Notoungulaty

wymarły rząd ssaków

Notoungulaty[1] (Notoungulata) – wymarły rząd prymitywnych ssaków kopytnych.

Notoungulaty
Notoungulata
Roth, 1903
Ilustracja
Toxodon
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Nadrząd

Meridiungulata

Rząd

notoungulaty

Zasięg występowania
Mapa występowania

Pozycja filogenetyczna notoungulatów budziła wiele kontrowersji. Sugerowano ich pokrewieństwo m.in. z Afrotheria i szczerbakami. Badania sekwencji kopalnego kolagenu sugerują, że notoungulaty są najbliżej spokrewnione z litopternami, a ich najbliżsi żyjący obecnie krewni to nieparzystokopytne[2][3].

Opis edytuj

Poszczególne gatunki znacznie różniły się między sobą. Przedstawiciele Typotheria z rodzin Interatheriidae i Hegetotheriidae osiągali niewielkie rozmiary – ich masa wahała się od 1 do 10 kg. Toxodontia osiągały większe rozmiary – od 100 do 500 kg[4], a plejstoceńskie rodzaje Toxodon i Mixotoxodon – nawet 1000 kg[3].

Występowanie edytuj

Ameryka Południowa i Północna, Azja. W zapisie kopalnym znane od wczesnego paleocenu do przełomu plejstocenu i holocenu.

Klasyfikacja edytuj

Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Billeta (2011) na podstawie cech czaszki i uzębienia sugeruje, że notoungulaty są grupą monofiletyczną, podobnie jak dwa główne podrzędy – Toxodontia i Typotheria. Monofiletyzm wielu rodzin należących do tych podrzędów jest jednak niepewny[5].

Przypisy edytuj

  1. Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
  2. Frido Welker i inni. Ancient proteins resolve the evolutionary history of Darwin's South American ungulates. „Nature”, 2015. DOI: 10.1038/nature14249. (ang.). 
  3. a b Michael Buckley. Ancient collagen reveals evolutionary history of the endemic South American 'ungulates'. „Proceedings of the Royal Society B”. 282 (1806): 20142671, 2015. DOI: 10.1098/rspb.2014.2671. (ang.). 
  4. G. H. Cassini, S. F. Vizcaíno, M. S. Bargo. Body mass estimation in Early Miocene native South American ungulates: a predictive equation based on 3D landmarks. „Journal of Zoology”. 287 (1), s. 53–64, 2012. DOI: 10.1111/j.1469-7998.2011.00886.x. (ang.). 
  5. Guillaume Billet. Phylogeny of the Notoungulata (Mammalia) based on cranial and dental characters. „Journal of Systematic Palaeontology”. 9 (4), s. 481–497, 2011. DOI: 10.1080/14772019.2010.528456. (ang.).