Ołownicowate
Ołownicowate, zawciągowate (Plumbaginaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych z grupy dwuliściennych właściwych. Należy do niej 27 rodzajów i ponad 800 gatunków, w tym setki drobnych gatunków pochodzenia mieszańcowego w tym też apomiktów. Są szeroko rozprzestrzenione na kuli ziemskiej, szczególnie licznie występują w obszarze śródziemnomorskim. Spotykane są także na terenach okołobiegunowych[2]. Większość przedstawicieli występuje na siedliskach suchych lub zasolonych. Do rodzimej flory Polski należy tylko zawciąg pospolity (Armeria maritima), poza tym uprawiane są rośliny z rodzaju zatrwian (Limonium) i ołownica (Plumbago)[2].
| ||
![]() Plumbago europaea | ||
Systematyka[1] | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Klad | rośliny naczyniowe | |
Klad | rośliny nasienne | |
Klasa | okrytonasienne | |
Rząd | goździkowce | |
Rodzina | ołownicowate | |
Nazwa systematyczna | ||
Plumbaginaceae Juss. Gen. Pl.: 92. 4 Aug 1789 |
MorfologiaEdytuj
Rośliny z tej rodziny to zarówno rośliny jednoroczne, byliny, jak i krzewy oraz liany. Liście ułożone są skrętolegle, często w rozecie przyziemnej. Są pojedyncze i całobrzegie, czasem uszkowate u nasady, ale bez przylistków. Promieniste i obupłciowe kwiaty zebrane są w wierzchotki i skrętki, skupione dodatkowo w główki (Armeria), kłosy (Acantholimon), grona i wiechy (Limonium). Przysadki są łuskowate i czasem tworzą okrywę. Kielich z 5 zrosłych działek ma kształt rurki, często suchobłoniastej i barwnej. Płatki korony, także w liczbie 5, są wolne, połączone u nasady lub tworzą długą rurkę. Pręciki w liczbie 5. Jednokomorowa zalążnia górna powstaje z 5 owocolistków i tyle też jest szyjek słupka. Owocem jest zwykle jednonasienny, niepękający orzeszek otulony w trwałym kielichu, rzadziej niełupka i torebka[3].
SystematykaEdytuj
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla rdestowatych, blisko spokrewniona także z tamaryszkowatymi i pomorzlinowatymi w obrębie kladu polygonids w rzędzie goździkowców:
- Pozycja systematyczna w kladzie polygonids w obrębie rzędu goździkowców według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
polygonids |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja według systemu Reveala (1994-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Plumbaginanae Takht. ex Reveal, rząd ołownicowce (Plumbaginales Lindl.), rodzina ołownicowate (Plumbaginaceae Juss.)[4].
- podrodzina Plumbaginoideae Burnett – 4 rodzaje z Azji wschodniej i Afryki:
- Ceratostigma Bunge – zawciągowiec
- Dyerophytum Kuntze
- Plumbagella Spach
- Plumbago L. – ołownica
- podrodzina Staticoideae Kosteletzky
- plemię Aegialitideae Peng
- Aegialitis Br. – rośnie w namorzynach Azji południowo-wschodniej i Australii
- plemię Staticeae Bartling – ponad 20 rodzajów z Europy, Azji, Afryki, Australii i Ameryki Południowej:
- Acantholimon Boiss. – akantolimon
- Armeria Willd. – zawciąg
- Bamiania Lincz.
- Bukiniczia Lincz.
- Cephalorhizum Popov & Korovin
- Ceratolimon M. B. Crespo & Lledó
- Chaetolimon (Bunge) Lincz.
- Dictyolimon Rech.f.
- Eremolimon Lincz.
- Ghaznianthus Lincz.
- Gladiolimon Mobayen
- Goniolimon Boiss.
- Ikonnikovia Lincz.
- Limoniastrum Fabr.
- Limoniopsis Lincz.
- Limonium Mill. – zatrwian
- Muellerolimon Lincz.
- Myriolimon Lledó et al.
- Neogontscharovia Lincz.
- Popoviolimon Lincz.
- Psylliostachys (Jaub. & Spach) Nevski
- Saharanthus M. B. Crespo & Lledó
- Vassilczenkoa Lincz.
- plemię Aegialitideae Peng
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Stevens P.F.: Caryophyllales (ang.). Angiosperm Phylogeny Website, 2001–. [dostęp 2017-08-18].
- ↑ a b Ołownicowate (pol.). Ogród Botaniczny we Wrocławiu. [dostęp 2011-05-29].
- ↑ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 258-259. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ Crescent Bloom: Plumbaginaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-08-26].
- ↑ Royal Botanic Gardens Kew: List of genera in family PLUMBAGINACEAE (ang.). Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-08-26].
- ↑ Family: Plumbaginaceae. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-12-06].