Oborniki

miasto w województwie wielkopolskim

Obornikimiasto w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Oborniki oraz powiatu obornickiego. Leży nad rzeką Wartą u ujścia rzeki Wełny.

Oborniki
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Widok na centrum Obornik (2004)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

obornicki

Gmina

Oborniki

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

przed 1292

Burmistrz

Tomasz Szrama

Powierzchnia

14,08 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


17 534
1245,3 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 61

Kod pocztowy

64-600

Tablice rejestracyjne

POB

Położenie na mapie gminy Oborniki
Mapa konturowa gminy Oborniki, w centrum znajduje się punkt z opisem „Oborniki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Oborniki”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Oborniki”
Położenie na mapie powiatu obornickiego
Mapa konturowa powiatu obornickiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Oborniki”
Ziemia52°38′41″N 16°48′51″E/52,644722 16,814167
TERC (TERYT)

3016014

SIMC

0971181

Hasło promocyjne: Oborniki - paleta możliwości
Urząd miejski
ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 76
64-600 Oborniki
Strona internetowa

W połowie 2012 roku miasto miało 18 416 mieszkańców[1], a na koniec 2021 r. (31 grudnia) liczba mieszkańców wynosiła 17.534[2].

Oborniki uzyskały lokację miejską przed 1292 rokiem[3]. Miasto królewskie lokowane w 1312 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim[4].

Geografia edytuj

Gmina Oborniki znajduje się 25 km na północ od Poznania nad Wartą i ujściem Wełny do Warty. Gmina zajmuje powierzchnię 340,2 km². Środkową część gminy zajmuje Kotlina Gorzowska. Elementem dominującym w krajobrazie są lasy. Największe obszary leśne znajdują się w północno-zachodniej części, stanowią one wschodnią część Puszczy Noteckiej. Ważnym elementem środowiska geograficznego są rzeki o charakterze nizinnym. Nad jedną z nich – Wełną – znajduje się rezerwat przyrody Słonawy.

Historia edytuj

 
Poewangelicki kościół św. Józefa (2014)

Człowiek pojawił się w okolicach dzisiejszych Obornik około 12 tysięcy lat temu. Osadnictwo historyczne na tym obszarze związane jest z pobliskim grodem wczesnośredniowiecznym i późniejszą kasztelanią Radzim, która jednak do końca XIII wieku straciła na znaczeniu, między innymi na korzyść rozwijających się Obornik.

Lokacji Obornik i powiązanej z nią fundacji klasztoru franciszkanów przez księcia Bolesława Pobożnego badacze doszukują się w XIII wieku. Z końca tego stulecia, a dokładniej z 1299 roku pochodzi pierwsza źródłowa wzmianka o Obornikach, dokument wystawiony w mieście przez Władysława Łokietka.

Źródłowe potwierdzenie praw miejskich Obornik znajduje się w dokumencie przechowywanym w toruńskim archiwum, pochodzącym z 1339 roku. Na pieczęci dokumencie znajduje się pierwszy wizerunek miejskiego herbu. Herb przedstawiał polskiego orła piastowskiego bez korony. Pierwszym znanym z imienia obornickim wójtem był Maciej. Oborniki rządziły się prawem magdeburskim.

Oborniki cieszyły się przychylnością między innymi króla Władysława Jagiełły, który wielokrotnie w nich przebywał i nadał miastu wiele przywilejów. W XIV–XVI wieku zbudowano murowany zamek starościński i trzy kościoły, z których jeden – farny, zachował się do dziś. W latach 1400–1466 w Krakowie uczyło się dziesięciu studentów z Obornik, między innymi Piotr Wedelicki (nadworny lekarz Zygmunta Starego). W czasie wojny trzynastoletniej Oborniki wystawiły w 1458 roku 15 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[5].

Zamek obornicki wraz ze znaczną częścią miasta zostały doszczętnie zniszczone podczas tragicznego potopu szwedzkiego z lat 1655–1660. Nie ominęła Obornik wojna siedmioletnia 1756–63 oraz wydarzenia konfederacji barskiej 1768–70. W 1768 rozpoczęto budowę murowanego kościoła i klasztoru franciszkanów, na miejscu dawnych drewnianych.

Okres zaborów edytuj

W roku 1793 Oborniki weszły w skład Królestwa Prus. Zaborca ustanowił Oborniki stolicą powiatu obejmującego swym zasięgiem aż 224 miejscowości, w tym Rogoźno, Szamotuły, Wronki i Murowaną Goślinę. Mieszkańcy Obornik walczyli w powstaniach listopadowym i styczniowym, podczas Wiosny Ludów 1848, a także wspierali materialnie zbrojne wystąpienia powstańców. Do nastawionej patriotycznie szlachty ziemi obornickiej przybywali znakomici goście, tacy jak Adam Mickiewicz (Łukowo, Objezierze), Franciszek Bronisław Mickiewicz (Łukowo, Rożnowo), Józef Ignacy Kraszewski czy Julian Ursyn Niemcewicz (Objezierze).

W XIX wieku miasto powoli rozwijało się gospodarczo. W 1879 roku Oborniki zyskały połączenie kolejowe z Poznaniem i Piłą, w 1897 roku założono w mieście Spółdzielczy Bank Ludowy. W 1814 roku wybuchł duży pożar miasta.

Na przełomie XIX i XX wieku wzniesiony został neogotycki kościół (przy ul. Lipowej), który został oddany do użytku dla zboru ewangelickiego (obecnie parafia pw. św. Józefa).

