Olgierd Giedyminowic

	Olgierd Giedyminowic; Algirdas
	Olgierd Giedyminowic; Algirdas
	; Pieczęć Olgierda z roku 1366
	Wielki Książę Litwy
Okres	od 1345; do 1377
Poprzednik	Jawnuta
Następca	Władysław II Jagiełło
	Dane biograficzne
Data urodzenia	1296 lub 1304
Data śmierci	24 maja 1377
Ojciec	Giedymin
Matka	Jewna
Rodzeństwo	Kiejstut Giedyminowic, Aldona Anna Giedyminówna, Eufemia Giedyminówna
Żona	Anna; od 1323; do 1349
Żona	Julianna twerska; od 1350; do 1377
	Multimedia w Wikimedia Commons

Olgierd, lit. Algirdas, biał. Альге́рд (ur. ok. 1296 lub ok. 1304^[1], zm. 1377) – wielki książę litewski, syn Giedymina, z dynastii Giedyminowiczów.

Brat Aldony Giedyminówny, żony Kazimierza Wielkiego - króla Polski, która po chrzcie przyjęła imię Anna. Ojciec Władysława Jagiełły.

1 listopada 1338 roku w Rydze wraz ze swoim ojcem i bratem Narymuntem zawarł rozejm z inflancką gałęzią zakonu krzyżackiego.

Po śmierci ojca w 1341 roku otrzymał w spadku Auksztotę, czyli górną Litwę, rządził wspólnie z Kiejstutem, który otrzymał Żmudź.

Książę LitwyEdytuj

Olgierd (z lewej) na Pomniku Tysiąclecia Rosji

W latach 1320–1345 sprawował władzę w prawosławnym księstwie witebskim, które zostało przyłączone do ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego po śmierci Jarosława Wasilkowicza, ostatniego księcia z dynastii Rurykowiczów władającego Witebskiem.

Przed śmiercią w 1341 r. Giedymin podzielił swoje państwo, oddając stołeczne Wilno i formalną zwierzchność najmłodszemu Jawnucie. Olgierd z pomocą Kiejstuta w 1345 r. obalił Jawnutę i ogłosił się wielkim księciem^[2].

W 1346 roku, po zwycięstwie nad inflancką gałęzią zakonu krzyżackiego, zyskał wpływy w Pskowie i Nowogrodzie Wielkim. Po zajęciu ziemi siewiersko-czernihowskiej i części Smoleńszczyzny doprowadził do wybuchu wojny polsko-litewskiej (1349–1351). W 1351 roku rozpoczął się konflikt ze Złotą Ordą, zakończony zwycięstwem nad Sinymi Wodami i przyłączeniu w 1363 roku Kijowa do Litwy. W latach 1368 i 1370 podejmował wyprawy przeciwko Moskwie w obronie swojego szwagra wielkiego księcia Twerskiego Michała II dwukrotnie przywracając go do władzy i plądrując okolice Moskwy. Być może inspirował też napad Kiejstuta na księstwo moskiewskie w roku 1371. Ostatnią próbę ataku na Moskwę podjął w 1373 roku. Ta wyprawa zakończyła się niepowodzeniem i po nierozstrzygniętej bitwie pod Lubuckiem Olgierd zawrócił na Litwę.

W trakcie swego panowania prowadził pertraktacje zarówno z Kościołem katolickim, jak i prawosławnym w sprawie przyjęcia chrztu. W 1375 roku przekonał patriarchę Konstantynopola do ponownego utworzenia metropolii litewskiej – samodzielnej prowincji kościelnej obejmującej struktury prawosławne w Wielkim Księstwie Litewskim, istniejącej wcześniej w latach 1299–1330^[3].

ŚmierćEdytuj

Olgierd zmarł w roku 1377 przekazując władztwo Jagielle.

RodziceEdytuj

Giedymin (1275 – grudzień 1341), wielki książę litewski od 1316,
Jewna, księżniczka połocka (zm. 1344).

