Obiekty sakralne w Bydgoszczy

Obiekty sakralne w Bydgoszczy – lista zawierajca obiekty na terenie Bydgoszczy, przeznaczone do kultu religijnego. Większość stanowią kościoły rzymskokatolickie a także kaplice przy szkołach katolickich, cmentarzach i domach rekolekcyjnych. Prócz kościołów rzymskokatolickich w Bydgoszczy na początku XXI wieku istniało ok. 18 parafii i zborów innych wyznań, w tym większość protestanckich, poza tym 14 zborów Świadków Jehowy korzystających z 4 Sal Królestwa[1].

Kościoły rzymskokatolickie edytuj

W Bydgoszczy znajdują się: jedna Katedra, dwie bazyliki mniejsze, pięć sanktuariów diecezji bydgoskiej, 43 kościoły parafialne, dwa kościoły rektoralne, 4 kaplice zakonne, 14 kaplic mszalnych (przy szpitalach, zakładach karnych itp.) oraz dwie kaplice cmentarne[2].

Lista zawiera wykaz kościołów rzymskokatolickich (parafialnych i rektoralnych plus ważniejsze kaplice), znajdujących się na terenie Bydgoszczy. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń.

Nr Nazwa Data powstania kościoła (parafii) Tytuł, funkcja Zakon Adres Liczebność parafii Uwagi
1. Katedra św. Marcina i Mikołaja 1346, 1425-1466 (1346) Katedra Diecezji Bydgoskiej, Sanktuarium maryjne Matki Bożej Pięknej Miłości, parafialny Siostry Maryi Niepokalanej Ul. Farna 2 (Stare Miasto) 2300 zabytkowy, Strona
2. Kościół pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju 1485, 1552-1557 (1863) garnizonowy, pierwotnie kościół zakonny bernardynów (1552-1830) Ul. Bernardyńska 2 (Stare Miasto) zabytkowy, Strona
3. Kościół Rektorski Braci Mniejszych Kapucynów pw. Wniebowzięcia NMP zwany Klaryskami 1582-1615 rektorski, akademicki, pierwotnie kościół zakonny klarysek (1615-1835) Kapucyni Ul. Gdańska 2 (Stare Miasto) zabytkowy, Strona
4. Kościół św. Mikołaja 1430, 1598, 1927-1930 (1430) parafialny Szarytki ul. Wyzwolenia 2 (Fordon) 7500 zabytkowy, Strona
5. Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła 1872-1876 (1946) parafialny, pierwotnie ewangelicki Plac Wolności (Śródmieście) 8100 zabytkowy, Strona
6. Kościół św. Jana Apostoła i Ewangelisty 1877-1879 (1990) parafialny, pierwotnie ewangelicki ul. gen. Sikorskiego 8 (Fordon) 5400 zabytkowy, Strona
7. Kaplica pw. Bożego Ciała przy klasztorze Klarysek od Wieczystej Adoracji 1901 (1925) kaplica Klaryski od wieczystej Adoracji Ul. Gdańska 56 (Śródmieście) zabytkowy, Odnośnik
8. Kościół św. Andrzeja Boboli 1903 (1967) parafialny, pierwotnie ewangelicki Jezuici Plac Kościeleckich 7 (Stare Miasto) 2700 zabytkowy, Strona
9. Kościół Miłosierdzia Bożego 1905 (1946) parafialny, pierwotnie ewangelicki ul. Nakielska 68 (Wilczak) 5800 zabytkowy, Strona
10. Kościół św. Józefa Rzemieślnika 1903-1906 (1946) parafialny, pierwotnie ewangelicki ul. Władysława Bełzy 11 (Wyżyny) 3480 zabytkowy, Strona
11. Kościół Matki Bożej Królowej Polski 1910-1911 (1968) parafialny, pierwotnie ewangelicki ul. Toruńska 428 (Łęgnowo) 2650 zabytkowy, Odnośnik
12. Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa 1910-1913 (1924) parafialny Elżbietanki Plac Piastowski 5 (Śródmieście) 13000 zabytkowy, Strona
13. Kościół Trójcy Świętej 1911-1913 (1924) parafialny Ul. Świętej Trójcy 26 (Stare Miasto) 13000 zabytkowy, Strona
14. Kościół św. Wojciecha 1912-1913 (1946) parafialny, pierwotnie ewangelicki ul. Kanałowa 6 (Okole) 6000 zabytkowy, Strona
15. Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika 1923–1925 (1946) parafialny ul. Kapliczna 1 (Siernieczek) 3500 zabytkowy, Strona
16. Bazylika św. Wincentego à Paulo 1925-2002 (1924) parafialny, Bazylika mniejsza Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo, Szarytki Al. Ossolińskich 2 (Śródmieście) 21500 zabytkowy, Strona
17. Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy 1926-1928 (1924) parafialny Elżbietanki ul. Ugory 16 (Szwederowo) 15950 zabytkowy, Catholicum Bydgostiense, Strona
18. Kościół rektorski Ducha Świętego 1932 (1946) rektorski Duchacze (Dom Prowincjalny) ul. Al. Jana Pawła II 117 (Glinki) Wyższe Seminarium Duchowne Zgromadzenia Ducha Świętego

