Wikipedia

Nowa Wioska (województwo kujawsko-pomorskie)

wieś w województwie kujawsko-pomorskim

Nowa Wioska – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka.

Nowa Wioska
wieś
Ilustracja
Zabudowa wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

bydgoski

Gmina

Nowa Wieś Wielka

Wysokość

74 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

147[2]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-060[3]

Tablice rejestracyjne

CBY

SIMC

0092781

Położenie na mapie gminy Nowa Wieś Wielka
Mapa konturowa gminy Nowa Wieś Wielka, na dole znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego
Mapa konturowa powiatu bydgoskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Ziemia52°57′43″N 18°07′36″E/52,961944 18,126667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Starsza zabudowa
Droga do Tarkowa Dolnego

W latach 1950–1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.

Położenie edytuj

Nowa Wioska to wieś sołecka usytuowana na południowym skraju Puszczy Bydgoskiej, gminy Nowa Wieś Wielka oraz powiatu bydgoskiego. Od zachodu graniczy z Nową Wsią Wielką i Tarkowem Dolnym, od wschodu z Dąbrową Wielką, od północy poprzez pas lasu z Leszycami i Dębinką, a od południa poprzez szeroki pas łąk z Dobrogościcami (gmina Złotniki Kujawskie).

Pod względem fizyczno-geograficznym leży w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w mezoregionie Kotlina Toruńska[4].

Charakterystyka edytuj

Nowa Wioska to wieś położona wzdłuż drogi powiatowej 1552C Tarkowo Dolne-Dąbrowa Wielka, połączonej z drogą krajową nr 25. Od północy przylega do Puszczy Bydgoskiej, a od południa otwarta jest na pas łąk o szerokości 2 km, które porastają zatorfiony południowy szlak odpływu wód w Kotlinie Toruńskiej. Wśród łąk znajduje się sieć kanałów melioracyjnych. Miejscowość znajduje się na dziale wodnym Odry i Wisły. Bór sosnowy na północ od wsi porasta pas wydm śródlądowych o wysokości względnej dochodzącej do 15 m. W lesie na północny zachód od wsi znajduje się rezerwat przyrody Tarkowo, w którym chroniony jest bór świeży ze stanowiskiem kserotermicznej wiśni karłowatej[5]. Łącznie w sołectwie Nowa Wioska jest 89 ha gruntów ornych (wyłącznie V i VI klasy bonitacyjnej), 5 ha łąk, 29 ha pastwisk oraz 12 ha lasów[6].

W miejscowości znajduje się jeden zabytek nieruchomy ujęty w ewidencji zabytków, tj. dom mieszkalny nr 8[7].

Historia edytuj

W 1748 roku wójt bydgoski nadał osadnikom olęderskim Jerzemu i Matysowi Penknerom kontrakt na założenie wsi Nowawieś Mała, położonej na południe od Nowej Wsi, „przy granicy tarkowskiej”[8]. W inwentarzu wójtostwa bydgoskiego z 1766 roku podano, że wieś zamieszkiwało 4 gospodarzy o holenderskich nazwiskach, który uprawiali 71 morgów ziemi uprawnej. Osadnicy opłacali podatki (czynsz, pogłówne, hiberna, gajowe, młynowe) w wysokości 127 złotych polskich. Wieś wzięła nazwę od pobliskiej, starszej wsi olęderskiej Nowawieś (założonej w XVI wieku), którą odtąd nazywano Nowąwsią Wielką. Z mapy topograficznej Friedricha von Schröttera (1798-1802) wynika, że wieś znajdowała się na skraju Puszczy Bydgoskiej na wschód od gościńca wiodącego z Bydgoszczy do Inowrocławia. Na skraju lasu zlokalizowane były pola uprawne, a na południe od nich rozległe łąki służące wypasowi zwierząt.

