Olgierd Giedyminowic

Olgierd Giedyminowic
Algirdas
	; Herb z pieczęci Olgierda[potrzebny przypis] z roku 1371
	; Pieczęć Olgierda z roku 1366
	Wielki Książę Litwy
Okres	od 1345; do 1377
Poprzednik	Jawnuta
Następca	Władysław II Jagiełło
	Dane biograficzne
Dynastia	Giedyminowicze
Data i miejsce urodzenia	1296 lub 1304 ; Litwa
Data śmierci	24 maja 1377
Ojciec	Giedymin
Matka	Jewna (Olga?)
Rodzeństwo	Kiejstut Giedyminowicz; Aldona Anna Giedyminówna; Eufemia Giedyminówna; Narymunt Olgierdowicz; Lubart; Jawnuta; Koriat Michał Giedyminowicz; Monwid; Liczne rodzeństwo
Żona	Anna; od 1323; do 1349
Dzieci	Andrzej Garbaty; Włodzimierz Olgierdowic; Dymitr Starszy Olgierdowic; Fiodor Olgierdowic
Żona	Julianna twerska; od 1350; do 1377
Dzieci	Kenna Joanna Olgierdówna,; Eufrozyna Olgierdówna,; Skirgiełło Iwan,; Korybut Dymitr,; Teodora (Fedora),; Lingwen Szymon,; Helena Olgierdówna,; Władysław II Jagiełło,; Maria Olgierdówna,; Korygiełło Kazimierz,; Minigiełło,; Aleksandra Olgierdówna,; Katarzyna Olgierdówna,; Wigunt Aleksander,; Świdrygiełło Bolesław,; Jadwiga Olgierdówna
	Multimedia w Wikimedia Commons

Olgierd, lit. Algirdas, biał. Альге́рд (ur. ok. 1296 lub ok. 1304^[2], zm. 1377) – wielki książę litewski, syn Giedymina, z dynastii Giedyminowiczów.

Moneta Olgerda. Przed 1377^[1]

Brat Aldony Giedyminówny, żony Kazimierza Wielkiego – króla Polski, która po chrzcie przyjęła imię Anna. Ojciec Władysława Jagiełły.

1 listopada 1338 roku w Rydze wraz ze swoim ojcem i bratem Narymuntem zawarł rozejm z inflancką gałęzią zakonu krzyżackiego.

Po śmierci ojca w 1341 roku otrzymał w spadku Auksztotę, czyli górną Litwę, rządził wspólnie z Kiejstutem, który otrzymał Żmudź.

Książę LitwyEdytuj

Olgierd (z lewej) na Pomniku Tysiąclecia Rosji

W latach 1320–1345 sprawował władzę w prawosławnym księstwie witebskim, które zostało przyłączone do ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego po śmierci Jarosława Wasilkowicza, ostatniego księcia z dynastii Rurykowiczów władającego Witebskiem.

Przed śmiercią w 1341 r. Giedymin podzielił swoje państwo, oddając stołeczne Wilno i formalną zwierzchność najmłodszemu Jawnucie. Olgierd z pomocą Kiejstuta w 1345 r. obalił Jawnutę i ogłosił się wielkim księciem^[3].

W 1346 roku, po zwycięstwie nad inflancką gałęzią zakonu krzyżackiego, zyskał wpływy w Pskowie i Nowogrodzie Wielkim. Po zajęciu ziemi siewiersko-czernihowskiej i części Smoleńszczyzny doprowadził do wybuchu wojny polsko-litewskiej (1349–1351). W 1351 roku rozpoczął się konflikt ze Złotą Ordą, zakończony zwycięstwem nad Sinymi Wodami i przyłączeniu w 1363 roku Kijowa do Litwy. W latach 1368 i 1370 podejmował wyprawy przeciwko Moskwie w obronie swojego szwagra wielkiego księcia Twerskiego Michała II dwukrotnie przywracając go do władzy i plądrując okolice Moskwy. Być może inspirował też napad Kiejstuta na księstwo moskiewskie w roku 1371. Ostatnią próbę ataku na Moskwę podjął w 1373 roku. Ta wyprawa zakończyła się niepowodzeniem i po nierozstrzygniętej bitwie pod Lubuckiem Olgierd zawrócił na Litwę.

