Nowe Skalmierzyce (gmina)

gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim

Nowe Skalmierzyce (1934–1954 gmina Skalmierzyce Nowe) – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim z siedzibą we wsi Skalmierzyce[2]. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kaliskim.

Nowe Skalmierzyce
gmina miejsko-wiejska
Ilustracja
Urząd Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce w Skalmierzycach
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

ostrowski

TERC

3017023

Siedziba

Skalmierzyce

Burmistrz

Jerzy Łukasz Walczak

Powierzchnia (2021)

125,42 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


15 625[1]

• gęstość

125 os./km²

Nr kierunkowy

(+48) 62

Tablice rejestracyjne

POS

Adres urzędu:
ul. Ostrowska 8 
Skalmierzyce
63-460 Nowe Skalmierzyce
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Nowe Skalmierzyce
Liczba sołectw

26

Liczba miejscowości

31

Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Nowe Skalmierzyce”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Nowe Skalmierzyce”
Ziemia51°42′N 17°59′E/51,702500 17,980278
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Według danych z 1 stycznia 2021 roku gmina liczyła 15 625 mieszkańców[1]; zamieszkuje ją 9,7% ludności powiatu ostrowskiego[3].

Położenie

edytuj

Według danych z 1 stycznia 2021 roku powierzchnia gminy Nowe Skalmierzyce wynosiła 125,42 km²[1].

Gmina położona jest we wschodniej części powiatu ostrowskiego na Wysoczyźnie Kaliskiej w dorzeczu rzeki Prosny w paśmie makroregionu Niziny Południowowielkopolskiej[4]. Najniżej położony punkt na terenie gminy leży w dolinie Prosny w Lezionie (105,0 m n.p.m.)[5], a najwyższy występuje na pograniczu z gminą Sieroszewice w pasie Śliwniki–Leziona (144–147 m n.p.m.)[4]. Pozostały obszar ukształtowania terenu gminy jest jednolity na poziomie 128–138 m n.p.m.[4]

Samorząd

edytuj

Od 2018 roku burmistrzem gminy Nowe Skalmierzyce jest Jerzy Łukasz Walczak (Komitet Wyborczy Wyborców Jerzego Łukasza Walczaka; 2018)[6].

Historia

edytuj

W wyniku reformy administracyjnej w Polsce (1975), utworzono gminę z miastem Nowe Skalmierzyce i 29 wsiami sołeckimi[7]. W 1976 roku przyłączono ze zniesionej gminy Dobrzec sołectwa: Biskupice, Dobrzec, Sulisławice i Sulisławice Kolonia. W 2000 roku z inicjatywy mieszkańców z gminy odłączono wsie: Dobrzec, Sulisławice i Sulisławice Kolonia przyłączając je do Kalisza[7].

Środowisko naturalne

edytuj

W 2017 roku powierzchnia lasów na terenie gminy wynosiła 395 ha, co stanowi lesistość na poziomie 3,1%[8].

  • rzeka Ołobok (Biskupice Ołoboczne)
  • rzeka Prosna (Leziona, Osiek, Śmiłów)
  • rzeka Trzemna (Droszew, Gałązki Wielkie, Kurów, Pawłówek, Miedzianów)
  • struga Ciemna (Kurów, Skalmierzyce, Śliwniki)
  • struga Lipówka (Boczków, Chotów, Gniazdów, Gostyczyna, Leziona, Mączniki, Nowe Skalmierzyce, Węgry)
  • struga Pokrzywnica (Biskupice)

Obszary chronione

edytuj

Zabytki i miejsca historyczne

edytuj
Miejscowość Nazwa Wybudowany Zdjęcie Wpis do rejestru zabytków[9]
Nowe Skalmierzyce   Neogotycki dworzec kolejowy

(ul. Kolejowa 19)

19051906   1017/Wlkp/A z 4.01.2017
Stary dworzec kolejowy

(Plac Wolności 3)

18951896   brak
Budynek dawnej poczty kolejowej

(ul. Kolejowa)

pocz. XX w.   brak
Wieża ciśnień

(ul. 29 Grudnia)

1913   brak
Przepompownia

(ul. 29 Grudnia)

XX w.   brak
Budynek parowozowni[10]

(ul. 29 Grudnia)

XX w. zburzony w 2012
Zabudowa ulicy Kolejowej 1910   brak
Nowe Skalmierzyce Zabudowa Placu Wolności XIX/XX w.   brak
  Budynek szkoły

(ul. Kaliska 52)

1909   706/A z 24.11.1994
  Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy wraz z plebanią

