Wikipedia

Okręty podwodne typu Minerve

typ francuskich okrętów podwodnych

Okręty podwodne typu Minerve – francuskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej. W latach 1931–1939 w stoczniach Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu, Chantiers Dubigeon w Nantes, Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze i Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime w Le Trait zbudowano sześć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1936–1939 i pełniły początkowo służbę na Morzu Śródziemnym. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami „Minerve” i „Junon” zostały przejęte przez Brytyjczyków i weszły później w skład marynarki Wolnych Francuzów, zaś pozostałe cztery jednostki znalazły się pod kontrolą rządu Vichy. „Vénus”, „Pallas” i „Cérès” zostały samozatopione w listopadzie 1942 roku, „Iris” została internowana w neutralnej Hiszpanii, zaś „Minerve” i „Junon” przetrwały działania wojenne.

Okręty podwodne typu Minerve
Ilustracja
Kraj budowy

 Francja

Stocznia

Arsenal de Cherbourg, Cherbourg
Chantiers Dubigeon, Nantes
Chantiers et Ateliers Augustin Normand, Hawr
Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime,
Le Trait

Zbudowane

6

Użytkownicy

 Marine nationale

Służba w latach

1936–1954

Stracone

4

Uzbrojenie:
1 działo kal. 75 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I)
9 torped
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
• rufowe
• zewnętrzne


4 × 550 mm
2 × 550 mm
3 × 400 mm

Sensory

hydrofony

Załoga

42 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

662 tony

• w zanurzeniu

856 t

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Zanurzenie testowe

80 m

Długość

68,1 m

Szerokość

5,62 m

Zanurzenie

4,03 m

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1800 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1230 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14,5 węzła
9 w.

Zasięg:
• na powierzchni

4000 Mm przy 10 w.

• w zanurzeniu

85 Mm przy 5 w.

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa edytuj

Okręty podwodne typu Minerve zamówione zostały w ramach programów rozbudowy floty francuskiej z 1930 (cztery jednostki) i 1936 roku (dwie ostatnie)[1][2]. Oficjalny, sygnowany przez marynarkę projekt (o oznaczeniu T2), stworzony przez inż. Jeana-Jacquesa Roqueberta, stanowił ulepszenie 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé, uwzględniając też doświadczenia stoczni prywatnych przy budowie okrętów typów Argonaute, Diane i Orion[3][4]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3]. Na jednostkach powiększono też liczbę wyrzutni torped do dziewięciu, jednak bez możliwości zabierania torped zapasowych[4].

Spośród sześciu okrętów typu Minerve jeden zbudowany został w Arsenale w Cherbourgu, dwa powstały w stoczni Augustin Normand w Hawrze, dwa w stoczni Seine-Maritime w Le Trait, a jeden w Chantiers Dubigeon w Nantes[4][5]. Stępki okrętów położono w latach 1931–1936, a zwodowane zostały w latach 1934–1938[1][5].

Okręt Stocznia Początek budowy Wodowanie Wejście do służby
„Minerve” (Q185) Arsenal de Cherbourg 17 sierpnia 1931 23 października 1934 15 września 1936
„Junon” (Q186) Augustin Normand 9 czerwca 1932 15 września 1935 20 września 1937
„Vénus” (Q187) Seine-Maritime 27 czerwca 1932 6 kwietnia 1935 15 listopada 1936
„Iris” (Q188) Dubigeon 1 lipca 1932 23 września 1934 15 września 1936
„Pallas” (Q189) Augustin Normand 19 października 1936 25 sierpnia 1938 1939
„Cérès” (Q190) Seine-Maritime 8 sierpnia 1936 9 grudnia 1938

Dane taktyczno-techniczne edytuj

Jednostki typu Minerve były średniej wielkości okrętami podwodnymi o konstrukcji dwukadłubowej[3]. Długość między pionami wynosiła 68,1 metra, szerokość 5,62 metra i zanurzenie 4,03 metra[4][5][a]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 662 tony, a w zanurzeniu 856 ton[3][4][b]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Normand–Vickers o łącznej mocy 1800 KM[3][4]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1230 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[3][4][c]. Zasięg wynosił 2500 Mm przy prędkości 13 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 85 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[3][1][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 60 ton oleju napędowego[4][e]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[5].

Okręt wyposażone były w dziewięć wyrzutni torped: cztery stałe kalibru 550 mm na dziobie, dwie kalibru 550 mm na rufie oraz potrójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][5]. Łącznie okręty przenosiły dziewięć torped, w tym sześć kalibru 550 mm i trzy kalibru 400 mm[5]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4]. Jednostki wyposażone też były w hydrofony[5].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 3 oficerów oraz 39 podoficerów i marynarzy[1][3][f].

Służba edytuj

 
„Junon” na kotwicy w Plymouth.

Wszystkie okręty typu Minerve weszły do służby w Marine nationale między 1936 a 1939 rokiem[5]. Jednostki otrzymały numery burtowe Q185–Q190[5]. W momencie wybuchu II wojny światowej wszystkie okręty pełniły służbę na Morzu Śródziemnym: „Minerve” i „Junon” wchodziły w skład 12. dywizjonu 2. Flotylli okrętów podwodnych w Oranie, zaś „Vénus”, „Iris”, „Pallas” i „Cérès” tworzyły 15. dywizjon 5. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych w Tulonie[6].

