Wikipedia

Oklahoma

stan Stanów Zjednoczonych
Zobacz też: inne znaczenia.

Oklahoma (wymowa:/ˌoʊkləˈhoʊmə/ i) – stan w Stanach Zjednoczonych leżący w środku południowej części kraju. Graniczy od północy ze stanami Kansas i Kolorado, od wschodu ze stanami Missouri i Arkansas, od południa z Teksasem, od zachodu z Nowym Meksykiem.

Oklahoma
State of Oklahoma
— stan —
46. stan od 16 listopada 1907
Pieczęć Flaga
Pieczęć stanowa Oklahomy Flaga stanowa Oklahomy
Dewiza: Labor omnia vincit
Państwo  Stany Zjednoczone
Stolica Oklahoma City
Kod ISO 3166-2 US-OK
Gubernator Kevin Stitt (R)
Powierzchnia 181 037[1] km²
Populacja (2017)
• liczba ludności
3 930 864[2]
• gęstość 19,40 os./km²
Strefa czasowa UTC--6:00
Języki urzędowe de iure brak
de facto angielski
Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Portal Stany Zjednoczone
Piramida wieku
Oklahoma
Pieczęć Oklahomy

Ten artykuł jest częścią serii:
Polityka stanu
Oklahoma

Na terenie stanu dominują rozległe, równinne wyżyny. Równina wznosi się w kierunku zachodnim. Na wschodzie występują niewysokie pasma górskie, znane jako Kraina Ozark, z wyodrębnionym klimatem, także kulturowym.

HistoriaEdytuj

  • połowa XVI wieku – odkrycie obszaru dzisiejszego stanu przez Hiszpanów.
  • 1682 – Terytorium wchodziło w skład francuskiej Luizjany.
  • 1803 – Zakup Luizjany od Francji.
  • 1819 – Władze federalne przeznaczały terytorium dzisiejszego stanu dla tak zwanych pięciu cywilizowanych plemion indiańskich z terenów wschodnich (Czirokezi, Czoktawowie, Czikasawowie, Seminole, Krikowie).
  • 1837 – Proklamowanie Terytorium Indiańskiego.
  • 1830-1842 – Przesiedlanie kolejnych plemion Indian na Terytorium Oklahomy.
  • 23 marca 1889 – prezydent Benjamin Harrison ogłosił, że za 30 dni w południe większa część Terytorium Indiańskiego zostanie otwarta dla białych.
  • 22 kwietnia 1889, godzina 12.00 – Nowi osadnicy przekroczyli granicę Terytorium (tzw. "wyścig po ziemię").
  • 16 listopada 1907 – Oklahoma została przyjęta do Unii jako 46. stan.
  • lata 30. XX wieku – Susza. W jej wyniku, oraz z powodu kryzysu gospodarczego, wielu farmerów opuściło stan.
  • 19 kwietnia 1995 – największy zamach terrorystyczny na terenie Stanów Zjednoczonych przed atakiem na Nowy Jork i Waszyngton w dniu 11 września 2001 roku – Zamach terrorystyczny w Oklahoma City

GeografiaEdytuj

Osobny artykuł: Lista hrabstw w stanie Oklahoma.

Większość Oklahomy obejmują otwarte równiny i niskie wzgórza prerii. Wiele rzek, które przepływają przez Oklahomę, zostało spiętrzonych w celu utworzenia jezior, a stan ma więcej sztucznych jezior niż jakikolwiek inny stan w kraju[3].

  • Klimat: podzwrotnikowy, suma opadów zmniejsza się w kierunku zachodnim. Oklahoma znajduje się w pasie Alei Tornad.
  • Główne rzeki: Arkansas, Canadian River, Red River
  • Najwyższy szczyt: Black Mesa (1516 m n.p.m.)
  • Liczba hrabstw: 77
  • Największe hrabstwo: Oklahoma
  • Liczba parków stanowych: 51
 
Najwyższy gmach w stanie Oklahoma, The BOK Tower w centrum biznesu petrochemicznego i handlowego, w Tulsa
Największe miasta Oklahomy[4]
Lp. Miasto Ludność
(2017)
1 Oklahoma City 643 648
2 Tulsa 401 800
3 Norman 122 843
4 Broken Arrow 108 303
5 Lawton 93 714
6 Edmond 91 950
7 Moore 61 523
8 Midwest City 57 308
9 Enid 50 122
10 Stillwater 49 829
 
Wodospad w Medicine Park

DemografiaEdytuj

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Oklahoma liczy 3 751 351 mieszkańców, co oznacza wzrost o 300 704 (8,7%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,7% populacji, 24,4% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,3% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,5% ludności stanu stanowią kobiety[5].

