Kamedułki

Kamedułki – żeńska gałąź Zakonu Kamedułów.

Kamedułki

Dewiza: Ego vobis, vos mihi lub Bóg sam (dodatkowa dewiza Klasztoru Mniszek Kamedułek w Złoczewie)
Pełna nazwa	Mniszki Kamedułki
Nazwa łacińska	Monasterium Monialium Camaldulensium
Skrót zakonny	O.Cam lub OSB Cam.
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Status kanoniczny	Zakon mniszy
Data założenia	X - XI wiek
Liczba członków	Polek: 30
Strona internetowa

Zakon Kamedulski

Powstał na przełomie X i XI wieku. Trudno jednak podać jedną konkretną datę, gdyż kształtował się on na przestrzeni dłuższego czasu wokół osoby św. Romualda z Rawenny (952?–1027) – założyciela i ojca duchowego całej kamedulskiej rodziny zakonnej. Zakładane przez Romualda wspólnoty mnisze trudno jeszcze nazwać zakonem kamedulskim. Często nazywa się je benedyktyńskimi, jako że św. Romuald, wychodząc na pustynię, był benedyktynem. Gromadzących się wokół niego uczniów łączyła z tym zakonem Reguła św. Benedykta, którą Romuald nakazywał wszystkim zachowywać. O istnieniu zakonu można natomiast mówić dopiero od chwili zatwierdzenia konstytucji kamedulskich. Układa je w latach 1084–1085 bł. Rudolf, od 1074 r. przeor Camaldoli, dając tym samym początek kongregacji kamedulskiej. Nazwę przyjmuje zakon od założonego w 1027 r. eremu w Camaldoli. Często też podaje się rok jego erygowania jako umowną datę powstania Zakonu Kamedułów.

Mniszki Kamedułki

Jak podaje „Żywot św. Romualda”, napisany przez św. Piotra Damiana, Święty Romuald założył dwa klasztory mniszek. Nie znamy miejsca ani historii tych klasztorów. Św. Piotr Damian napisał dziełko dla mniszek „Institutio Monialis”, które zadedykował hrabinie o imieniu Bianca, mniszce z nieznanego nam klasztoru. W zorganizowanym już centrum kamedulskim w Camaldoli powstały projekty żeńskiej gałęzi zakonu kamedulskiego, oparte na tradycji pochodzącej od św. Romualda. Pierwszy klasztor został założony w 1085 roku w Mugello w dolinie górnej rzeki Arno w diecezji florenckiej przez czwartego przeora z Camaldoli, św. Rudolfa. Klasztor ten, znany jako „S. Pietro di Luco”, odegrał znaczną rolę w historii kamedułek i przetrwał do czasów inwazji francuskiej. Z biegiem czasu przybywały następne klasztory. Niektóre z nich były pod bezpośrednią jurysdykcją przeora z Camaldoli, albo też jakiegoś klasztoru męskiego lub żeńskiego z Kongregacji kamedulskiej. Przeszły pod jurysdykcję ordynariusza miejsca po Soborze Trydenckim (1545–1563). Od XI w. do chwili obecnej było około 50 klasztorów, ale prawdopodobnie było ich o wiele więcej, gdyż w samej Italii dostrzegano około 60.

Obecnie Mniszki Kamedułki posiadają 18 klasztorów (7 – Włochy, 3 – Indie, 3 – Tanzania, 1 – Francja, 1 – Brazylia 1 – USA, 2 – Polska).

Mniszki Kamedułki w Polsce

Obecność Zakonu Kamedulskiego w Polsce datuje się od 1603–1605, kiedy to marszałek koronny Zygmunta III Wazy, Mikołaj Wolski, osadził na podkrakowskich Bielanach Kamedułów Eremitów z Kongregacji Góry Koronnej. Właściwa zaś historia żeńskiej gałęzi kamedulskiej w Polsce rozpoczyna się w okresie międzywojennym w Klasztorze Mniszek Kamedułek w La Seyne-sur-Mer na francuskim Lazurowym Wybrzeżu. W latach 1935–1938 wstąpiło tam pięć Polek. Myślały one o powrocie do ojczyzny jednak wojna zmodyfikowała te plany. Dopiero po zakończeniu działań wojennych powrót Polek do kraju stał się możliwy.