ŻonyEdytuj

Anna^[4], małżeństwo w latach ok. 1323–1349
Julianna twerska, małżeństwo w latach 1350–1377

Dzieci^[5]Edytuj

z Anną:

Fiodor – zm. 1394/1400, książę ratnieński, przodek książąt Kobryńskich i Sanguszków;
Andrzej Garbaty – ur. 1319, zm. 12 lub 16 sierpnia^[6] 1399 (bitwa nad Worsklą), książę połocki 1349–1387, namiestnik pskowski 1342–1349, namiestnik nowogrodzki 1394;
syn nieznany z imienia (zm. 1352 lub 1353) – zginął na skutek załamania się lodu w czasie wyprawy odwetowej do Prus. O jego istnieniu zaświadczają kroniki Zakonu Krzyżackiego, spisywane przez kontynuatora Macieja Neuenburskiego. Powierzenie mu dowództwa nad wojskiem świadczy, iż w chwili śmierci musiał być już dorosłym mężczyzną. Nie wiadomo jednak, czy był żonaty i czy pozostawił jakieś potomstwo^[7].
Dymitr Starszy – ur. 1320, zm. 12 lub 16 sierpnia^[6] 1399 (bitwa nad Worsklą), książę trubecki od 1357, briański 1357–1379, starodubski od 1399, drucki;
Włodzimierz – zm. po 12 października 1398, książę witebski, kijowski po 1367–1394, kopylski i słucki;
córka nieznana z imienia – zm. po 1370, żona kniazia Iwana Nowosilskiego;
Agrypina – ur. przed 1342, zm. 1393(?), żona Borysa, księcia suzdalskiego;

z Julianną:

Kenna – ur. ok. 1351, zm. 27 kwietnia 1368, żona Kaźka IV, księcia słupskiego;
Eufrozyna – ur. ok. 1352, zm. 1405/1406, żona księcia riazańskiego Olega;
Skirgiełło – ur. ok. 1354, zm. 23 grudnia 1394, książę witebski, trocki 1382–1392, połocki 1387–1394, namiestnik, następnie książę kijowski 1394;
Korybut – ur. ok. 1355, zm. po 1404, książę siewierski od 1386–1392/1393;
Teodora (Fiodora) – żona kniazia Światosława Karaczewskiego;
Lingwen – ur. 1356 lub później, zm. 19 czerwca 1431, namiestnik nowogrodzki 1389–1392, książę mścisławski 1390–1431;
Helena – ur. 1357/1360, zm. 15 września 1437, żona Włodzimierza, księcia moskiewskiego
Jagiełło – ur. ok. 1362, zm. 1 czerwca 1434, wielki książę litewski 1377–1381, 1382–1392, najwyższy książę Litwy, król Polski 1386–1434;
Maria – ur. ok. 1363, zm. ?, żona bojara litewskiego Wojdyły (zm. 1382), potem kniazia Dawida horodeckiego;
Korygiełło – ur. ok. 1364/1367, zm. 4 września 1390, książę mścisławski;
Mingiełło – ur. ok. 1365/1368, zm. przed 1382
Aleksandra – ur. 1368/1370, zm. 19 czerwca 1434, żona Siemowita IV, księcia mazowieckiego;
Katarzyna – ur. 1369/1374, zm. 4 kwietnia 1422, żona księcia meklemburskiego Jana II;
Wigunt – ur. ok. 1372, zm. 28 czerwca 1392), książę kiernowski;
Świdrygiełło – ur. ok. 1373, zm. 10 lutego 1452, książę witebski 1392–1393, 1430–1436, podolski 1400–1402, namiestnik nowogrodzki 1404–1408, 1420–1438, książę czernihowski 1419–1430, wielki książę litewski 1430–1432, pan Wołynia 1437–1452;
Jadwiga – ur. ok. 1375, zm. po 13 maja 1400^[8]), żona Jana III, księcia oświęcimskiego.

