Wikipedia

Okręty podwodne typu Pisani

typ włoskich okrętów podwodnych

Okręty podwodne typu Pisani – włoskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej. Jednostki wypierały 880 ton w położeniu nawodnym i 1058 ton pod wodą, a ich główną bronią było dziewięć torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z sześciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostki rozwijały na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła.

Okręty podwodne typu Pisani
Ilustracja
„Vettore Pisani”
Kraj budowy

 Włochy

Stocznia

Cantiere Navale Triestino, Monfalcone

Zbudowane

4

Użytkownicy

 Regia Marina

Służba w latach

1929–1948

Uzbrojenie:
1 działo kal. 102 mm
2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I)
9 torped
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
• rufowe


4 × 533 mm
2 × 533 mm

Sensory

hydrofony

Załoga

48-49 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

880 ton

• w zanurzeniu

1058 ton

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Zanurzenie testowe

100 metrów

Długość

68,2 metra

Szerokość

6,09 metra

Zanurzenie

4,93 metra

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1100 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


15 węzłów
8,2 węzła

Zasięg:
• na powierzchni

4230 Mm przy 9,3 węzła

• w zanurzeniu

70 Mm przy 4 węzłach

Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1925–1929 w stoczni Cantiere Navale Triestino w Monfalcone zbudowano cztery jednostki tego typu. Okręty weszły w skład włoskiej marynarki w 1929 roku. Pełniły służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Z powodu zużycia trzy jednostki tego typu zostały w 1942 roku wycofane z czynnej służby i zostały złomowane w 1946 roku, zaś „Vettor Pisani” służył do końca wojny i został skreślony z listy floty w 1948 roku.

Projekt i budowa edytuj

Budowane przez Włochy przed I wojną światową i w jej trakcie okręty podwodne były małymi jednostkami przeznaczonymi do działań na Adriatyku, przeciwko Austro-Węgrom[1]. Zmiana sytuacji międzynarodowej po wojnie spowodowała konieczność wymiany posiadanych okrętów na pełnomorskie, o dużym zasięgu, mogące działać przeciw Marine nationale czy Royal Navy[1]. Przyjęty przez Włochy program zbrojeniowy z lat 1923–1924 zakładał zbudowanie okrętów o łącznej wyporności 36 568 ton, na co miały się składać dwa krążowniki ciężkie typu Trento, niszczyciele typów Sauro i Turbine oraz okręty podwodne typów Balilla, Mameli i Pisani[2]. Projekty trzech typów okrętów podwodnych powstały w tym samym czasie, w celu porównania ich charakterystyk i stworzenia na podstawie doświadczeń eksploatacyjnych docelowych typów dla włoskiej floty podwodnej[1]. Jednostki typu Pisani zaprojektowali inżynierowie: pułkownik Curio Bernardis i major Rodolfo Tito Tizzoni w czerwcu 1924 roku[3][4]. Przyjęto konstrukcję jednokadłubową z powiększonymi w stosunku do typu Mameli zbiornikami paliwa[5][6]. Problemem była jednak słaba stateczność okrętów[5][7]. Rozwiązano go, instalując zewnętrzne siodłowe zbiorniki balastowe, co jednak zmniejszyło osiąganą prędkość maksymalną (z projektowanych 17,3 węzła na powierzchni do 15 węzłów i podwodną z 8,8 do 8,2 węzła)[6][8].

Wszystkie okręty typu Pisani zbudowane zostały w stoczni Cantiere Navale Triestino (CNT) w Monfalcone[6]. Stępki jednostek położono w latach 1925–1926, a zwodowane zostały w latach 1927–1928[4][9].

Okręt Stocznia Początek budowy Wodowanie Wejście do służby Los
„Vettor Pisani” CNT 18 listopada 1925 24 listopada 1927 16 czerwca 1929 wycofany 1 lutego 1948
„Marcantonio Colonna” 3 grudnia 1925 26 grudnia 1927 10 lipca 1929 wycofany 1 czerwca 1942, złomowany w 1946
„Giovanni Bausan” 27 stycznia 1926 24 marca 1928 15 września 1929 wycofany 18 maja 1942, złomowany w 1946
„Des Geneys” 1 lutego 1926 14 listopada 1928 31 października 1929 wycofany 28 maja 1942, złomowany w 1946

Dane taktyczno-techniczne edytuj

 
Rzut boczny okrętu typu Pisani

Jednostki typu Pisani były średniej wielkości oceanicznymi okrętami podwodnymi o konstrukcji jednokadłubowej[5][8]. Długość całkowita wynosiła 68,2 metra, szerokość – 6,09 metra, a zanurzenie – 4,93 metra[3][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 880 ton, a w zanurzeniu 1058 ton[3][4][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Tosi o łącznej mocy 3000 KM[3][6][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne CGE o łącznej mocy 1100 KM[5][6][c]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 8,2 węzła w zanurzeniu[5][6]. Zasięg wynosił 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła w położeniu nawodnym (lub 1600 Mm przy prędkości 17,1 węzła) oraz 70 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu (lub 7 Mm przy prędkości 8,2 węzła)[4][10][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 70 ton oleju napędowego[6][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 100 metrów[4][11].

Okręty wyposażone były w sześć stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem dziewięciu torped[3][8][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło zainstalowane na podeście przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm L/35 Schneider–Armstrong 1914-15 z zapasem 168 naboi[8][11]. Masa działa z zamkiem wynosiła 1,22 tony (całego stanowiska 5 ton), kąt podniesienia lufy wynosił od -5° do 45°, masa naboju 13,74 kg, prędkość początkowa pocisku 750 m/s, donośność 11 700 metrów przy maksymalnym kącie podniesienia, zaś szybkostrzelność 7 strz./min[12][13]. Broń przeciwlotniczą stanowiły umieszczone na kiosku dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe Breda M1931 kalibru 13,2 mm L/76 z zapasem 3000 naboi[8][11]. Masa karabinu wynosiła 47,5 kg, kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do 80°, masa naboju 0,125 kg, prędkość początkowa pocisku 790 m/s, donośność maksymalna 6000 metrów (skuteczna 2000 metrów), zaś szybkostrzelność 500 strz./min[14]. Jednostki wyposażone też były w hydrofony[8].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 4–5 oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy[3][4][f].

Służba edytuj

Wszystkie okręty typu Pisani („Vettor Pisani”, „Marcantonio Colonna”, „Giovanni Bausan” i „Des Geneys”) zostały wcielone do służby w Regia Marina między czerwcem a październikiem 1929 roku[4][9]. Okręty rozpoczęły służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 5 eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych średniego zasięgu Flotylli stacjonującej w Neapolu[15]. W 1930 roku „Vettor Pisani” odbył daleki rejs na Atlantyk, docierając do Las Palmas de Gran Canaria i w drodze powrotnej zawijając do kilku innych hiszpańskich portów[15]. W tym samym roku cała eskadra odbyła długi rejs po Morzu Śródziemnym, odwiedzając porty w Grecji i osiągając archipelag Dodekanez; „Marcantonio Colonna” odłączył się następnie od reszty okrętów i popłynął do Port Saidu, a w drodze powrotnej zawinął do Trypolisu[15].

W 1935 roku 5 eskadra okrętów podwodnych średniego zasięgu, w której służyły jednostki typu Pisani, została przeniesiona do La Spezia, wchodząc w skład 1. Flotylli (wł. Gruppo) okrętów podwodnych[15]. W 1936 roku okręty typu Pisani przebazowano na Leros, gdzie utworzyły 2 eskadrę 6. Flotylli okrętów podwodnych[15]. Podczas wojny domowej w Hiszpanii „Vettor Pisani”, „Marcantonio Colonna” i „Des Geneys” odbyły misje specjalne trwające łącznie 41 dni[15]. W 1938 roku okręty typu Pisani przebazowano do Mesyny, gdzie weszły w skład 31 eskadry 3. Flotylli okrętów podwodnych[15].

10 czerwca 1940 roku, w momencie ataku Włoch na Francję, wszystkie okręty typu Pisani nadal znajdowały się w składzie 31 eskadry okrętów podwodnych 3. Flotylli w Mesynie[16][17]. Od czerwca do września okręty odbyły po kilka patroli, nie notując zatopień[15]. Pod koniec 1940 roku ze względu na zużycie „Vettor Pisani”, „Giovanni Bausan” i „Des Geneys” zostały przeniesione do Szkoły Okrętów Podwodnych w Poli, zaś „Marcantonio Colonna” nadal pełnił służbę patrolową[15].