W trakcie swego panowania prowadził pertraktacje zarówno z Kościołem katolickim, jak i prawosławnym w sprawie przyjęcia chrztu. W 1375 roku przekonał patriarchę Konstantynopola do ponownego utworzenia metropolii litewskiej – samodzielnej prowincji kościelnej obejmującej struktury prawosławne w Wielkim Księstwie Litewskim, istniejącej wcześniej w latach 1299–1330^[4].

ŚmierćEdytuj

Olgierd zmarł w roku 1377 przekazując władztwo Jagielle.

RodziceEdytuj

Giedymin (1275 – grudzień 1341), wielki książę litewski od 1316,
Jewna, księżniczka połocka (zm. 1344).

ŻonyEdytuj

Anna^[5], małżeństwo w latach ok. 1323–1349
Julianna twerska, małżeństwo w latach 1350–1377

Dzieci^[6]Edytuj

z Anną:

Fiodor – zm. 1394/1400, książę ratnieński, przodek książąt Kobryńskich i Sanguszków;
Andrzej Garbaty – ur. 1319, zm. 12 lub 16 sierpnia^[7] 1399 (bitwa nad Worsklą), książę połocki 1349–1387, namiestnik pskowski 1342–1349, namiestnik nowogrodzki 1394;
Konstantyn (zm. 1352 lub 1353) – zginął na skutek załamania się lodu w czasie wyprawy odwetowej do Prus. O jego istnieniu zaświadczają kroniki Zakonu Krzyżackiego, spisywane przez kontynuatora Macieja Neuenburskiego. Powierzenie mu dowództwa nad wojskiem świadczy, iż w chwili śmierci musiał być już dorosłym mężczyzną. Nie wiadomo jednak, czy był żonaty i czy pozostawił jakieś potomstwo^[8].
Dymitr Starszy – ur. 1320, zm. 12 lub 16 sierpnia^[7] 1399 (bitwa nad Worsklą), książę trubecki od 1357, briański 1357–1379, starodubski od 1399, drucki;
Włodzimierz – zm. po 12 października 1398, książę witebski, kijowski po 1367–1394, kopylski i słucki;
córka nieznana z imienia – zm. po 1370, żona kniazia Iwana Nowosilskiego;
Agrypina – ur. przed 1342, zm. 1393(?), żona Borysa, księcia suzdalskiego;

z Julianną:

Kenna – ur. ok. 1351, zm. 27 kwietnia 1368, żona Kazimierza IV, księcia słupskiego;
Eufrozyna – ur. ok. 1352, zm. 1405/1406, żona księcia riazańskiego Olega;
Skirgiełło – ur. ok. 1354, zm. 23 grudnia 1394, książę witebski, trocki 1382–1392, połocki 1387–1394, namiestnik, następnie książę kijowski 1394;
Korybut – ur. ok. 1355, zm. po 1404, książę siewierski od 1386–1392/1393;
Teodora (Fiodora) – żona kniazia Światosława Karaczewskiego;
Lingwen – ur. 1356 lub później, zm. 19 czerwca 1431, namiestnik nowogrodzki 1389–1392, książę mścisławski 1390–1431;
Helena – ur. 1357/1360, zm. 15 września 1437, żona Włodzimierza, księcia moskiewskiego
Jagiełło – ur. ok. 1362, zm. 1 czerwca 1434, wielki książę litewski 1377–1381, 1382–1392, najwyższy książę Litwy, król Polski 1386–1434;
Maria – ur. ok. 1363, zm. ?, żona bojara litewskiego Wojdyły (zm. 1382), potem kniazia Dawida horodeckiego;
Korygiełło – ur. ok. 1364/1367, zm. 4 września 1390, książę mścisławski;
Minigiełło – ur. ok. 1365/1368, zm. przed 1382
Aleksandra – ur. 1368/1370, zm. 19 czerwca 1434, żona Siemowita IV, księcia mazowieckiego;
Katarzyna – ur. 1369/1374, zm. 4 kwietnia 1422, żona Jana II, księcia meklemburskiego;
Wigunt – ur. ok. 1372, zm. 28 czerwca 1392, książę kiernowski;
Świdrygiełło – ur. ok. 1373, zm. 10 lutego 1452, książę witebski 1392–1393, 1430–1436, podolski 1400–1402, namiestnik nowogrodzki 1404–1408, 1420–1438, książę czernihowski 1419–1430, wielki książę litewski 1430–1432, pan Wołynia 1437–1452;
Jadwiga – ur. ok. 1375, zm. po 13 maja 1400^[9], żona Jana III, księcia oświęcimskiego.