Ostatecznie w 1949 roku osiedliły się w należącym do Ojców Bernardynów klasztorze w Złoczewie. Obecnie tenże kościół i klasztor Ojców Bernardynów jest już własnością Mniszek Kamedułek. W 2010 r. samorząd miejski przyznał klasztorowi kamedułek tytuł "Honorowego Obywatela Miasta Złoczewa".

W 1997 roku utworzono drugą fundację w Tyszowcach, która jest klasztorem „półzależnym” od klasztoru w Złoczewie.

Złoczewska Wspólnota Mniszek Kamedułek

Stara się łączyć życie wspólnotowe z pustelniczym, tzn. żyje w jednym klasztorze, odciętym od świata murem papieskiej klauzury, a zarazem przyznaje każdej mniszce własną celę. Cela, obok ascezy i milczenia, stanowi jeden z najważniejszych elementów kamedulskiego życia, przebywanie w niej nakazują wszyscy kamedulscy prawodawcy. W niej dokonuje się spotkanie ze słowem Bożym oraz z Bogiem we własnym sercu; tam w dużej „ mierze wypraszane są łaski dla świata; tam też rozwija się życie duchowe — umiera stary człowiek po to, by mógł zatriumfować Chrystus. Poza samotnością w celi do typowo eremickich form życia wspólnoty kamedułek należą: milczenie, przerywane tylko w razie konieczności, np. niezbędnego porozumienia się w czasie pracy; cotygodniowa rekreacja w niedzielę oraz rekreacje świąteczne kilka razy do roku; szeroko rozumiana asceza; – praca w miarę możności wykonywana w samotności, w dużym stopniu wśród przyrody, na powietrzu; indywidualna modlitwa, zwłaszcza studium Pisma św.; codzienna adoracja Najświętszego Sakramentu. Centrum dnia stanowi wspólna Ofiara Eucharystyczna. Życie wspólnotowe znajduje też swój wyraz w modlitwie liturgicznej, którą siostry celebrują uroczyście w chórze, posługując się brewiarzem benedyktyńskim, a także po części czerpiąc ze zwyczajów kamedulskich. Oficjum częściowo jest śpiewane, a częściowo recytowane. Poza tym siostry zbierają się na wspólny różaniec. Innym przejawem cenobium w życiu sióstr jest wspólny refektarz. Według tradycji, najdoskonalszym i krańcowym sposobem realizacji powołania kamedulskiego jest rekluzja – całkowite (czasowe lub stałe) odizolowanie, nie tylko od świata, ale i od wspólnoty. Jest to pełna ofiara z siebie ze względu na Boga i dla dobra wszystkich ludzi – dla braci i sióstr. Pan Bóg powołuje do niej tylko bardzo nieliczne osoby.

Natomiast zwyczajnym sposobem realizowania powierzonej przez Boga misji jest dla klasztoru Kamedułek sama jego obecność w świecie – istnienie będące dla ludzi z zewnątrz wymownym świadectwem istnienia Boga i Bożej miłości – oraz nieustanna modlitwa wstawiennicza, połączona z pokutą i ofiarą codziennego życia ukrytego w murach klauzury.

Kamedulska duchowość dopuszcza możliwość bardziej czynnego poświęcenia się służbie dla braci. Jej wyrazem są dzieła prowadzone przez niektóre wspólnoty kamedułów i Kamedułek np. domy gościnne, pozwalające realizować przewidzianą konstytucjami gościnność, a jednocześnie służyć ludziom poszukującym ciszy, milczenia, bliskości Boga oraz możliwości zregenerowania sił duchowych. Taki dom rekolekcyjny („Pustelnia Św. Romualda”) istnieje kilku lat przy Klasztorze Mniszek Kamedułek w Złoczewie.