Między 18 maja a 1 czerwca 1942 roku ze względu na zużycie „Marcantonio Colonna”, „Giovanni Bausan” i „Des Geneys” zostały rozbrojone i wycofane z czynnej służby[4][g]. „Marcantonio Colonna” i „Des Geneys” pełniły rolę stacji ładowania akumulatorów dla okrętów podwodnych, zaś „Giovanni Bausan” służył jako pływająca barka paliwowa pod oznaczeniem GR 251[11][15]. Te trzy okręty zostały skreślone z listy floty i przekazane do złomowania 18 października 1946 roku[4].

„Vettor Pisani” w momencie kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 roku nadal pełnił funkcje szkoleniowe w Poli[18]. We wrześniu okręt dotarł do zajętego przez aliantów Tarentu, a po remoncie od marca 1944 roku uczestniczył do końca wojny w ćwiczeniach sił ZOP[15][19]. Jednostka została rozbrojona 23 marca 1947 roku i wycofana ze służby 1 lutego 1948 roku[4][9].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Identycznie podają Bagnasco 1977 ↓, s. 141 i Vettor Pisani 2018 ↓. Natomiast McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje wyporność nawodną 791 ton, a podwodną 1040 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 654 – wyporność 808/1058 ton, Jackson 2001 ↓, s. 118 894/1075 ton, zaś Fontenoy 2007 ↓, s. 227, Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Gogin 2021 ↓ – 866/1040 ton.
  2. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 i Vettor Pisani 2018 ↓ podają, że moc silników Diesla wynosiła 2700 KM.
  3. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 twierdzi, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1200 KM.
  4. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Fontenoy 2007 ↓, s. 227 podają, że zasięg nawodny wynosił 5000 Mm przy prędkości 8 węzłów, zaś podwodny 108 Mm przy prędkości 4 węzłów.
  5. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Vettor Pisani 2018 ↓ podają, że okręty przenosiły 10 torped.
  6. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że załoga pojedynczego okrętu liczyła 46 osób.
  7. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307, Gogin 2021 ↓, Fraccaroli 1974 ↓, s. 127 i Fontenoy 2007 ↓, s. 227 podają, że okręty zostały rozbrojone 24 kwietnia 1942 roku.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Franz 2016 ↓, s. 99.
  2. ↑ Franz 2016 ↓, s. 81.
  3. ↑ a b c d e f Fraccaroli 1974 ↓, s. 124.
  4. ↑ a b c d e f g h i j Pollina 1963 ↓, s. 116.
  5. ↑ a b c d e Fontenoy 2007 ↓, s. 227.
  6. ↑ a b c d e f g h Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307.
  7. ↑ Jackson 2001 ↓, s. 118.
  8. ↑ a b c d e f g Gogin 2021 ↓.
  9. ↑ a b c Fraccaroli 1974 ↓, s. 127.
  10. ↑ Bagnasco 1977 ↓, s. 141.
  11. ↑ a b c d Vettor Pisani 2018 ↓.
  12. ↑ Campbell 2002 ↓, s. 339.
  13. ↑ Fraccaroli 1974 ↓, s. 188-189.
  14. ↑ Campbell 2002 ↓, s. 347.
  15. ↑ a b c d e f g h i j k Pollina 1963 ↓, s. 120.
  16. ↑ Franz 2016 ↓, s. 237.
  17. ↑ Kindell 1940 ↓.
  18. ↑ Franz 2017 ↓, s. 210.
  19. ↑ Franz 2017 ↓, s. 244.

Bibliografia edytuj

  • Erminio Bagnasco: Submarines of World War Two. London: Arms and Armour Press, 1977. ISBN 0-85368-331-X. (ang.).
  • John Campbell: Naval Weapons of World War Two. London: Conway Maritime Press, 2002. ISBN 0-87021-459-4. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Aliancka ofensywa. T. 4. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65855-43-5.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
  • Ivan Gogin: VETTOR PISANI medium submarines (1929). Navypedia. [dostęp 2021-07-24]. (ang.).
  • Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
  • Don Kindell: ITALIAN, GREEK and YUGOSLAVIAN NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2021-07-24]. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
  • Vettor Pisani (1°). Ministero Della Difesa - Marina Militare. [dostęp 2021-07-24]. (wł.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Okręty_podwodne_typu_Pisani&oldid=71731284”