im. bł. O. Jakuba Lavala, Strona

19. Kościół św. Antoniego Padewskiego 1936–1945 (1933) parafialny Albertynki ul. Głucha 15 (Czyżkówko) 7000 zabytkowy, Strona
20. Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny 1958 (1958) parafialny ul. Saperów 63 (Jachcice) 3960 Strona
21. Kościół Świętych Polskich Braci Męczenników 1976-1982 (1976) parafialny, Sanktuarium Nowych Męczenników Siostry Urszulanki Serca Jezusa Konającego ul. ks. Jerzego Popiełuszki 3 (Wyżyny) 25500 Strona
22. Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej 1979 (1980) parafialny ul. Kijowska 68 (Bartodzieje) 6000 Strona
23. Kościół Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła 1981–1983 (1971) parafialny ul. Jaskółcza 39 (Szwederowo) 8000 Strona
24. Kościół Zmartwychwstania Pańskiego 1981-1985 (1980) parafialny Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo ul. Aleja Stefana Kardynała Wyszyńskiego 58 (Osiedle Leśne) 12000 Strona
25. Kościół Chrystusa Króla 1983–1986 (1978) parafialny ul. Lotników 1 (Błonie) 16330 Strona
26. Kościół św. Krzyża 1982–1990 (1979) parafialny Ul. Artyleryjska 10 (Śródmieście) 3000 Strona
27. Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej 1980-1990 (1977) parafialny ul. Bartosza Głowackiego 20 (Bartodzieje) 9860 Strona
28. Kościół św. Urszuli Ledóchowskiej 1985–1990 (1984) parafialny ul. Orna 6 (Miedzyń) 3350 Katolickie Przedszkole Dzieciątka Jezus, Strona
29. Kościół Najświętszej Marii Panny z Góry Karmel 1986-1990 (1980) parafialny Werbistki ul. Spacerowa 69 (Miedzyń) 4450 Odnośnik
30. Kościół św. Jadwigi Królowej 1982-1991 (1981) parafialny Elżbietanki ul. Wojska Polskiego 7 (Wzgórze Wolności) 11130 Strona
31. Kościół św. Maksymiliana Kolbego 1982-1991 (1981) parafialny Michalici ul. Kolibrowa 5 (Osowa Góra) 6400 Strona
32. Kościół Świętej Rodziny 1986-1989 (1984) parafialny ul. Drzycimska 7 (Piaski) 2100 Strona
33. Kościół Przemienienia Pańskiego 1985–1990 (1983) parafialny ul. Letniskowa 35 (Smukała) 1500 Strona
34. Kościół Matki Boskiej Królowej Męczenników 1989–1993 (1983) parafialny, Sanktuarium Królowej Męczenników, Kalwaria bydgoska – Golgota XX wieku, Bazylika mniejsza od 2014 roku ul. gen. Mikołaja Bołtucia 5 (Fordon) 20000 Strona, Strona sanktuarium
35. Kościół Bożego Ciała 1989 (1987) parafialny ul. Jesionowa 24 (Szwederowo) 9600 Od 2003 r. nowy kościół w budowie, Strona
36. Kościół Ducha Świętego 1989 (1946) parafialny Zgromadzenie Ducha Świętego ul. Glinki 40 (Glinki) 9000 kościół w budowie od 1997 r., Strona
37. Kościół Opatrzności Bożej 1992–1998 (1984) parafialny ul. Sandomierska 35 (Kapuściska) 9500 Strona
38. Kościół św. Marka Ewangelisty 1994–1998 (1990) parafialny Salezjanie ul. Salezjańska 1 (Fordon) 13000 Dom Zakonny Salezjanów św. Jana Bosko, Collegium Salesianum, Strona
39. Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej 1994–1998 (1980) parafialny ul. Żmudzka 2 (Bartodzieje) 6850 Strona
40. Kościół św. Mateusza Ewangelisty 1991-2002 (1985) parafialny ul. Skarżyńskiego 4 (Fordon) 14380 Strona
41. Kościół Matki Bożej Fatimskiej 1998-2005 (1992) parafialny ul. Ogrody 18 (Wyżyny) 12400 Strona
42. Kościół św. Łukasza Ewangelisty 1993 (1992) parafialny ul. gen. Bora-Komorowskiego 14 (Fordon) 3820 Kościół w budowie, Strona
43. Kościół bł. Michała Kozala Biskupa i Męczennika 1995 (1995) parafialny ul. Nakielska 303 (Miedzyń) 2900 Kościół w budowie, Odnośnik
44. Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego 1999 (1999) parafialny ul. Sielawowa 1 (Osowa Góra) 6400 Kościół w budowie, Odnośnik
45. Kaplica Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej 2000 (2000) Sanktuarium szensztackie Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej Szensztacki Instytut Sióstr Maryi Smukalska 113 (Piaski) Strona
46. Kościół św. Jana Pawła II 2011 (2011) parafialny Bydgoskich Olimpijczyków 11 (Przylesie) Kościół w budowie Strona
47. Kościół św. Faustyny Kowalskiej 2017 (2017) parafialny ul. ks. Zygmunta Trybowskiego 3 (Eskulapa) kościół w budowie Strona

Kościoły protestanckie edytuj

Lista zawiera wykaz obecnie istniejących kościołów, zborów i parafii protestanckich znajdujących się na terenie Bydgoszczy. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń (lub parafii).

Nr Nazwa Data powstania kościoła (parafii) Tytuł, funkcja Wyznanie Adres Uwagi
1. Kościół Ewangelicko-Metodystyczny 1883 (1935) Parafia Ewangelicko-Metodystyczna w Bydgoszczy Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP, 4,5 tys. wiernych w Polsce ul. Pomorska 41 Strona zboru
2. Ewangelicko-Augsburski Kościół Zbawiciela 1897 (1948) Parafia Ewangelicko-Augsburska w Bydgoszczy Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP, 76 tys. wiernych w Polsce Plac Zbawiciela Strona
3. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (1921) Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Bydgoszczy Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, 9,6 tys. wiernych w Polsce ul. Lipowa 9 W latach 1921-1931 siedziba ogólnokrajowego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce znajdowała się w Bydgoszczy
4. Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego Po 1945 zbór parafialny Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego, kilkuset wyznawców w Polsce ul. Zduny 10 Jeden z 25 zborów w Polsce
5. Kościół Ewangelicznych Chrześcijan 1947 (1978) Zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan w Bydgoszczy Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w RP, 2,3 tys. wiernych w Polsce ul. Czerwonego Krzyża 46 W Bydgoszczy w 1978 r. powstał zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan, obecnie stanowi jeden z 52 zborów w Polsce (strona zboru).
6. Kościół Zielonoświątkowy 1947 (1978) Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Betel” w Bydgoszczy Kościół Zielonoświątkowy w RP, 21 tys. wiernych w Polsce ul. Janikowska 19 Zbór „Betel” w Bydgoszczy, w 2007 r. oddano do użytku nową świątynię
7. Centrum Chrześcijańskie „Dobra Nowina” (1988) zbór parafialny Kościół Boży w Chrystusie, 3,4 tys. wiernych w Polsce ul. Baczyńskiego 39 Jeden z 64 zborów w Polsce
8. Kościół Chrześcijan Baptystów (1960) Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Bydgoszczy Kościół Chrześcijan Baptystów, 8 tys. wiernych w Polsce ul. Sienkiewicza 8 Strona zboru w Bydgoszczy, jeden z 78 zborów w Polsce
9. Ognisko Jednoty Braci Polskich w Bydgoszczy ok. 1998 ognisko wyznaniowe Bracia polscy, Jednota Braci Polskich, ok. 260 wyznawców w Polsce Plac Weyssenhoffa 11
10. Kościół Ewangeliczny (2003) Zbór „Społeczność Chrześcijańska Fordon” Kościół Ewangeliczny w RP ul. Thommée 1 Strona zboru (adres rejestracji: ul. Żyzna 14)
11. Centrum Chrześcijańskie Kanaan Kościół Lokalny 2003 Misja „Betezda” Centrum Chrześcijańskie Kanaan ul. A. Czartoryskiego 12 Strona misji