Herb

Dwa gołąbki pijące z jednego kielicha. Kielich oznacza eucharystyczną obecność Jezusa Chrystusa – źródło, z którego mnisi i mniszki czerpią zdolność miłowania Boga i braci. Tradycja kamedulska widzi też w dwóch gołąbkach komunię istniejącą pomiędzy dwiema najbardziej znanymi formami życia kamedulskiego – eremicką i cenobicką, a także pomiędzy gałęzią męską i żeńską Zakonu.

Konstytucje

1. Costituzioni Camaldolesi approvate nel 1957;
2. Dichiarazioni Camaldolesi approvate nel 1957;
3. Konstytucje Kongregacji Pustelników Kamedułów Góry Koronnej, Kraków – Bielany 1991;
4. [Kameduli (tłum., red.)], Reguła św. Benedykta i Konstytucje Zgromadzenia Kamedułów – Pustelników Góry Koronnej, przejrzane i potwierdzone przez Ojca św. Klemensa IX, podług wydania włoskiego w Rzymie r. p. 1670, przetłumaczone na język polski r. p,. 1912, Kraków 1912;
5. B. Martino III, Costituzioni Camaldolesi del 1253, capp. 14 e 34, w: Annali Camaldolesi VI;
6. B. Rodolfo, Le Costituzioni, Subiaco 1944;
7. B. Rodolfo, Regole delle vita eremitica, Subiaco 1944;
8. Unione dei Monasteri delle Monache Camaldolesi dell’Ordine di s. Benedetto, Regola di s. Benedetto, Costituzioni e Dichiarazioni, Roma 1992;
9. Zakon Mniszek Kamedułek w Złoczewie (red.), Konstytucje, Złoczew 1990, maszynopis;