26 grudnia 1918 roku oborniczanie entuzjastycznie powitali jadącego do Poznania Ignacego Jana Paderewskiego, a następnie wzięli udział w Powstaniu Wielkopolskim, które zakończyło się sukcesem. 4 stycznia 1919 r. miasto stało się polskie w wyniku działań bojowych.

II wojna światowa edytuj

8 września 1939 roku Oborniki zostały zajęte przez Wehrmacht. Podczas wojny działała w Obornikach podziemna organizacja harcerska Szare Szeregi, której komendant harcmistrz Jan Miękus został zgładzony w obozie koncentracyjnym Gross Rosen. Miasto zdobyła Armia Czerwona w nocy z 24 na 25 stycznia 1945 roku.

Okres podrugowojenny edytuj

26 stycznia 1945 powołano na burmistrza Mieczysława Łukanowskiego. W 1975 roku Oborniki znalazły się w województwie poznańskim i przestały być stolicą zlikwidowanego powiatu. W latach 1975–1998 administracyjnie należały do województwa poznańskiego. W efekcie przemian, w 1990 roku pierwszym burmistrzem okresu trzeciej Rzeczpospolitej Polskiej wybrano Juliana Kubiaka. 1 stycznia 1999 roku Oborniki stały się ponownie siedzibą powiatu.

Burmistrz Obornik w swoich insygniach miejskich ma wkomponowane herby Abdank i Wedel oraz historyczny herb miasta z XIV wieku.

Demografia edytuj

  • Piramida wieku mieszkańców Obornik w 2014 roku[6].


 

Zabytki edytuj

 
Kościół Świętego Krzyża.

Obornicki rynek został wytyczony w XIII wieku, a jego zabudowa pochodzi z XIX–XX wieku.

Zabytki chronione prawnie w mieście:

Gospodarka edytuj

Ze względu na swoje położenie przy drodze krajowej nr 11 miasto jest ośrodkiem skupiającym duże firmy. Przedsiębiorstwa w Obornikach zajmują się produkcją stolarki okiennej, mebli tapicerowanych, destylacją alkoholi oraz produkcją płyt warstwowych. Do 2004 roku w mieście funkcjonowała również firma Wielkopolskie Fabryki Mebli S.A.[7][8].

Edukacja edytuj

  • Przedszkole nr 1 „Bajeczka”
  • Przedszkole nr 2 „Słoneczny Świat “
  • (Zespół Przedszkoli)
  • Przedszkole nr 4 „Bajka”
  • Przedszkole nr 5 „Kolorowe Nutki” (Zespół Przedszkoli)
  • Przedszkole nr 6 „Książę Szafranek “ (zarządzane przez osobę prywatną
  • Przedszkole Publiczne (zarządzane przez osobę prywatną) „Zaczarowane Przedszkole”
  • Prywatne Przedszkole „Akademia Wiedzy i Zabawy”
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Wojska Polskiego
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza
  • Szkoła Podstawowa nr 4 im. UNICEF
  • Prywatna Szkoła Podstawowa im. Stanisława Wyspiańskiego
  • Niepubliczna Polsko-Angielska Szkoła Podstawowa im. Johna Deweya
  • Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego
  • Zespół Szkół im. gen. Tadeusza Kutrzeby

Kultura edytuj

Instytucje kulturalne:

  • Obornicki Ośrodek Kultury
  • Miejska Biblioteka Publiczna

Dni Obornik są obchodzone w drugiej dekadzie czerwca[9].

Sport edytuj

Od 1922 roku działa w mieście klub piłki nożnej Sparta Oborniki. Największym sukcesem drużyny był udział w rozgrywkach III ligi w latach 2008-2010.

Religia edytuj

 
Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej

W mieście działalność duszpasterską prowadzą:

Transport edytuj

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 11 (BytomLubliniecOstrów Wlkp.PoznańRogoźnoPiłaKołobrzeg), a także droga wojewódzka nr 178 oraz nr 187.

Przez miasto prowadzi również linia kolejowa Poznań – Piła ze stacjami kolejowymi Oborniki Wielkopolskie oraz Oborniki Wielkopolskie Miasto. Około 4 km na północny zachód od miasta znajduje się lądowisko Oborniki-Słonawy. W mieście funkcjonuje komunikacja miejska.

Miasta partnerskie edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2012 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2012-12-18, s. 103. ISSN 1734-6118. [dostęp 2013-09-30].
  2. GUS, Rocznik Demograficzny 2022, strona 100, stat.gov.pl [dostęp 2023-09-29] (pol.).
  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 56-57.
  4. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 175.
  5. Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
  6. Oborniki w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  7. Rynek mebli - Matkowski przejęła zarządzanie Obornikami - biznesmeblowy.pl, www.biznesmeblowy.pl [dostęp 2022-02-03] (pol.).
  8. Upada firma Meble Oborniki, poznan.wyborcza.pl, 10 stycznia 2006 [dostęp 2022-02-03].
  9. Statut Miasta i Gminy Oborniki Rozdział II. pkt 6.
  10. Zbory, kbwch.pl [dostęp 2023-03-29].
  11. Dekanat poznański, cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12].
  12. a b c d Dekanat obornicki [dostęp 2023-03-29].
  13. Znajdź Kościół, kz.pl [dostęp 2023-03-29].
  14. Żejtun na Malcie nowym miastem partnerskim Obornik. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj