Wikipedia

Olearia

rodzaj roślin

Olearia – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 180[5]–190[3] gatunków. W większości występują w Australii (ok. 130 gatunków)[5], w Nowej Zelandii (43[6]) i na Nowej Gwinei (25[5])[7]. Jako rośliny introdukowane i dziczejące podawane są z Europy Zachodniej[3]. Olearia albida wyróżnia się ogromną liczbą chromosomów wynoszącą ponad 400[5].

Olearia
Ilustracja
Olearia traversiorum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

Olearia

Nazwa systematyczna
Olearia Moench
Suppl. Meth.: 254 (1802)[3][4]
Typ nomenklatoryczny

O. dentata Moench (=O. tomentosa (J.C.Wendl.) DC.)[4]

Synonimy
  • Haxtonia Caley ex G.Don
  • Orestion Raf.
  • Shawia J.R.Forst. & G.Forst.
  • Spongotrichum Nees
  • Steetzia Sond.
  • Steiractis Raf.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Olearia axillaris

Niektóre gatunki są uprawiane jako ozdobne (zwane są tree daisy – „drzewiastą stokrotką”[5]), przy czym wymagają klimatu łagodnego, morskiego. Ze względu na odporność na zasolenie bywają wykorzystywane do tworzenia pasów zarośli wiatrochronnych na terenach nadmorskich[7]. Do popularniejszych gatunków ozdobnych należą: Olearia albida i O. avicenniifolia[5]. Niektóre gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego[5].

Nazwa rodzaju upamiętnia Adama Oleariusa (A. Ölschläger) – niemieckiego przyrodnika z XVII wieku[7].

Morfologia edytuj

 
Olearia arborescens
 
Olearia avicenniaefolia
Pokrój
W większości okazałe krzewy i niewysokie drzewa do 10 m, rzadko byliny[7]. Rośliny zwykle owłosione[6], czasem lepkie lub nagie[8].
Liście
Zimozielone[7], skrętoległe lub naprzeciwległe, łodygowe[8], często skórzaste, od spodu zwykle biało owłosione[7], całobrzegie lub ząbkowane[7] od szerokojajowatych do równowąskich[8].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki wyrastające w kątach liści lub na końcach pędów pojedynczo lub skupione po kilka lub wiele w baldachogroniaste i wiechowate kwiatostany złożone[8]. Okrywa walcowata do półkulistej z listkami w 2–6 szeregach. Listki zielone z błoniastym brzegiem, lancetowate do równowąskich. Osadnik (dno kwiatostanowe) nagi[8], płaski lub wypukły[6]. Kwiaty w koszyczku zwykle zróżnicowane – wewnętrzne obupłciowe, promieniste z koroną rurkowatą, na szczycie z 5, często odgiętymi łatkami, lancetowatymi do trójkątnych[8][6]. Kwiaty brzeżne żeńskie (liczne, nieliczne lub ich brak), o równowąskim lub języczkowatym płatku[7][6], często zwijającym się[8]. W kwiatach obupłciowych pręcików jest 5. Zalążnia jest dolna, jednokomorowa, z pojedynczym słupkiem rozwidlonym na końcach[7]. Kwiaty rurkowate w środku koszyczka są żółte do fioletowych, a kwiaty języczkowate na brzegu koszyczka białe, niebieskie do fioletowych[8].
Owoce
Niełupki walcowate lub spłaszczone, nagie lub szczeciniasto owłosione, z 5 żeberkami i z licznymi, trwałymi ośćmi puchu kielichowego[8].
Rodzaje podobne
Rośliny z tego rodzaju mogą być mylone z biało kwitnącymi przedstawicielami rodzaju Brachyglottis, od których różnią się spłaszczonymi, a nie walcowatymi szyjkami słupka[7].

Systematyka edytuj

 
Olearia capillaris
 
Olearia ilicifolia
 
Olearia lyalli
 
Olearia paucidentata
Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Astereae i podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)[9]. W obrębie plemienia umieszczany jest w podplemieniu Hinterhuberinae Cuatrec. (1969)[8].

W niektórych ujęciach włączany jest tu rodzaj Pachystegia[5]. Czasem cały rodzaj Olearia bywa z kolei włączany do szeroko ujmowanego rodzaju Eurybia Cass.[6] W 2022 roku z rodzaju wyłączono 6 gatunków w osobny rodzaj Macrolearia tworzący osobny klad wspólnie z rodzajami Pleurophyllum i Damnamenia. Gatunki te wyróżniają się m.in. odmienną budową włosków, owoców, typem rozgałęzień pędów i okazałymi kwiatostanami barwy fioletowej do ciemnoczerwonej[10].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-05-05] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-05-05] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Olearia Moench. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-05-05].
  4. ↑ a b Olearia Moench. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-05-05].
  5. ↑ a b c d e f g h David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 127, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c d e f Olearia Moench. [w:] nzflora.info [on-line]. Landcare Research. [dostęp 2021-05-05].
  7. ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 454. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ a b c d e f g h i j K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 299-300, ISBN 978-3-540-31050-1.
  9. ↑ Genus Olearia Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  10. ↑ Patricio Saldivia, Steven J. Wagstaff, Ilse Breitwieser, David A. Orlovich, Janice M. Lord. A Generic Taxonomic Synopsis of the Pleurophyllum Clade (Asteraceae: Astereae: Celmisiinae) with the Recognition of the New Zealand Endemic New Genus Macrolearia. „Systematic Botany”. 47, 2, s. 607-634, 2022. DOI: 10.1600/036364422X16512564801722. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Olearia&oldid=70133742”