Wikipedia

Odra Południowa

ramię rzeki Odry we Wrocławiu

Odra Południowa we Wrocławiu, to ramię rzeki Odry zlokalizowane w Śródmiejskim Węźle Wodnym. W rejonie Stopnia Wodnego Szczytniki Odra dzieli się na Odrę śródmiejską i Starą Odrę. Dalej Odra śródmiejska płynie w kierunku centrum miasta. Tu w rejonie Ostrowa Tumskiego koryto rzeki dzieli się na dwa ramiona rozdzielone Wyspą Piasek: Odrę Północną i Odrę Południową; tu również znajduje się jedna z przystani użytkowanych przez białą flotę – Przystań Kardynalska, natomiast na lewym brzegu znajduje się Przystań przy Hali Targowej. Oba ramiona, oraz inne, mniejsze ramiona i kanały, otaczają swoimi wodami wyspy odrzańskie położone centrum miasta: zespół wschodnich wysp odrzańskich. Odra Północna i Południowa ponownie łączą się na krótkim odcinku rzeki przed Kępą Mieszczańska, w około 252 km biegu Odry[1]. Następnie oba ramiona opływają tę wyspę wraz z mniejszymi, bezimiennymi wysepkami, by połączyć się ostatecznie za jej północnym przylądkiem. Bieg Odry kilometrowany jest wzdłuż nurtu Odry Południowej.

Powodzianka
MAPY
Zespół wschodnich wysp odrzańskich
Kępa Mieszczańska
Plan historyczny z II poł. XVII w.
Ostrów Tumski – niegdyś wyspa
Historyczny układ ramion rzeki i wysp

Odra w obszarze miasta jest na całej swej długości rzeką skanalizowaną, co oznacza, że każdy jej odcinek znajduje się w zasięgu oddziaływania, określonego dla danego odcinka rzeki, stopnia wodnego[2][3]. W przypadku Odry Południowej są to następujące stopnie wodne: górny odcinek – Piaskowy Stopień Wodny, środkowy odcinek – Mieszczański Stopień Wodny, dolny odcinek – Stopień Wodny Rędzin[4]. Ten szlak wodny nie stanowi drogi wodnej w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie śródlądowych dróg wodnych – wykaz śródlądowych dróg wodnych[5]. Śródmiejskie szlaki żeglugowe zostały udostępnione dla żeglugi przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Odra Południowa jest tylko częściowo dostępna dla żeglugi. Przeszkodami, które uniemożliwiają poruszanie się jednostek pływających na całej długości tego ramienia rzeki są: Jaz św. Macieja oraz jaz i elektrownia wodna Wrocław I (Południowa)[1][4]. W rejonie tych dwóch przeszkód poszczególne odcinki są zamknięte dla żeglugi, ruch jednostek pływających odbywa się przez równolegle przeprowadzone przekopy, na których zlokalizowano śluzy komorowe: Śluza Mieszczańska i Śluza Piaskowa[1].

Nad Odrą Południową przerzuconych jest szereg przepraw – mostów drogowych. Część z nich przedłużona jest przeprawami przerzuconymi również przez Odrę Północną, np. Mosty Młyńskie, Mosty Uniwersyteckie, Mosty Pomorskie itp.[1][6][7][8].

Zagospodarowanie brzegów Odry Południowej wzdłuż jej biegu jest niejednolite. Brzeg lewy to obszar Starego Miasta, jednak wzdłuż samej rzeki tylko na krótkich odcinkach znajduje się zabudowa. W początkowym biegu tego ramienia rzeki na lewym brzegu przebiega Bulwar Xawerego Dunikowskiego, Ulica Grodzka i dalej Nowy Świat. Za tą ulicą do brzegu bezpośrednio przylega zabudowa między innymi Elektrowni Wodnej Wrocław I (Południwej – budynek znajduje się na bezimiennej wysepce utworzonej przez przekop zasilający turbiny elektrowni), Arsenału i dawnego szpitala. Za Mostem Sikorskiego znajduje się teren były zakładów, a za nim krótki bulwar. Za Mostem Dmowskiego wzdłuż pionowego, żelbetowego nabrzeża rozciągają się tereny zakładów, aż do Remontowej Stoczni Rzecznej. Natomiast prawy brzeg to wyspy. W zespole wschodnich wysp odrzańskich, poza niewielkim obszarem zabudowy Wyspy Piasek (bulwar wzdłuż nabrzeża) obszar pozostałych wysp zajmuje zieleń miejska, z wytyczonymi alejami spacerowymi, połączonymi kładkami i mostami, oraz placami zabaw. W wielu miejscach wybudowano schody umożliwiające zejście do samej wody, a wzdłuż Wyspy Słodowej wyznaczono miejsca cumowania jednostek pływających. Inaczej wygląda zagospodarowanie brzegu Kępy Mieszczańskiej. Tu na cyplu rozdzielającym oba ramiona rzeki znajduje się rzeźba – pomnik autorstwa wrocławskiego rzeźbiarza Stanisława Wysockiego pt. "Powodzianka". Dalej między Mostem Uniwersyteckim, a Mostem Pomorskim zakotwiczona jest niewielka keja użytkowana przez białą flotę i budynek mariny śródmiejskiej – Mariny Topacz (basen portowy znajduje się na przeciwległym brzegu wyspy, nad Odrą Północną). Tu również swój początek bierze przekop Śluzy Mieszczańskiej. Za Mostem Pomorskim rozciąga się obszar zabudowy mieszkalno usługowej, bazy policji i innej, aż do Mostu Dmowskiego. Za nim znajduje się niegdyś niedostępny obszar byłych terenów wojskowych. Znaczna część brzegów Odry Południowej jest umocniona, często są to nabrzeża w postaci umocnionych brzegów skarpowych, w tym także brukowanych, lub pionowych (albo o dużym kącie nachylania) ścian, w tym masywnych konstrukcji pracujących jako mury oporowe, część z nich oblicowane okładziną kamienną, lub ścian murowanych, ceglanych[1][9][10][11][12][13][14].