JęzykEdytuj

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[6]:

Rasy i pochodzenieEdytuj

74,3% mieszkańców stanowi ludność biała (65,7% nie licząc Latynosów), 9,2% to rdzenna ludność Ameryki, 7,8% to Murzyni lub Afroamerykanie, 6,1% ma rasę mieszaną, 2,3% to Azjaci, 0,2% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 10,6% ludności stanu[5].

Do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (12,4%), irlandzkiego (10,1%), meksykańskiego (8,3%), „amerykańskiego” (7,6%), afroamerykańskiego i angielskiego (6,8%). Do innych większych grup należały osoby pochodzenia szkockiego, francuskiego, włoskiego i holenderskiego. Liczbę Polaków oszacowano na 28,7 tys. (0,7%)[7][8].

Oklahoma posiada jeden z najwyższych odsetków populacji Indian w USA. Wśród nich największą grupą są Czirokezi.

ReligiaEdytuj

Struktura religijna w 2014 roku[9]:

Wśród większości protestanckiej przeważają południowi baptyści i zjednoczeni metodyści, a polityczny i kulturowy konserwatyzm, który jest wynikiem ich obecności, włączają Oklahomę do tzw. pasa biblijnego. Fundamentalizm tych grup był główną przyczyną utrzymywania przez Oklahomę zakazu sprzedaży alkoholu aż do 1959 roku[11].

Symbole stanuEdytuj

  • Dewiza: Labor Omnia Vincit (w tłumaczeniu z łaciny: Praca wszystko zwycięża)
  • Przydomek: Sooner State
  • Znaczenie przydomka: od wyścigu do działek przez tzw. Sooners
  • Znaczenie nazwy „Oklahoma”: stan czerwonych ludzi (z języka Czoktawów)
  • Symbole: jemioła, judaszowiec, muchołówka

System politycznyEdytuj

Władzę ustawodawczą na szczeblu stanowym sprawuje dwuizbowa Legislatura Oklahomy, składająca się z liczącego 48 członków Senatu oraz Izby Reprezentantów, w której zasiada 101 deputowanych. Głównym organem władzy wykonawczej jest pochodzący z wyborów bezpośrednich gubernator, któremu podlegają urzędnicy i instytucje niższego szczebla.

GospodarkaEdytuj

Głównymi pracodawcami w Oklahomie są usługi, następnie handel hurtowy i detaliczny, produkcja, finanse, ubezpieczenia i nieruchomości, transport i usługi komunalne, budownictwo i górnictwo[11].

RolnictwoEdytuj

PrzemysłEdytuj

Oklahoma należy do piątki stanów USA o największej produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego. Chociaż pola naftowe przeważają we wschodniej części stanu, a pola gazu ziemnego na zachodzie, to szyby naftowe znajdują się na obszarze całej Oklahomy[3].

W 2016 roku Oklahoma zajęła trzecie miejsce w kraju pod względem wytwarzania energii elektrycznej z wiatru[3].

Informacje uzupełniająceEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
  2. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Oklahoma, www.census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
  3. ↑ a b c Oklahoma - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA), www.eia.gov [dostęp 2019-02-01].
  4. ↑ Biggest Cities in Oklahoma, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-02-01].
  5. ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Oklahoma; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-02-01] (ang.).
  6. ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-31].
  7. ↑ U.S. Census Bureau, ACS DEMOGRAPHIC AND HOUSING ESTIMATES 2013-2017 American Community Survey 5-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-01] (ang.).
  8. ↑ U.S. Census Bureau, SELECTED SOCIAL CHARACTERISTICS IN THE UNITED STATES 2017 American Community Survey 1-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-01] (ang.).
  9. ↑ Adults in Oklahoma. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-16].
  10. ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-16].
  11. ↑ a b Oklahoma, Encyclopedia Britannica [dostęp 2019-02-01] (ang.).
  12. ↑ Rachel Bertone, Oklahoma's Top 10 Agriculture Products, Farm Flavor, 1 lipca 2018 [dostęp 2019-02-01] (ang.).

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oklahoma&oldid=58373058”