Wieś rozrosła się wskutek napływu kolonistów niemieckich[9]. Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że we wsi Nowawieś Mała (niem. Klein Neudorf) mieszkało 71 osób (wszyscy ewangelicy) w 8 domach[10]. Według opisu Jana Nepomucena Bobrowicza z 1846 r. Nowa Wieś Mała należała do rządowej domeny bydgoskiej[11]. Kolejny spis z 1860 r. podaje, że w miejscowości mieszkało 158 osób (148 ewangelików, 1 katolik, 9 Żydów) w 16 domach. We wsi znajdowała się szkoła elementarna. Miejscowość należała do parafii katolickiej w Pęchowie i ewangelickiej w Bydgoszczy[12].

Pod koniec XIX wieku nazwę miejscowości zniemczono na Klein Neudorf. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego dla roku 1884 podaje, że Nowawieś Mała była wsią położoną w powiecie bydgoskim. Mieszkało tu 209 osób (205 ewangelików, 1 katolik, 3 Żydów) w 27 domach. Nieopodal znajdowała się także Nowawieś Wielka (niem. Gross Neudorf), w której mieszkało 291 mieszkańców (228 ewangelików, 55 katolików, 8 Żydów) w 24 domach[13]. Najbliższa poczta znajdowała się w Nowejwsi Wielkiej, a stacja kolejowa i telegraf w Chmielnikach. Jak wynika z podziału wyznaniowego, przytłaczającą większość mieszkańców stanowili Niemcy.

Podczas powstania wielkopolskiego miejscowość znalazła się czasowo pod kontrolą oddziałów polskich usiłujących zbliżyć się do Bydgoszczy[14]. W styczniu 1920 roku na mocy traktatu wersalskiego miejscowość znalazła się w granicach odrodzonej Polski. Zmieniono wówczas nazwę miejscowości na Nowawioska. Spis ludności z dnia 30 września 1921 r. wykazał, że miejscowość wchodząca w skład powiatu bydgoskiego liczyła 163 mieszkańców (4 Polaków, 159 Niemców), którzy zamieszkiwali 31 domów[9]. Była to obok Chrośny, Dąbrowy Wielkiej i Dąbrowy Małej wieś o największym udziale Niemców w populacji.

Do 1934 r. Nowawioska była gminą wiejską o powierzchni 165 ha[a]. Istniało tu 27 gospodarstw należących do mniejszości niemieckiej, które obejmowały łącznie 95% powierzchni wsi[9]. Od 1934 r. wchodziła w skład gromady Dąbrowa Wielka, w gminie Solec Kujawski[9]. We wsi istniała szkoła elementarna z polskim językiem nauczania[9].

Podczas okupacji niemieckiej wieś wchodziła w skład nowo utworzonej gminy Nowa Wieś Wielka[9], do czasu gdy gminę tą rozwiązano i wcielono do gminy Solec Kujawski[b]. W 1941 r. miejscowość liczyła 157 mieszkańców[15]. Pod koniec wojny Niemcy zbudowali w pobliżu wsi system umocnień (okopy i bunkry), które ciągnęły się od Dąbrówki Kujawskiej przez łąki i lasy aż do Leszyc. Zakwaterowano do nich ok. 2000 młodych żołnierzy z Hitlerjugend.

W latach 1945-1954 Nowa Wioska wchodziła w skład gromady wiejskiej Dąbrowy Wielkie w gminie Solec Kujawski. W 1948 roku gromada ta posiadała powierzchnię 934 ha i zaludnienie 630 osób[9]. 3 października 1952 r. Zarządzeniem Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy osadę Nowa Wioska wyłączono z gromady Dąbrowy Wielkie i utworzono oddzielną gromadę pod taką samą nazwą. Wybory sołtysa w gromadzie odbyły się 20 listopada 1952 r.[9]

W 1948 r. w miejscowości istniała jednoklasowa szkoła powszechna w budynku gminnym[9]. W latach 60. szkoła realizowała program 4-klasowy. W 1974 r. przekształcono ją w punkt filialny szkoły w Nowej Wsi Wielkiej. W 1979 r. szkoła uległa likwidacji, a dzieci przekazano do zbiorczej szkoły gminnej w Nowej Wsi Wielkiej. W końcu lat 40. XX w. w miejscowości założono również punkt biblioteczny[9].

