Oleandra

*Oleandra*
	; Oleandra wallichii
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	Oleandraceae
Rodzaj	Oleandra
	Nazwa systematyczna
	Oleandra Cavanilles; Anales Hist. Nat. 1: 115. Dec 1799
	Typ nomenklatoryczny
	O. neriformis Cavanilles
Synonimy
	Neuronia D. Don; Ophiopteris Reinw.;
	Neuronia D. Don; Ophiopteris Reinw.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oleandra – rodzaj paproci zaliczany do monotypowej rodziny Oleandraceae. Obejmuje 25 gatunków^[5]. Zasięg ich występowania obejmuje całą strefę międzyzwrotnikową – na kontynentach amerykańskich rośliny te rosną od południowego Meksyku i Kuby po Boliwię i południową Brazylię, niemal całą Afrykę Subsaharyjską, tropikalną Azję od Indii po południowe Chiny, Archipelag Malajski, Nową Gwineę i północno-wschodnią Australię^[5]. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest w tropikalnej Azji i na wyspach Pacyfiku^[6]. Są to paprocie naziemne i naskalne (epilityczne), rzadziej epifityczne występujące w lasach, czasem zajmując w nich duże powierzchnie w miejscach otwartych. Niektóre gatunki sięgają dużych wysokości w górach równikowych^[7].

Morfologia edytuj

Pokrój: Paprocie o pędzie (kłączu) długim^[6], płożącym, czasem pnącym lub prosto wzniesionym i rozgałęzionym^[7] (o pokroju nieco krzaczastym, przy czym skupienia tych roślin tworzą zarośla – rzecz wyjątkowa wśród paproci^[8]). Łuski na pędzie brązowoczarne, grube^[6], owłosione na powierzchni górnej i krawędziach oraz zakończone włoskiem^[7].
Liście: Wyrastają z każdej strony pędu lub tylko z części grzbietowej pędów płożących, czasem skupione w nibyokółki na szczycie pędu. Ogonki różnej długości. owłosione i pokryte łuskami do łysiejących, zawsze oskrzydlone przy zbiegającej nasadzie blaszki. Ta zawsze pojedyncza, wąskolancetowata do wąskojajowatej, od spodu owłosiona i u niektórych gatunków z drobnymi łuskami, u części z wiekiem łysiejąca^[7]. Brzeg blaszki chrząstkowaty, nagi lub orzęsiony^[6].
Zarodnie: Pojedynczo u nasady nerwów bocznych, rzadziej w większym oddaleniu od osi liścia, zwykle tworząc mniej lub bardziej równoległą linię w stosunku do tej osi. Kupki zarodni zaokrąglone, okryte trwałymi zawijkami, kolistymi lub nerkowatymi, wewnątrz zarodnie na długich trzonkach wymieszane z włoskami^[7].

Systematyka edytuj

Rodzaj w systemie Smitha i in. (2006) oraz w PPG I (2016) tworzy monotypową rodzinę Oleandraceae Ching ex Pic.Serm., Webbia 20 (2): 745. 1965^[2], siostrzaną względem rodzin dawaliowatych i paprotkowatych^[9]. Rodzaj (i tym samym rodzina) mają potwierdzony badaniami molekularnymi charakter monofiletyczny^[2]. W dawniejszych ujęciach do rodziny włączane były także rodzaje Arthropteris i Psammiosorus^[7], ale takie ujęcie czyniło z niej takson parafiletyczny^[9].

Wykaz gatunków^[5]

Oleandra angusta Copel.
Oleandra annetii Tardieu
Oleandra articulata (Sw.) C.Presl
Oleandra australis Schwartsb. & J.Prado
Oleandra baetae Damazio
Oleandra bradei Christ
Oleandra brasiliana Schwartsb. & J.Prado
Oleandra coriacea Copel.
Oleandra cumingii J.Sm.
Oleandra decurrens Maxon
Oleandra distenta Kunze
Oleandra ejurana C.D.Adams
Oleandra guatemalensis Maxon
Oleandra lehmannii Maxon
Oleandra musifolia (Blume) C.Presl
Oleandra neriiformis Cav.
Oleandra pilosa Hook.
Oleandra pistillaris (Sw.) C.Chr.
Oleandra quartziticola Schwartsb. & J.Prado
Oleandra sibbaldii Grev.
Oleandra undulata (Willd.) Ching
Oleandra vulpina C.Chr.
Oleandra wallichii (Hook.) C.Presl
Oleandra werneri Rosenst.
Oleandra zapatana Lellinger

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
↑ Oleandra. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2020-01-13].
↑ Genus: Oleandra Cav.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-01-13].
↑ ^a ^b ^c Oleandra Cav.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-12].
↑ ^a ^b ^c ^d Zhang Xianchun & Peter H. Hovenkamp: Oleandraceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-01-14].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 190-192. ISBN 0-387-51794-4.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 645, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf: A classification for extant ferns. Taxon 55(3): 705–731, 2006. [dostęp 2009-11-13]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[3] Oleandra. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2020-01-13].

[grin-4] Genus: Oleandra Cav.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-01-13].

[pow-5] Oleandra Cav.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-12].

[china-6] Zhang Xianchun & Peter H. Hovenkamp: Oleandraceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-01-14].

[kramer-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 190-192. ISBN 0-387-51794-4.

[mabb-8] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 645, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[smith-9] Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf: A classification for extant ferns. Taxon 55(3): 705–731, 2006. [dostęp 2009-11-13]. (ang.).

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[8]

[9]