographs on Geology and Geophysics, 15. ISBN 978-0195060393. (ang.).
  6. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 166–167. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 390. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Rhinocerotidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
  9. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  10. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  11. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  12. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  13. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  14. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  15. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  16. ↑ Katarzyna Marcysiak, Jednorożec na szczęście, [w:] "Angora", nr 22 (1719), 28 maja 2023 roku, ISSN 0867 8162, str. 78-79.
  17. ↑ J.S. Zijlstra: Elasmotheriinae. Hesperomys project. [dostęp 2022-11-06]. (ang.).
  18. ↑ H.E. Wood, 2nd. Some early Tertiary rhinoceroses and hyracodonts. „Bulletins of American paleontology”. 13 (50), s. 232, 1927. (ang.). 
  19. ↑ L.B. Albright. Ungulates of the Toledo Bend local fauna (late Arikareean, early Miocene), Texas Coastal Plain. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. Biological Sciences. 42 (1), s. 22, 1999. (ang.). 
  20. ↑ Е.И. Беляева: Семейство Rhinocerotidae. W: Э.А. Вангенгейм, Е.И. Беляева, B.E. Гарутт, Е.Л. Дмитриева & В.C. Зажигин: Млекопитающие эоплейстоцена западного Забайкалья. Москва: Издательство «Наука», 1966, s. 133. (ros.).
  21. ↑ L.G. Tanner & L.D. Martin. New Rhinocerotids from the Oligocene of Nebraska. „Life Science Miscellaneous Publications of the Royal Ontario Museum, Toronto”, s. 212, 1976. (ang.). 
  22. ↑ A. Aymard. Des terrains fossilifères du bassin supérieur de la Loire. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 38, s. 675, 1854. (fr.). 
  23. ↑ Е.И. Беляева. Некоторые данные по олигоценовым носорогам Монголии. „Труды Палеонтологического института”. 55, s. 192, 195, 1954. (ros.). 
  24. ↑ C.B. Hanson: Teletaceras radinskyi, a new primitive rhinocerotid from the Late Eocene Clarno Formation of Oregon. W: D.R. Prothero & R.M. Schoch (redaktorzy): The evolution of perissodactyls. New York: Oxford University Press, 1989, s. 380, seria: Oxford Monographs on Geology and Geophysics, 15. ISBN 978-0195060393. (ang.).
  25. ↑ F.A. Lucas. A new Rhinoceros, Trigonias osborni, from the Miocene of South Dakota. „Proceedings of the United States National Museum”. 23 (1207), s. 221, 1901. (ang.). 
  26. ↑ L.T. Holbrook & S.G. Lucas. A new genus of rhinocerotoid from the Eocene of Utah and the status of North American „Forstercooperia”. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 17 (2), s. 384, 1997. DOI: 10.2307/4523815. (ang.). 
  27. ↑ D.R. Prothero: The Evolution of North American Rhinoceroses. Cambridge: Cambridge University Press, 2005, s. 124. ISBN 978-0-521-83240-3. (ang.).

Linki zewnętrzne Edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nosorożcowate&oldid=70751443”