Bibliografia

• Historia della vita di S. Romualdo, Padre e Fondatore dell’ Ordine Camaldolese, che una idea e forma perfetta della vita solitaria, composta dal R.P.D.Gio: da Castagnizza, tł. z hiszpańskiego na włoski przez Gio, Lodovico Pasolini da Faenza, Wenetia 1605;
• D.F.M. Macchiarelli, Apologie Romualdine colle quali rospondesi a molti Scrittori moderni, Napoli 1709;
• Fiori, Vita del B. Paolo Giustiniani Institutore della Congregazione dei PP.Eremiti Camaldolesi di S. Romualdo, detta di Monte Corona, Roma 1724;
• Sacri Eremi Camaldulensis. Situs, templi atque cellarum descriptio, Firenze 1745;
• Collina, Vita di San Romualdo Fondatore della Religione Camaldolese, 1, Bologna 1748;
• G.B. Mittarelli, A. Costadoni, Annales Cmaldulenses Ordinis Sancti Benedicti, t. I-IX, Venetias 1755-1773;
• G. L. Radiocchia, Il Sacro Eremo di Monte Corona Capo dell’omonima Congregazione Camaldolese (1530-1861), Perugia;
• P. Damianus, Vita Sancti Romualdi Abbatis, w: J. P. Migne (red.), Patrologiae Latinae cursus completus, 144, Parisiis 1853, 953 – 1008;
• L. Zarewicz, Zakon Kamedułów, jego fundacje i dziejowe wspomnienia w Polsce i na Litwie, Kraków 1871;
• L. Zarewicz, Erem Margrabski OO. Kamedułów w Szańcu, Kraków, 1879;
• L. Zarewicz, Klasztor kamedułów na Kahlenbergu pod Wiedniem, Kraków 1884;
• L. Zarewicz, O. Bernard Szymoński (typ polskiego ascety), Kraków 1889;
• T. Wojciechowski, Eremici reguły św. Romualda czyli benedyktyni włoscy w Polsce XI w., w: Szkice historyczne jedynastego wieku, Kraków 1904, s. 1 – 58;
• S. Małachowski, Żywot Świętych Męczenników Kazimierskich. Z racji 900. rocznicy i jubileuszu ich męczeństwa wraz z monografią Kazimierza, Warszawa 1905;
• P. T. Lugano., La Congregazione Camaldolese degli Eremiti di Monte Corona dalle origini ai nostri tempi con una introduzione sulla vita eremitica proma e dopo S. Romualdo [Monografie di storia benedettina, 1], Frascati 1908;
• “Jeden z ojców kamedułów pustelników Góry Koronnej” (autor), Żywot św. Romualda Ojca i Patriarchy Kamedułów 1027 – 1927, Kraków 1927;
• Ignesti, Il canto sacro nel S. Eremo di Camaldoli prima della venuta di Paolo Giustiniani, w: “Rivista Camaldolese” 2 (1927), s. 434-438.
• Pagnani. Storia dei Benedettini Camaldolesi, Eremiti, Monache e Oblati, Sassoferrato 1949;
• Giabbani (red.), Catechismo Camaldolese, Camaldoli 1951; \
• J. Leclercq, Saint Pierre Damien ermite et homme d’Église, Roma 1960;
• L. A. Lassus (tłum.), A. Giabbani (wstęp), Saint Pierre Damien et Saint Bruno de Querfurt. Testes primitifs camaldules (La vie du nienheureux Romuald et La vie des Cinq Frères), Namure 1961;
• L. A. Lassus (tłum.), S. Bruno de Querfurt, Vie des cinq frères, w: Monumenta Germaniae historica, XV 709, Berlin 1883 [Ecrits des Saints], Namur 1962;
• L. A. Lassus (tłum), S. Pierre Damien, Vie du très bienheurux Romuald, abbé (tłum. na podst.: Sancti Petri Damiani Opera Omnia, Paris 1743, I, 205 et sq, [Ecrits des saints], Namur 1962;
• Padri Camaldolesi (tłum., red.) – P. Damiano, Vita di s. Romualdo Fondatore dei Camaldolesi, Camaldoli 1963;
• G. Cacciamani, Atlante storico-geografico camaldolese, Camaldoli 1963;
• L. Colin (oprac.), Marie-Jeanne de Notre Dame des Dolulkeurs Abbesse Camaldule Fondatrice du Clos Bethléem. Notes des spiritualité, Toulons (?) 1965;
• Pagnani, Vita di S. Romualdo, Camaldoli 1967;
• J. Lecrerq, Un humaniste ermite le bienheureux Paul Giustiniani (1476 – 1528), Roma 1951;
• F. Crosara, Le Constitutiones e le Regulae de vita eremitica del B. Rodolfo: Prima legislazione camaldolese nella riforma gregoriana, Camaldoli 1970;
• J. Leclerq, Un umanista eremita Il Beato Paolo Giustiniani (1476-1528), Frascati 1975;
• M. Cataluccio, A. Ugo Fossa, Biblioteca e cultura a Camaldoli, Roma 1979;
• G. Cacciamani, Camaldoli, Congregazione Camaldolese di Fonte Avellana, S. Michele di Murano, w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, Roma 1980;
• G. Cacciamani, W. Leipold, Eremiti Camaldolesi di Monte Corona, w: Dizionario degli Istituti de Perfezione, Roma 1980;
• L. Devoti, L’Eremo Tuscolano e la villa detta dei furii, Frascati 1981;
• R. Bartoletti (red.), Vita iconografia [San Romualdo. Documenti e Studi 2], Fabriano 1984;
• L. A. Lassus (red.), A l’école de saint Romuald. La spiritualité du désert, “Lettre de Ligugé” 231, Saint Romuald, Ligugé 1985, s. 7 – 40;
• L. Vigilucci, Itinerario de storia e di spiritualità, Camaldoli 1988;
• T. Matus (red.), P. Damiano, Vita di San Romualdo, Camaldoli 1988;
• L. A. Lassus, Saint Romuald. L’Ermite-Prophète, [sine loco] 1991;
• P. Bosi, A. Ceratt., Eremi camaldolesi in Italia - Luoghi - Architettura - Spiritualia, Milano 1993;
• G. Vedovato, Camaldoli e la sua Congregazione dalle orogini al 1184 – Storia e documentazione [Italia Benedettina XIII], Cesena 1994;
• L. A. Lassus, Nazarena. Une recluse au coeur de Rome (1907 – 1990), Le Barroux 1996;
• Pilati, Chiesa dei santi Biagio e Romualdo. Storia Arte Culto, Fabriano 1996;
• T. Matus, Nazarena. Una monaca reclusa nella comunità camaldolese, Camaldoli 1998;
• Caby, De l’érémitisme rural au monachisme urbain. Les camaldules en Italie à la fin du moyen age Ecole française de Rome, Roma 1999;
• Bargellini, Liturgia delle Ore: elemento unificante dell’esperienza spirituale, w: “Vita Monastica”, LIV, n. 214, Camaldoli 2000, s. 5-24;
• E. Bargellini, L’identità camaldolese al nuovo millennio, w: “Vita Monastica”, LIV, n. 215, Camaldoli 2000, s. 7-27;
• Innocenzo Gargano, Camaldolesi nella spiritualità italiana del novecento I [Quaderni di Camaldoli 15], Bologna 2000;
• S. Paszek, L. Rułecki, Pustelnia bieniszewska. Zarys dziejów, Konin 2000;
• K. Wencel, Oswajanie lwa. Kontemplacja w życiu codziennym, Warszawa 2000;
• K. Wencel, Życie pustelnicze. Spotkanie z Bogiem w ciszy i samotności, Kraków 2000;
• E. Bargellini, La spiritualità romualdino-camaldolese ieri e oggi, w: “Vita Monastica”, LVI, n. 221, Camaldoli 2002, s.37-70;
• P. D. Belisle (red.), The privilege of love. Camaldolese Benedictine Spirituality, Collegeville (Minnesota) 2002;
• Centro Studi Avellantini (red.), San Romualdo. Storia, Agiografia e Spiritualità. Atti del XXIII Convegno del Centro Studi Avellantini Fonte Avellana 23 – 26 agosto 2000, Fonte Avellana 2002;
• Szymkowski (red.), Dzieje kultu Pięciu Braci Męczenników w Polsce i Europie [Dzieje Kazimierza Biskupiego 2], Kazimierz Biskupi 2002;
• P. Licciardello (tłum., red.), Consuetudo Camaldulensis, Rodulphi Constitutiones et Liber Eremitice Regule’ Firenze 2004.
• M. M. Florkowscy, Kameduli, Kraków 2005;
• P. D. Belisle (red.), Camaldolese spirituality. Essential Sources, Translations, Notes, and Introduction, Bloomingdale (Ohio) 2006;
• P. Licciardello, La dimensione carismatica nelle fonti camaldolesi medievali, w: Il carisma nel secolo XI. Genesi, forme e dinamiche istituzionali. Atti del XXVII Convegno del Centro studi avellaniti, Fonte Avellana, 30-31 agosto 2005, San Pietro in Cariano 2006, s. 127-165.
• P. R. Pawlik Mniszki? Mnisi? Ale jacy?. Studium monastycyzmu w myśli teologicznej o. Piotra Rostworowskiego, Tyniec Kraków 2007;
• W. Rozynkowski, Bóg Sam. O mniszkach kamedułkach w Polsce (1949 – 2009), Toruń 2009;
• F. Ziejka, „Perło konchy tych krain, witam was, Bielany!” (o odkrywaniu urody Bielan i tajemnic kamedułów), „Folia Historica Cracoviensia” 17, Kraków 2011;
• Bruździński, Bielany – ulubione miejsce Krakowa. Związki bielańskich kamedułów z Krakowem w okresie staropolskim, „Folia Historica Cracoviensia” 17, Kraków 2011;
• J. Żmudziński, Wystrój malarski kaplic kościoła Kamedułów na Bielanach i jego znaczenie dla sztuki Krakowa 1. Połowy XVII w. (kaplice Królewska i Delpacowska), „Folia Historica Cracoviensia” 17, Kraków 2011;
• J. Urban, Fundacje eks. Jana Schindlera na Bielanach, „Folia Historica Cracoviensia” 17, Kraków 2011;
• R. Szczurowski, Społeczny wymiar funkcjonowania krakowskiego konwemntu kamedułów, „Folia Historica Cracoviensia” 17, Kraków 2011.