Kościoły prawosławne i starokatolickie edytuj

Lista zawiera wykaz obecnie istniejących kościołów, cerkwi i parafii prawosławnych i starokatolickich znajdujących się na terenie Bydgoszczy. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń (lub parafii).

Nr Nazwa Data powstania kościoła (parafii) Tytuł, funkcja Wyznanie Adres Uwagi
1. Kościół prawosławny 1860 (1923) Parafia św. Mikołaja w Bydgoszczy Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, 506 tys. wiernych w Polsce ul. Nowy Rynek 5 (Stare Miasto) Dawny spichlerz o konstrukcji szachulcowej
2. Kościół polskokatolicki 1864 (1925) Parafia polskokatolicka Zmartwychwstania Pańskiego w Bydgoszczy Kościół Polskokatolicki w RP, 19 tys. wiernych w Polsce Ul. Jędrzeja i Jana Śniadeckich 36 Pierwotnie zbór irwingianów (niemieckojęzyczna gmina wyznaniowa Kościoła Nowoapostolskiego)

Kościoły niezachowane edytuj

Lista zawiera wykaz wszystkich świątyń: katolickich, ewangelickich i żydowskich na terenie obecnej Bydgoszczy, które zostały zniszczone w wyniku wojen, decyzji zaborców lub innych wydarzeń dziejowych. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń.

Nr Nazwa Lata istnienia Tytuł, funkcja Położenie Architektura Uwagi
1. Kościół św. Marii Magdaleny w Bydgoszczy (Wyszogrodzie) Około 997-1765 kościół parafialny Wyszogrodu i Bydgoszczy, od ok. 1430 r. filialny Wyszogród, ok. 1 km od Fordonu, na terenie obecnego miasta Bydgoszczy Związany z podaniem o św. Wojciechu, pierwsza wzmianka pisana 1198 r.
2. Kościół św. Idziego Około 1238-1879 kościół grodowy (1238-1346), potem filialny Przedmieście Kujawskie Gotyk z elementami romańskimi Użytkowany czasowo przez bernardynów (1480-1485 1545-1559) oraz klaryski (1615-1618)
3. Kościół Mariacki Karmelitów 1398 (1550)-1822 kościół zakonny karmelitów Przedmieście Gdańskie, przy Bramie Gdańskiej Gotyk Najstarszy kościół zakonny w Bydgoszczy
4. Kościół Świętego Ducha 1448-1645 kościół szpitalny Przedmieście Gdańskie Gotyk Wzniesiony w formie murowanej w latach 1583-1602, został wykorzystany jako prezbiterium kościoła klarysek
5. Kościół Świętej Trójcy 1550-1829 początkowo kaplica, potem kościół filialny Przedmieście Poznańskie Gotyk Na jego miejscu w 1911-1913 wzniesiono świątynię neobarokową
6. Kościół św. Krzyża 1550–1834 kościół szpitalny Przedmieście Poznańskie (za Bramą Poznańską) Gotyk
7. Kościół św. Stanisława 1583-1817 kościół szpitalny Przedmieście Kujawskie (za Bramą Kujawską) Gotyk
8. Kościół pojezuicki św. Ignacego Loyoli 1649-1940 kościół zakonny jezuitów, od 1780 r. filialny, od 1834 r. służył katolikom niemieckim Zachodnia pierzeja Starego Rynku w Bydgoszczy Klasycyzm palladiański, barok Obiekt znacznie wzbogacający przestrzeń miejską, świadek historycznych wydarzeń, m.in. traktatów welawsko-bydgoskich z 1657 r.
9. Domek loretański 1682-1838 kaplica mieszcząca domek loretański, zbudowany na wzór „Świętego domu” Santa Casa w Loreto przed frontem kościoła bernardynów w Bydgoszczy barok Ufundowany przez szlachcica Jana Pinińskiego, następnie rozbudowywany przez bydgoskich bernardynów, jeden ze starszych obiektów tego rodzaju w Polsce
10. Pierwsza miejska fara ewangelicka 1787-1903 staromiejski ewangelicki kościół farny ul. Podwale (Stare Miasto) Klasycyzm Obiekt cenny architektonicznie, wzbogacający przestrzeń miejską
11. Kościół staroluterański 1846-1969 zbór ewangelicko-luterański ul. Poznańska 25 (Stare Miasto) W ciągu 120 lat istnienia służył gminie ewangelicko-luterańskiej, ewangelicko-augsburskiej i prawosławnej
12. Stara Synagoga 1834-1882 synagoga gminy żydowskiej w Bydgoszczy ul. Jana Kazimierza (Stare Miasto) Najstarsza synagoga w Bydgoszczy
13. Synagoga żydowska 1882–1940 synagoga gminy żydowskiej w Bydgoszczy ul. Jana Kazimierza (Stare Miasto) Historyzm Obiekt monumentalny, znacznie wzbogacający przestrzeń miejską
14. Kościół pw. Marcina Lutra 1903-1939 zbór ewangelicko-unijny ul. Leszczyńskiego (Szwederowo) Neogotyk Obiekt cenny architektonicznie, podobny do obecnego kościoła pw. Miłosierdzia Bożego
15. Kościół ewangelicko-unijny na Czyżkówku 1911–1939 zbór ewangelicko-unijny ul. Koronowska 14 (Czyżkówko) Po 1945 r. częściowo zachowane fragmenty przebudowano na pomieszczenia magazynowe

