Odbiornik radiokomunikacyjny

urządzenie elektroniczne przeznaczone do selektywnego odbioru sygnałów niesionych przez fale radiowe


Odbiornik radiokomunikacyjnyodbiornik radiowy (wyspecjalizowane urządzenie elektroniczne) przeznaczony do odbioru sygnałów i transmisji radiowych. Zazwyczaj bardzo rozbudowane (w porównaniu ze zwykłym domowym odbiornikiem radiowym), z wykorzystaniem najnowszych technologii i technik konstrukcyjnych, o bardzo szerokim zakresie pracy, z regulacją pasma w zależności od odbieranej emisji radiowej. Przystosowany do odbioru mowy, sygnałów telegraficznych kodu Morse’a, sygnałów telegraficznych dalekopisowych, telekopiowych, urządzeń transmisji danych i najnowszych emisji radiowych.

Cechy odbiornika radiokomunikacyjnego

edytuj
 
Przykładowy odbiornik komunikacyjny wykorzystywany przez krótkofalowców, Yaesu FRG-7
  • szeroki zakres częstotliwości
    • całe pasmo KF (1–30 MHz)
    • całe pasmo UKF (30–60 MHz)
  • wysoka stabilność częstotliwości heterodyn < 1 × 10-6 Hz/Hz
  • wysoka czułość wejściowa, poniżej 1 μV
  • liniowość charakterystyki toru odbiorczego (minimalizacja zniekształceń sygnału)
  • wysoka selektywność (odporność na sygnały bliskie odbieranemu)

uzyskiwana przy zastosowaniu minimum 2 przemian częstotliwości

  • wysoka odporność na zakłócenia elektromagnetyczne (od innych pobliskich urządzeń)
  • odporność na fluktuacje odbieranego sygnału (zmiany jego poziomu)
  • zdolność do zmiany fali na podstawie oceny odbieranej transmisji
  • zmiana fali w jak najkrótszym czasie (rzędu mikrosekund)
  • wyposażenie w układy wyjść dla różnych urządzeń peryferyjnych
    • słuchawki
    • teleksy (dalekopisy)
    • telefaksy
    • urządzenia telekopiowe
    • urządzenia transmisji danych
    • modemy komputerowe
    • inne urządzenia specjalistyczne

Elementy składowe odbiornika radiokomunikacyjnego

edytuj

W skład odbiornika radiokomunikacyjnego wchodzą następujące elementy:

  • antena odbiorcza – o odpowiedniej charakterystyce i zysku kierunkowym
  • obwody wejściowe
  • wzmacniacz wejściowy
  • stopień I przemiany częstotliwości
    • I mieszacz
    • I przestrajana heterodyna
  • wzmacniacz I częstotliwości pośredniej (możliwość zmiany szerokości pasma)
  • stopień II przemiany
    • II mieszacz
    • II heterodyna (o stałej częstotliwości)
    • wzmacniacz II częstotliwości pośredniej (możliwość zmiany szerokości pasma)
  • układy demodulatorów dla różnych rodzajów emisji
  • układy dopasowań (interfejsy) dla różnych urządzeń końcowych
  • urządzenia końcowe (wymienione w punkcie poprzednim)
  • elementy wspólne lub obejmujące swym działaniem kilka bloków
    • układy wytwarzania wysoko stabilnych częstotliwości
    • układy automatyki niwelujące powstałe w czasie niestabilności
    • układy wysokostabilnych zasilaczy bloków odbiornika
    • układy sygnalizacji i nadzoru
    • układy zdalnego sterowania z innych urządzeń np. końcowych

Nieco historii z łączności wojskowej

edytuj
 
Odbiornik REV-251M

Wymieniono powyżej elementy składowe uniwersalnego odbiornika radiokomunikacyjnego. Odbiorniki przewidziane do konkretnych funkcji mogły mieć układ nieco uproszczony, na przykład możliwość pracy w ściśle określonych pasmach częstotliwości.

Najstarsze odbiorniki radiokomunikacyjne były urządzeniami wykonanymi w technice lampowej. Wiązała się z tym wielkość urządzenia. Przykładem w dziedzinie łączności wojskowej może tu być, oparty na technice generatorów kwarcowych i nadtonalnych, eksploatowany w latach 60–80 ubiegłego stulecia, strojony na podstawie tabeli ustawienia przełączników, odbiornik BERYL-2. Odbierał on tylko podstawowe emisje: telefoniczną i telegraficzne.

Wraz z rozwojem elektroniki wielkość odbiornika malała (dalej to były lampy elektronowe z początkami elementów półprzewodnikowych), ale rosły jego możliwości eksploatacyjne. Polepszały się parametry i wchodziły dotychczas nieużywane profesjonalnie emisje. Do eksploatacji w wojsku weszły odbiorniki: krótkofalowy R-155P i ultrakrótkofalowy R-155U, z możliwością automatycznego (jeszcze mechanicznego) strojenia, wysoką już stabilnością częstotliwości i niestosowanymi dotychczas emisjami jednowstęgowymi (SSB).

Sprzęt wojskowy zminiaturyzowało dopiero wejście układów scalonych i mikroprocesorów, czego egzemplifikacją jest odbiornik R-162P, produkcji rosyjskiej, i odbiornik REV-251M, produkcji węgierskiej.