GenealogiaEdytuj

Butywid (Pukuwer)
ur. ?
zm. 1296

NN

Giedymin
ur. ok. 1275
zm. zima 1341

Jewna
ur. ?
zm. 1344

		1 Anna ur. ? zm. przed 1350 OO ok. 1323		Olgierd ur. ok. 1296 zm. maj 1377		2 Julianna Twerska ur. w lub po 1320 zm. wiosna 1392 OO 1350

	1		1		1		1		1
Fiodor ur. ok. 1324/1326 zm. między 10 II 1394 a 1400		Andrzej Garbaty ur. ok. 1325/1327 zm. 12 VIII 1399		N. (syn) zm. 1352 lub 1353		Dymitr Starszy zm. 12 V 1399		Włodzimierz zm. po 12 X 1398
	1		1		2		2		2
N. (córka) zm. po 1370		Agrypina ur. przed 1342 zm. 1393?		Kenna ur. ok. 1351 zm. 27 IV 1368		Eufrozyna ur. ok. 1352 zm. 5 XII 1405/1406		Skirgiełło Iwan ur. ok. 1354 zm. 23 XII 1394
	2		2		2		2		2
Korybut Dymitr ur. ok. 1355 zm. po 1404		Teodora (Fedora) zm. po 1370		Lingwen Szymon zm. po 19 VI 1431		Helena ur. 1357/1360 zm. 15 IX 1437		Jagiełło Władysław ur. ok. 1362 zm. 1 VI 1434
	2		2		2		2		2
Maria ur. ok. 1363		Korygiełło Kazimierz ur. ok. 1364/1367 zm. 4 IX 1390		Minigiełło ur. ok. 1365/1368 zm. przed XI 1382		Aleksandra ²⁾ ur. 1368/1370 zm. 19 VI 1434		Katarzyna ur. 1369/1374 zm. po 4 IV 1422
	2		2		2
Wigunt Aleksander ur. ok. 1372 zm. 28 VI 1392		Świdrygiełło Bolesław ur. ok. 1373 zm. 10 II 1452		Jadwiga ur. ok. 1375 zm. po 13 V 1400

Zobacz teżEdytuj

Pomnik Olgierda w Witebsku

PrzypisyEdytuj

↑ Саввов Р. Новая классификация древнейших монет Великого княжества Литовского / A new classification of most ancient coins of the Grand Duchy of Lithuania
↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47.
↑ Olgierd (ang.). W: Encyclopædia Britannica [on-line]. 1911 r. [dostęp 2017-11-14].
↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 127–128. ISBN 978-83-61209-55-3.
↑ Dawniej uważano, że była nią Maria witebska, zob. J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47–57.
↑ Kolejność dzieci według: Jan Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów.
↑ ^a ^b A. Supruniuk, Wojewoda płocki Abraham Socha. Przyczynek do genealogii Nałęczów mazowieckich, [w:] A. Supruniuk, Szkice o rycerstwie mazowieckim XIV/XV wieku, Toruń 2008, ISBN 978-83-89376-69-5, s. 7–8.
↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań – Wrocław 1999, ISBN 83-913563-1-0, s. 73.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, s. 630.

Linki zewnętrzneEdytuj

[1] Саввов Р. Новая классификация древнейших монет Великого княжества Литовского / A new classification of most ancient coins of the Grand Duchy of Lithuania

[2] J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47.

[britannica-3] Olgierd (ang.). W: Encyclopædia Britannica [on-line]. 1911 r. [dostęp 2017-11-14].

[4] Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 127–128. ISBN 978-83-61209-55-3.

[5] Dawniej uważano, że była nią Maria witebska, zob. J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47–57.

[6] Kolejność dzieci według: Jan Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów.

[autonazwa1-7] A. Supruniuk, Wojewoda płocki Abraham Socha. Przyczynek do genealogii Nałęczów mazowieckich, [w:] A. Supruniuk, Szkice o rycerstwie mazowieckim XIV/XV wieku, Toruń 2008, ISBN 978-83-89376-69-5, s. 7–8.

[8] J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań – Wrocław 1999, ISBN 83-913563-1-0, s. 73.

[9] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, s. 630.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]