W latach 1947-1953 w dyskusjach na temat nowego podziału administracyjnego prowadzonych między starostwem bydgoskim a samorządami, przedstawiciele wsi opowiadali się za przywróceniem gminy Nowa Wieś Wielka. Po reformie administracyjnej z 25 września 1954 r. miejscowość znalazła się jako jedno z 16 sołectw w gromadzie Nowawieś Wielka[9]. W latach 1961–1964 wieś zelektryfikowano, a w 1966 r. utwardzono drogę Tarkowo Dolne – Dąbrowy Wielkie. Od 1 stycznia 1973 r. nazwę wsi zmieniono z „Nowawioska” na Nowa Wioska.

Statystyka edytuj

Poniżej podano wybrane informacje statystyczne dotyczące wsi Nowa Wioska na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS[16].

Narodowy Spis Powszechny 2002 wykazał, że we wsi Nowa Wioska mieszkało 106 osób w 32 gospodarstwach domowych. Wykształcenie wyższe lub średnie posiadało 11% populacji. We wsi znajdowało się 24 budynków z 28 mieszkaniami. Połowa mieszkań została wzniesiona przed 1945 rokiem, a 4 w latach 1989–2002.

Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 112 mieszkańców wsi. Było to znacznie mniej niż w II połowie XIX wieku. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 11 podmiotów – wszystkie to osoby fizyczne. W latach 2008–2013 oddano do użytku 5 mieszkań, co stanowiło zaledwie 1,3% nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie w całej gminie.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Od 1928 r. w skład Starostwa Powiatowego w Bydgoszczy wchodziły 3 gminy miejskie, 6 wójtostw, 123 gminy wiejskie i 42 obszary dworskie, a od 1 kwietnia do 22 września 1934 r. – 3 gminy miejskie, 120 wiejskich i 38 obszarów dworskich
  2. ↑ W skład gminy Nowa Wieś Wielka (1940-1945) weszły wyłączone z gminy Solec Kujawski wsie: Chrośna, Dąbrowy Wielkie, Dobromierz, Leszyce, Łażyn i Nowa Wieś Wielka

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88526
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 832 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996
  5. ↑ Opracowanie ekofizjograficzne gminy Nowa Wieś Wielka
  6. ↑ Opracowanie ekofizjograficzne dla terenu gminy Nowa Wieś Wielka
  7. ↑ Gminny program opieki nad zabytkami gminy Nowa Wieś Wielka na lata 2011-2015
  8. ↑ Kabaciński Ryszard: Inwentarze starostwa i wójtostwa bydgoskiego z lat 1753-1766 roku. [w:] Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Źródła do dziejów Bydgoszczy. Nr 9. Warszawa-Poznań 1977
  9. ↑ a b c d e f g h i j k Łukasz Myszka, Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego – do 2002 roku, Bydgoszcz: Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, 2006, ISBN 83-89734-14-1, OCLC 749214986.
  10. ↑ Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833
  11. ↑ Jan Nepomucen Bobrowicz: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 427.
  12. ↑ Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg. Bromberg 1860
  13. ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VII/207 dostęp 6-10-2014
  14. ↑ Bydgoszcz w dobie powstania wielkopolskiego. Praca zbiorowa pod red. Zdzisława Grota. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Popularnonaukowe nr 5. Bydgoszcz 1970
  15. ↑ Deutsches Reichs-Adressbuch. Die Ostgebiete: Reichsgau Danzig-Westpreussen, Reichsgau Wartheland, Provinz Oberschlesien, Reg.-Bezirk Ziegenau und Land-Kreis Suwalki. Ausgabe 1941
  16. ↑ Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Wszystkie dane dla miejscowości Nowa Wioska, powiat bydgoski, gmina Nowa Wieś Wielka, http://stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowa_Wioska_(województwo_kujawsko-pomorskie)&oldid=72563268”