Ośmiornicowate
Ośmiornicowate (Octopodidae) – rodzina ośmiornic z podrzędu ośmiornic właściwych (Incirrina), obejmująca głowonogi o zróżnicowanej wielkości i morfologii, występujące we wszystkich morzach pełnosłonych różnych stref geograficznych[2]. Są poławiane gospodarczo (owoce morza).
| Octopodidae[1] | |
| d'Orbigny, 1840 | |
 Ośmiornica zwyczajna (Octopus vulgaris) na rysunku E. Haeckela z 1904 roku | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina |
ośmiornicowate |
Występowanie edytuj
Zasięg występowania przedstawicieli tej rodziny ośmiornic obejmuje wszystkie morza pełnosłone od Arktyki po Antarktydę. Większość gatunków jest spotykana w płytkich wodach przybrzeżnych, ale znane są również gatunki głębokowodne, w tym przynajmniej jeden (Vulcanoctopus hydrothermalis) bytujący w ujściach hydrotermalnych.
Budowa edytuj
Ośmiornicowate mają bardzo duże oczy, duży, owalny w zarysie płaszcz i 8 silnych ramion zrośniętych nasadami. U samców jedno z ramion przekształcone jest w narząd kopulacyjny, nazywany hektokotylusem. Przyssawki ramion ułożone są w 1 lub 2 rzędach. Na przyssawkach nie występują ząbki ani haczyki. Na tułowiu brak płetw. Muszla wewnętrzna jest silnie zredukowana lub nie występuje[2].
Masa ciała poszczególnych gatunków jest zróżnicowana. Najmniejsze ważą ok. 1 g (Octopus wolfi), masa wielu gatunków wynosi kilkadziesiąt kilogramów, a u największych przekracza 200 kg. Rekordową masę, 272 kg, stwierdzono u osobnika ośmiornicy olbrzymiej (Enteroctopus dofleini).
Tryb życia edytuj
Octopodidae są drapieżnikami. Atakują z kryjówki lub pod osłoną nocy. Polują na bezkręgowce (głównie skorupiaki) i ryby, które paraliżują i zabijają silnie trującą wydzieliną gruczołów ślinowych.
Kopulacja u ośmiornic kończy się umieszczeniem spermatoforu (mieszka z plemnikami) w jamie płaszczowej samicy za pomocą hektokotylusa samca. U Octopodidae hektokotylus nie odpada od ciała samców.
Samice mogą nosić mieszek z plemnikami do 10 miesięcy[3]. Zapłodnienie następuje podczas składania jaj. Jaja są przytwierdzane do podłoża lub obiektów wodnych, a u Hapalochlaena i Amphioctopus są noszone na ramionach samicy[3]. Ich rozwój trwa, w zależności od gatunku, wielkości jaj i temperatury wody, od 30 dni do roku[3]. W czasie inkubacji jaj większość samic nie pobiera pokarmu[2].
Długość życia przedstawicieli tej rodziny wynosi od 6 miesięcy u małych gatunków tropikalnych do 4 lat u gatunków zimnowodnych[3].
Systematyka edytuj
Do Octopodidae zaliczono około 200 gatunków, co stanowi większość ośmiornic właściwych. Relacje pokrewieństwa pomiędzy nimi pozostają słabo poznane[4]. Klasyfikacja biologiczna tej rodziny nie jest ustalona i wymaga rewizji taksonomicznej[5]. Wyróżniono blisko 40 rodzajów, które tradycyjnie grupowane są w podrodzinach[1]:
Rodzajem typowym jest Octopus.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Octopodidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Ludwik Żmudziński: Żywe skarby mórz. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1980. ISBN 83-02-01238-6.
- ↑ a b c d Norman, Mark D., F. G. Hochberg, Christine Huffard & Katharina M. Mangold (1922-2003): Octopodidae Orbigny, 1839. Octopods, octopuses, devilfishes. Tree of Life Web Project, 2009. [dostęp 2011-11-26]. (ang.).
- ↑ Kaneko et al. Taxonomic Study of Shallow-Water Octopuses (Cephalopoda: Octopodidae) in Japan and Adjacent Waters using Mitochondrial Genes with Perspectives on Octopus DNA Barcoding. „Malacologia”. 54 (1-2), s. 97–108, 2011. DOI: 10.4002/040.054.0102. (ang.).
- ↑ P. Bouchet: Octopodidae. World Register of Marine Species, 2011. [dostęp 2011-11-26]. (ang.).