GenealogiaEdytuj

Butywid (Pukuwer)
ur. ?
zm. 1296

NN

Giedymin
ur. ok. 1275
zm. zima 1341

Jewna
ur. ?
zm. 1344

		1 Anna ur. ? zm. przed 1350 OO ok. 1323		Olgierd ur. ok. 1296 zm. maj 1377		2 Julianna Twerska ur. w lub po 1320 zm. wiosna 1392 OO 1350

	1		1		1		1		1
Fiodor ur. ok. 1324/1326 zm. między 10 II 1394 a 1400		Andrzej Garbaty ur. ok. 1325/1327 zm. 12 VIII 1399		N. (syn) zm. 1352 lub 1353		Dymitr Starszy zm. 12 V 1399		Włodzimierz zm. po 12 X 1398
	1		1		2		2		2
N. (córka) zm. po 1370		Agrypina ur. przed 1342 zm. 1393?		Kenna ur. ok. 1351 zm. 27 IV 1368		Eufrozyna ur. ok. 1352 zm. 5 XII 1405/1406		Skirgiełło Iwan ur. ok. 1354 zm. 23 XII 1394
	2		2		2		2		2
Korybut Dymitr ur. ok. 1355 zm. po 1404		Teodora (Fedora) zm. po 1370		Lingwen Szymon zm. po 19 VI 1431		Helena ur. 1357/1360 zm. 15 IX 1437		Jagiełło Władysław ur. ok. 1362 zm. 1 VI 1434
	2		2		2		2		2
Maria ur. ok. 1363		Korygiełło Kazimierz ur. ok. 1364/1367 zm. 4 IX 1390		Minigiełło ur. ok. 1365/1368 zm. przed XI 1382		Aleksandra²⁾ ur. 1368/1370 zm. 19 VI 1434		Katarzyna ur. 1369/1374 zm. po 4 IV 1422
	2		2		2
Wigunt Aleksander ur. ok. 1372 zm. 28 VI 1392		Świdrygiełło Bolesław ur. ok. 1373 zm. 10 II 1452		Jadwiga ur. ok. 1375 zm. po 13 V 1400

Zobacz teżEdytuj

Pomnik Olgierda w Witebsku

PrzypisyEdytuj

↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47.
↑ Olgierd (ang.). W: Encyclopædia Britannica [on-line]. 1911 r.. [dostęp 2017-11-14].
↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 127-128. ISBN 978-83-61209-55-3.
↑ Dawniej uważano, że była nią Maria witebska, zob. J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47-57
↑ Kolejność dzieci według: Jan Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów
↑ ^a ^b A. Supruniuk, Wojewoda płocki Abraham Socha. Przyczynek do genealogii Nałęczów mazowieckich, [w:] A. Supruniuk, Szkice o rycerstwie mazowieckim XIV/XV wieku, Toruń 2008, ISBN 978-83-89376-69-5, s. 7-8.
↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań – Wrocław 1999, ISBN 83-913563-1-0, s. 73.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, s. 630

Linki zewnętrzneEdytuj

Waleczny ojciec Jagiełły, czyli Olgierd Giedyminowic

[1] J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47.

[britannica-2] Olgierd (ang.). W: Encyclopædia Britannica [on-line]. 1911 r.. [dostęp 2017-11-14].

[3] Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 127-128. ISBN 978-83-61209-55-3.

[4] Dawniej uważano, że była nią Maria witebska, zob. J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47-57

[5] Kolejność dzieci według: Jan Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów

[autonazwa1-6] A. Supruniuk, Wojewoda płocki Abraham Socha. Przyczynek do genealogii Nałęczów mazowieckich, [w:] A. Supruniuk, Szkice o rycerstwie mazowieckim XIV/XV wieku, Toruń 2008, ISBN 978-83-89376-69-5, s. 7-8.

[7] J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań – Wrocław 1999, ISBN 83-913563-1-0, s. 73.

[8] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, s. 630

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]