22 lutego 1940 roku wszystkie okręty 15. dywizjonu dotarły na Martynikę, zastępując powracające do metropolii jednostki 8. dywizjonu („Agosta”, „Bévéziers”, „Ouessant” i „Sidi Ferruch”)[7]. 1 maja „Vénus”, „Iris”, „Pallas” i „Cérès” wyruszyły w drogę powrotną, 31 maja przechodząc przez Cieśninę Gibraltarską i docierając 3 czerwca do Tulonu[7][8].

10 czerwca 1940 roku, po wypowiedzeniu wojny przez Włochy „Iris”, „Vénus”, „Pallas” i „Archimède” udały się na patrol na Morze Tyrreńskie, operując 14 czerwca w okolice Savony[9][10]. 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, remontowane tam „Minerve” i „Junon” na holu opuściły bazę i dotarły 20 czerwca do Plymouth[11][12]. Po podpisaniu zawieszenia broni między Francją a Niemcami, 3 lipca Brytyjczycy przeprowadzili operację Catapult, zajmując siłą wszystkie francuskie okręty znajdujące się w portach brytyjskich (w tym „Minerve” i „Junona”)[13][14]. Pozostałe cztery okręty zostały rozbrojone w Tulonie, przebywając pod kontrolą rządu Vichy[15].

„Junon” i „Minerve” weszły do służby w marynarce Wolnych Francuzów[5]. W maju 1941 roku „Minerve” wzięła udział w akcji śledzenia pancernika „Bismarck”, jednak jednostka nie nawiązała kontaktu z wrogiem[16]. Latem 1942 roku „Minerve” wzięła udział w operacji zabezpieczenia arktycznych konwojów PQ-16 i PQ-17[17][18]. 19 października 1942 roku na zachód od Bodø „Junon” zatopił norweski parowiec „Nordland” (724 BRT)[19].

8 listopada 1942 roku, w momencie desantu Aliantów na Oran „Pallas” wraz z siostrzaną „Cérès” znajdowały się w porcie[20][21]. Następnego dnia, na rozkaz dowódcy bazy wiceadm. Rioulta oba okręty zostały samozatopione, by uniknąć przejęcia przez wojska amerykańskie[5][22].

27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, „Iris” i „Vénus” stacjonowały w basenie Maurillon[23][24]. Obu okrętom udało się odbić od nabrzeża i rozerwać sieci przeciwtorpedowe, jednak zostały zaatakowane przez bombowce Ju 88 i doznały uszkodzeń[24]. Wobec niemożliwości zanurzenia dowódca „Vénus” nakazał opuszczenie okrętu przez załogę i jego samozatopienie, zaś „Iris” udało się dotrzeć do Barcelony, gdzie została internowana[23][24].

10 października 1943 roku „Minerve” stała się celem ataku rakietami przeprowadzonego przez Liberatora z RAF Coastal Command, w wyniku którego okręt został uszkodzony, a śmierć poniosło dwóch członków załogi[5][16].

19 września 1945 roku „Minerve” zerwała się z holu i weszła na mieliznę nieopodal Portland Bill, ulegając zniszczeniu[5][16]. „Iris” i „Junon” zostały sprzedane na złom odpowiednio w 1950 i 1954 roku[4].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 84 podaje, że zanurzenie wynosiło 3,66 metra.
  2. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność nawodną 597 ton, a podwodną 844 tony, McMurtrie 1937 ↓, s. 208 podaje wyporność 597/809 ton, zaś McMurtrie 1941 ↓, s. 193 – 597/825 ton.
  3. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 84 podaje, że okręty na powierzchni rozwijały prędkość 14,29 węzła, zaś w zanurzeniu 9,3 węzła.
  4. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 208 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
  5. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręty zabierały 51 ton paliwa.
  6. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 208 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że załoga pojedynczego okrętu liczyła 48 osób.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 84.
  2. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 208.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k Fontenoy 2007 ↓, s. 192.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2020 ↓.
  6. ↑ Kindell 1939a ↓.
  7. ↑ a b Kindell 1939b ↓.
  8. ↑ Kindell 1940a ↓.
  9. ↑ Kindell 1940b ↓.
  10. ↑ Rohwer 1940 ↓.
  11. ↑ Kindell 1940c ↓.
  12. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 272.
  13. ↑ Kindell 1940d ↓.
  14. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 294.
  15. ↑ Kindell 1940e ↓.
  16. ↑ a b c Helgason 2020 ↓.
  17. ↑ Rohwer 1942a ↓.
  18. ↑ Rohwer 1942b ↓.
  19. ↑ Rohwer 1942c ↓.
  20. ↑ Rohwer 1942d ↓.
  21. ↑ Franz 2017 ↓, s. 37.
  22. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 363-364.
  23. ↑ a b Perepeczko 2014 ↓, s. 394.
  24. ↑ a b c Franz 2017 ↓, s. 73.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Okręty_podwodne_typu_Minerve&oldid=71727725”