Nowa Wieś (powiat międzyrzecki)
Nowa Wieś (pol. hist. Ponikwa[4], niem. Neudorf[5]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Bledzew.
| wieś | |
 Pałac w Nowej Wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
426[2] |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-350[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0178548 |
Położenie na mapie gminy Bledzew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°28′14″N 15°21′29″E/52,470556 15,358056[1]
| |
Historia edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Po raz pierwszy wymieniana w dokumencie z 1293 jako „Ponikva”, 1309 „Ponicfa, que Nova villa nuncupatur”, 1500 „Neuwendorff”, 1508 „Naydorf”, 1510 „Novavilla”, 1563 „Newdorf”, 1580 „Nowawies”, w XVII wieku „Nowawies sive Mascoue”, 1944 „Neudorf”[4].
Nowa Wieś nazywała się początkowo „Ponikwą” od nazwy rzeczki, nad którą leżała. Według historyków miejscowość ta założona została na terenie 500 lub 50 łanów położonych nad Ponikwą koło gaju zwanego Sokola Dąbrowa. W 1239 grunt nadany został przez księcia wielkopolskiego Władysława Odonica cystersom z Dobrego Ługu na Łużycach, którzy później przenieśli się stamtąd do Bledzewa gdzie założyli opactwo. Nowa Wieś prawdopodobnie wchłonęła także inną zaginioną wieś „Maszkowo”[4].
Miejscowość była wsią duchowną czyli należącą do kleru. W 1309 biskup poznański Andrzej nadał Konradowi opatowi zakonu oraz cystersom w Zemsku dziesięcinę z należącej już do nich wsi Ponikwa, której nazwa zapisana została wówczas w dokumencie po łacienie pod dwiema nazwami - "Ponikva" oraz "Nova villa". W 1460 król polski Kazimierz IV Jagiellończyk ustalił wymiar ciężarów i robocizn należnych ze wsi klasztornych w tym m.in. z Nowej Wsi zamkowi w Międzyrzeczu[4].
W 1508 odnotowano pobór od 3 łanów (w tym jednego łana po pożarze) oraz od karczmy. W 1509 miał miejsce pobór od 3 łanów, od jednego łana sołtysiego oraz od karczmy. W 1565 wieś należąca do opata bledzewskiego zobowiązana była do danin na rzecz zamku w Międzyrzeczu będącego siedzibą starostwa. Z 12 śladów wieś oddawała do niego 40 groszy i 9 denarów wieprzowego, a oprócz tego każdy płacił również w naturze ćwiertnię żyta, 1,5 ćwiertni owsa, kurę, 8 jaj. Każdy zobowiązany był do zwózki 4 wozów drewna rocznie oraz przez cały dzień miał zwozić mierzwę, przez 2 dni zboże, a wszyscy razem mieli skosić łąkę w Murzynowie koło Skwierzyny i zwieźć zżęte siano do zamku. Sołtys był zwolniony z tych obciążeń i nie płacił tych podatków. Cały dochód starostwa międzyrzeckiego z tych świadczeń wynosił ze wsi w sumie 17 złotych, 3 grosze i 15 denarów. W 1580 według regestrów poborowych powiatu poznańskiego miejscowość była własnością opata w Bledzewie, miała 9 łanów, 12 zagrodników, jednego osadnika, dwóch rzemieślników oraz jednego pasterza wypasającego 27 owiec[4][6][7].
.jpg)
Pod koniec XVI wieku była własnością opata cystersów w Bledzewie i leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[8].
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[6]. Nowa Wieś należała do okręgu starodworskiego tego powiatu i stanowiła odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas F. Ksawery Alkiewicz[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 410 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 49 dymów (domostw)[6]. Wzmiankowana była wówczas także Nowa wieś młyn (1 dom, 5 osób)[6][7].
Jako wieś siedzibę gminy leżącą w powiecie międzychodzkim miejscowość odnotowana została przez Słownik geograficzny Królestwa Polskiego pod nazwą "Nowawieś". Liczyła ona 53 domy, zamieszkane przez 484 mieszkańców w tym 47 ewangelików i 437 katolików. We wsi znajdował się młyn oraz folwark mający 588 morg obszaru[7].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88199
- ↑ Jednostki organizacyjne i pomocnicze: Sołectwa Gminy Bledzew, Warszawa: BIP Bledzew, 31 grudnia 2011.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 830 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Gąsiorowski 1993 ↓.
- ↑ Neudorf (Schwerin). [dostęp 2021-08-16]. (niem.).
- ↑ a b c d e Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 260.
- ↑ a b c Sulimierski 1886 ↓.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 22. [dostęp 2013-01-26].
- ↑ Oficjalna strona Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej. [dostęp 2008-08-23].
Bibliografia edytuj
- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III, (L – Q), zeszyt 2, hasło „Nowa Wieś”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1993, s. 321-322.
- Filip Sulimierski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. VII: Netrebka – Perepiat, hasło „Nowawieś”. Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1886, s. 206.
Linki zewnętrzne edytuj
- Nowa Wieś w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Nowawieś, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 206.