Świątynie i obiekty religijne innych wyznań edytuj

Nr Nazwa Data powstania kościoła (parafii) Tytuł, funkcja Wyznanie Adres Uwagi
1. Synagoga 1750 (ok. 1600) Do 1940 r. dom modlitwy, potem kino, od 2005 r. przekazana Fundacji Kultury Yakiza Judaizm (do 1940 r.) ul. Bydgoska (Fordon)
2. Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich (mormoni) b.d. gmina wyznaniowa Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich,
1,3 tys. wyznawców w Polsce
ul. Śniadeckich 8 Jedna z 14 gmin mormonów w Polsce
3. Związek Ajapa Yoga 1990 ośrodek wyznaniowy tradycji hinduistycznej Związek „Ajapa Yoga” ul. Muszlowa 27 Strona
4. Świadkowie Jehowy b.d. związek wyznaniowy Świadkowie Jehowy,
128 tys. wyznawców w Polsce
Sale Królestwa:
ul. Dworcowa 81a,
ul. Jana Brzechwy 4,
ul. Kubusia Puchatka 2A,
ul. Planty 28
14 zborów: Błonie, Fordon, Leśne (w tym grupa języka angielskiego) Mariampol, Miedzyń, Migowy, Nowy Fordon, Północ, Prądy, Rosyjski, Śródmieście, Szwederowo, Ukraiński, Wyżyny[1]
5. Świecki Ruch Misyjny „Epifania” b.d. gmina wyznaniowa Świecki Ruch Misyjny „Epifania” ul. Zduny 10
(sala wypożyczona)
Jeden z 80 zborów w Polsce

Kościoły zabytkowe edytuj

Do rejestru zabytków wpisanych jest obecnie w Bydgoszczy 19 kościołów katolickich (w tym jedna kaplica oraz kościół polskokatolicki), 2 kościoły ewangelickie, cerkiew prawosławna oraz dawna synagoga.

Przypisy edytuj

  1. a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-12-17].
  2. Eugeniusz Rydz. Kształtowanie przestrzeni i krajobrazu sakralnego diecezji bydgoskiej. „PEREGRINUS CRACOVIENSIS”. zeszyt 22, s. 177-195, 2011. Bydgoszcz: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. ISSN 1425-1922. (pol.). 

Bibliografia edytuj

  • Dekanaty i parafie. diecezja.bydgoszcz.pl. [dostęp 2016-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-11)].
  • Bryll Stefan ks. Świątynie utracone. Bydgoska architektura sakralna minionych wieków. Bydgoszcz 2008