Bieg Odry Południowej
km nazwa rodzaj lewy brzeg prawy brzeg światło fotografia
Odra Północna bifrukacja Bulwar Xawerego Dunikowskiego Odra Północna
251,60[6] Most Piaskowy most Stare Miasto Wyspa Piasek 31,74 m[8]
przekop Śluzy Piaskowej bifrukacja Ulica Grodzka kanał
Kanał Jazu Macieja bifrukacja kanał Wyspa Daliowa
252,00[4] Jaz św. Macieja jaz Tamka Wyspa Daliowa 31,04 m[4]
przekop Śluzy Piaskowej ujście Tamka kanał
Kanał Młyna Maria ujście Tamka kanał
miejsca cumowania port Tamka Wyspa Słodowa (port)
Kanał Jazu Macieja ujście kanał Wyspa Słodowa
Odra Północna ujście Tamka Odra Północna
Odra Północna bifrukacja Tamka Odra Północna
252,00[6] Most Uniwersytecki Południowy most Stare Miasto Kępa Mieszczańska 53,62 m[8]
przystań białej floty port Ulica Grodzka Kępa Mieszczańska (przystań)
przekop Śluzy Mieszczańskiej bifrukacja Ulica Grodzka kanał
252,20[6] Most Pomorski Południowy most Stare Miasto wyspa (bezimienna) 86,0 m[8]
kanał elektrowni I bifrukacja kanał wyspa (bezimienna)
252,45[4] Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław I jaz wyspa (bezimienna) – elektrownia wyspa (bezimienna) 39,9 m[4]
przekop Śluzy Mieszczańskiej ujście wyspa (bezimienna) – elektrownia kanał
kanał elektrowni I ujście kanał Kępa Mieszczańska
252,80[4] Most Sikorskiego most Ulica Podwale Kępa Mieszczańska 97,6 m[8]
spust wody z Fosy Miejskiej ujście ujście Kępa Mieszczańska
Most Dmowskiego most Szczepin Kępa Mieszczańska 126,0 m[8]
Odra Północna ujście Szczepin Odra Północna

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Śródmiejski Węzeł Wodny, Szlak Gondoli. [w:] mapa [on-line]. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, 2009-04-27. s. 1. [dostęp 2010-03-22]. (pol.).
  2. ↑ Wiesław Depczyński, Andrzej Szamowski: Budowle i zbiorniki wodne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997, seria: Inżynieria Środowiska. ISBN 83-87012-66-1. (pol.).
  3. ↑ Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt budownictwo. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.ś. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.ś. Krzysztof Woś, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher: Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007-2013. AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, 2006. s. 56. [dostęp 2010-03-22]. (pol.).
  5. ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1208}
  6. ↑ a b c d 9. SFERA INFRASTRUKTURY. [w:] Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu [on-line]. Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu, 2009-04-27. s. 31. [dostęp 2010-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (pol.).
  7. ↑ Trasa turystyczna "Mosty i przeprawy". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. s. 33. [dostęp 2010-03-22]. (pol.).
  8. ↑ a b c d e f Mosty. ZDiUM. s. 11. [dostęp 2010-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-18)]. (pol.).
  9. ↑ Trasa turystyczna Zabytki Techniki Śródmiejskiego Węzła Wodnego. [w:] mapa [on-line]. www.wroclaw.pl. s. 1. [dostęp 2010-03-23]. (pol.).
  10. ↑ Trasa turystyczna Zabytki Techniki Śródmiejskiego Węzła Wodnego. www.wroclaw.pl. [dostęp 2010-03-23]. (pol.).
  11. ↑ EWA KOZŁOWSKA: REKREACJA Z ODRĄ W TLE NA PRZYKŁADZIE WROCŁAWIA. [w:] Nauka Przyroda Technologie, tom 2, zeszyt 4 [on-line]. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2008. s. 9. [dostęp 2010-03-23]. ISSN 1897-7820. (pol.).
  12. ↑ Stanisław Klin, Rafał Idzikowski: OBUDOWY NABRZEŻY RZEKI ODRY WE WROCŁAWIU – RYS HISTORYCZNY, RÓŻNORODNOŚĆ ROZWIĄZAŃ, POTRZEBY TECHNICZNEJ I NAUKOWEJ OPTYMALIZACJI TECHNOLOGII NAPRAW I MODERNIZACJI. [w:] INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH, Nr 9/2008 [on-line]. POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi, 2009-04-27. s. 16. [dostęp 2010-03-23]. (pol.).
  13. ↑ Bulwar Xawerego Dunikowskiego. Wratislaviae Amici. [dostęp 2010-03-23]. (pol.).
  14. ↑ Promenada Staromiejska – Bulwar Dunikowskiego. www.rekreacja.wroc.pl. [dostęp 2010-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-07)]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Odra_Południowa&oldid=68575779”