(ul. Kaliska 43)

19111913   727/A z 12.04.1996
Kościół pw. Bożego Ciała

(ul. 3 Maja)

19311932   brak
Biskupice Ołoboczne   Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła

(ul. Ostrowska 11)

1726   908/A z 20.02.1970
Chotów   Dwór z parkiem krajobrazowym 1 poł. XIX w.   459 z 27.06.1989
Droszew   Kościół pw. Wszystkich Świętych 17831787   907/A z 19.05.1954
Gałązki Małe Dwór 1903   brak
Gostyczyna   Kościół pw. św. Mikołaja XVI/XVII w.   708/Wlkp/A z 10.09.2008
Kotowiecko   Zespół dworski 1842 721/A z 20.12.1995
Mączniki Spichlerz XIX w.   brak
Miedzianów   Dwór z parkiem 1877   1696/A z 4.04.1975
Ociąż Wczesnośredniowieczne grodzisko IXXI w.   brak
  Kościół pw. Narodzenia NMP 17851786   kl.IV-73/63/54 z 19.05.1954
Osiek   Dwór 1844 622/A z 24.06.1991
Skalmierzyce   Zespół kościoła parafialnego

pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej

1791   889/Wlkp/A z 25.03.2013
Śliwniki   Neoromański spichrz 1849   1548/A z 4.07.1974
  Pałac Niemojowskich 18481850   1412/A z 1.03.1973
Śmiłów   Park dworski XIX w.   738/A z 20.10.1997
Węgry   Dwór 1 poł. XIX w. 581/A z 18.03.1992

Demografia

edytuj

Ludność

edytuj
Liczba mieszkańców gminy Nowe Skalmierzyce według danych GUS[11]
Rok

(stan na 1 stycznia)

Liczba ludności Przyrost Gęst. zaludnienia

[os./km²]

Powierzchnia

[km²]

2012 15 172 121 125,42
2013 15 163   9
2014 15 140   23
2015 15 246   106 122
2016 15 264   18
2017 15 333   64
2018 15 430   97 123
2019 15 478   48
2020 15 563   85 124
2021 15 625   62 125

Wskaźnik maskulinizacji

edytuj
Wskaźnik maskulinizacji[3]

(stan na 1 stycznia 2021)

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
populacja 15 625 100% 50,6% 49,4%

Piramida wieku

edytuj


 

Największe wsie w gminie Nowe Skalmierzyce

edytuj
Wieś Ludność

(2021)[3]

1 Skalmierzyce 2212
2 Biskupice Ołoboczne 1178
3 Śliwniki 1135
4 Ociąż 721
5 Boczków 653

Miejscowości

edytuj
 
Nowe Skalmierzyce
 
Podkoce, część wsi Mączniki (pozostałości dawnej obory)

Miasto

edytuj

Wsie sołeckie

edytuj

Części wsi

edytuj

Przysiółki

edytuj

Edukacja

edytuj
 
Publiczne Przedszkole nr 2 „Pod Kasztanami” w Nowych Skalmierzycach
Placówki oświatowe na terenie gminy Nowe Skalmierzyce[12]
Placówka Nazwa Adres
Żłobki Żłobek Gminny[13] (funkcjonuje od 2015) Nowe Skalmierzyce, ul. Generała Józefa Hallera 1
Przedszkola Publiczne Przedszkole nr 1 „Jarzębinka”
Publiczne Przedszkole nr 2 „Pod Kasztanami” (funkcjonuje od 1948) Nowe Skalmierzyce, ul. Kolejowa 16
Publiczne Przedszkole Fabianów, ul. Szkolna 54
Publiczne Przedszkole Kotowiecko, ul. Kaliska 4
Szkoły podstawowe Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich Nowe Skalmierzyce, ul. Okólna 8
Szkoła Podstawowa im. Polskich Noblistów (funkcjonuje od 1909) Nowe Skalmierzyce, ul. Kaliska 52
Szkoła Podstawowa im. Orła Białego (funkcjonuje od 1840) Biskupice Ołoboczne, ul. Szkolna 7
Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej Droszew 21
Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka Kotowiecko, ul. Kaliska 4
Szkoła Podstawowa im. Jana Niepomucena Chrzana Gostyczyna 48
Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Ociążu Fabianów, ul. Szkolna 56
Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza Skalmierzyce, ul. Ostrowska 16

Gospodarka

edytuj

Główne branże przemysłu to: meblowy, metalowy, rolnospożywczy oraz działalność usługowohandlowa[14]. W 2017 roku na terenie gminy w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1134 podmiotów gospodarczych; dochód gminy na jednego mieszkańca wynosił 4615 zł[8].

W 2019 dochody budżetu Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce wynosiły 84,1 mln zł, a wydatki 82,0 mln zł – nadwyżka budżetowa wynosiła 2,1 mln zł[15].

Transport

edytuj
 
Obwodnica Nowych Skalmierzyc

Transport drogowy

edytuj

Droga krajowa

edytuj

Droga wojewódzka

edytuj

Transport kolejowy

edytuj

Siedziba gminy

edytuj

Gmina jest jedną z dwóch gmin miejsko-wiejskich w Polsce, której siedzibą nie jest miasto – siedziba gminy mieści się we wsi Skalmierzyce, nie w mieście Nowe Skalmierzyce, od 2023 roku drugą jest gmina Bodzanów z siedzibą we wsi Chodkowo i miastem Bodzanów (porównaj też z gminą Święta Katarzyna w latach 1997–2009 oraz z gminą Silnowo w latach 1993–1994). Jednakże Nowe Skalmierzyce były siedzibą gminy od 1 stycznia 1973[16] do 30 grudnia 1999 roku[17].

Wyróżnienia

edytuj
  • „Przyjazna Gmina 2013” w konkursie Forum Biznesu Gazety Prawnej[18].
  • „Euro–Gmina” (2015) – statuetka i certyfikat na III Ogólnopolskim Forum Gospodarczym w Warszawie[19].
  • Ranking samorządów „Rzeczypospolitej” (2015, 2017, 2018) – miejsce w ogólnopolskim zestawieniu 100 najlepszych samorządów[20][21][22].
  • „Samorządowy Lider Edukacji” (2016, 2017) – Ogólnopolski Program Certyfikacji Gmin, Powiatów i Samorządnych Województw[23][24].
  • Ogólnopolski Ranking Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego (2017) – szóste miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich[25].
  • Nagroda w rankingu Dziennika Gazety Prawnej – „Aktywizacja sportowa dzieci i młodzieży” (2019)[26].

Sąsiednie gminy

edytuj
Gmina Powiat Województwo
  Godziesze Wielkie kaliski wielkopolskie
  Gołuchów pleszewski
  Kalisz (miasto na prawach powiatu)
  Ostrów Wielkopolski ostrowski
  Sieroszewice

Przypisy

edytuj
  1. a b c GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. [dostęp 2021-08-03]. (pol.).
  2. (§ 7. Statut Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyc) Uchwała nr II/5/02 Rady Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce z dnia 6 grudnia 2002 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2003 r. Nr 13, poz. 231).
  3. a b c Gmina Nowe Skalmierzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  4. a b c d Położenie Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).
  5. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Ostrowskiego na lata 2014–2017, 2014.
  6. Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2019-04-03].
  7. a b Historia – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-12].
  8. a b Urząd Statystyczny w Poznaniu – Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], 2018.
  9. Zestawienia zabytków nieruchomych [online], www.nid.pl [dostęp 2018-09-05].
  10. Zburzyli parowozownię [online], Radio Centrum [dostęp 2018-09-19] (pol.).
  11. GUS, Główny Urząd Statystyczny [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-08-16] (pol.).
  12. Informator o placówkach oświatowych prowadzonych przez Gminę i Miasto Nowe Skalmierzyce, 2018.
  13. Pierwszy żłobek w gminie [online], Fakty Kaliskie [dostęp 2015-12-01].
  14. Gospodarka – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-13].
  15. Biuletyn Informacji Publicznej – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce – Budżet Gminy i Miasta [online], bip.noweskalmierzyce.pl, 2019 [dostęp 2019-01-18] (pol.).
  16. Uchwała Nr XVIII/98/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie poznańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 grudnia 1972 r., Nr 32, Poz. 391).
  17. Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267.
  18. Przyjazne Nowe Skalmierzyce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2014-12-28]. (pol.).
  19. III Ogólnopolska Gala Gospodarcza. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-06-04]. (pol.).
  20. Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie 100 najlepszych samorządów w Polsce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-07-16]. (pol.).
  21. Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie najlepszych polskich samorządów [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24].
  22. Ranking samorządów [online], rankingsamorzadow.pl [dostęp 2018-10-13] (pol.).
  23. Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-18].
  24. Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” po raz drugi [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24].
  25. Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce wyróżniona w ogólnopolskim konkursie [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-10].
  26. Nagroda dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2019-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-09] (pol.).