Otwórz menu główne
Wikipedia

Olgierd Giedyminowic

Olgierd, lit. Algirdas, biał. Альге́рд (ur. ok. 1296 lub ok. 1304[1], zm. 1377) – wielki książę litewski, syn Giedymina, z dynastii Giedyminowiczów.

Olgierd Giedyminowic
Algirdas
ilustracja
wizerunek herbu
faksymile
Pieczęć Olgierda z roku 1366
Wielki Książę Litwy
Okres od 1345
do 1377
Poprzednik Jawnuta
Następca Władysław II Jagiełło
Dane biograficzne
Data urodzenia 1296 lub 1304
Data śmierci 24 maja 1377
Ojciec Giedymin
Matka Jewna
Rodzeństwo Kiejstut
Żona Anna
od 1323
do 1349
Żona Julianna twerska
od 1350
do 1377
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Brat Aldony Giedyminówny, żony Kazimierza Wielkiego - króla Polski, która po chrzcie przyjęła imię Anna.

1 listopada 1338 roku w Rydze wraz ze swoim ojcem i bratem Narymuntem zawarł rozejm z zakonem inflanckim.

Po śmierci ojca w 1341 roku otrzymał w spadku Auksztotę, czyli górną Litwę, rządził wspólnie z Kiejstutem, który otrzymał Żmudź.

Spis treści

Książę LitwyEdytuj

 
Olgierd (z lewej) na Pomniku Tysiąclecia Rosji

W latach 1320–1345 sprawował władzę w prawosławnym księstwie witebskim, które zostało przyłączone do ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego po śmierci Jarosława Wasilkowicza, ostatniego księcia z dynastii Rurykowiczów władającego Witebskiem.

Przed śmiercią w 1341 r. Giedymin podzielił swoje państwo, oddając stołeczne Wilno i formalną zwierzchność najmłodszemu Jawnucie. Olgierd z pomocą Kiejstuta w 1345 r. obalił Jawnutę i ogłosił się wielkim księciem[2].

W 1346 roku, po zwycięstwie nad inflancką gałęzią zakonu krzyżackiego, zyskał wpływy w Pskowie i Nowogrodzie Wielkim. Po zajęciu ziemi siewiersko-czernihowskiej i części Smoleńszczyzny doprowadził do wybuchu wojny polsko-litewskiej (1349–1351). W 1351 roku rozpoczął się konflikt ze Złotą Ordą, zakończony zwycięstwem nad Sinymi Wodami i przyłączeniu w 1363 roku Kijowa do Litwy. W latach 1368 i 1370 podejmował wyprawy przeciwko Moskwie w obronie swojego szwagra wielkiego księcia Twerskiego Michała II dwukrotnie przywracając go do władzy i plądrując okolice Moskwy. Być może inspirował też napad Kiejstuta na księstwo moskiewskie w roku 1371. Ostatnią próbę ataku na Moskwę podjął w 1373 roku. Ta wyprawa zakończyła się niepowodzeniem i po nierozstrzygniętej bitwie pod Lubuckiem Olgierd zawrócił na Litwę.

W trakcie swego panowania prowadził pertraktacje zarówno z Kościołem katolickim, jak i prawosławnym w sprawie przyjęcia chrztu. W 1375 roku przekonał patriarchę Konstantynopola do ponownego utworzenia metropolii litewskiej – samodzielnej prowincji kościelnej obejmującej struktury prawosławne w Wielkim Księstwie Litewskim, istniejącej wcześniej w latach 1299–1330[3].

ŚmierćEdytuj

Olgierd zmarł w roku 1377 przekazując władztwo Jagielle.

RodziceEdytuj

ŻonyEdytuj

Dzieci[5]Edytuj

z Anną:

  1. Fiodor – zm. 1394/1400, książę ratnieński, przodek książąt Kobryńskich i Sanguszków;
  2. Andrzej Garbaty – ur. 1319, zm. 12 lub 16 sierpnia[6] 1399 (bitwa nad Worsklą), książę połocki 1349–1387, namiestnik pskowski 1342–1349, namiestnik nowogrodzki 1394;
  3. syn nieznany z imienia (zm. 1352 lub 1353) – zginął na skutek załamania się lodu w czasie wyprawy odwetowej do Prus. O jego istnieniu zaświadczają kroniki Zakonu Krzyżackiego, spisywane przez kontynuatora Macieja Neuenburskiego. Powierzenie mu dowództwa nad wojskiem świadczy, iż w chwili śmierci musiał być już dorosłym mężczyzną. Nie wiadomo jednak, czy był żonaty i czy pozostawił jakieś potomstwo[7].
  4. Dymitr Starszy – ur. 1320, zm. 12 lub 16 sierpnia[6] 1399 (bitwa nad Worsklą), książę trubecki od 1357, briański 1357–1379, starodubski od 1399, drucki;
  5. Włodzimierz – zm. po 12 października 1398, książę witebski, kijowski po 1367–1394, kopylski i słucki;
  6. córka nieznana z imienia – zm. po 1370, żona kniazia Iwana Nowosilskiego;
  7. Agrypina – ur. przed 1342, zm. 1393(?), żona Borysa, księcia suzdalskiego;

z Julianną:

  1. Kenna – ur. ok. 1351, zm. 27 kwietnia 1368, żona Kaźka IV, księcia słupskiego;
  2. Eufrozyna – ur. ok. 1352, zm. 1405/1406, żona księcia riazańskiego Olega;
  3. Skirgiełło – ur. ok. 1354, zm. 23 grudnia 1394, książę witebski, trocki 1382–1392, połocki 1387–1394, namiestnik, następnie książę kijowski 1394;
  4. Korybut – ur. ok. 1355, zm. po 1404, książę siewierski od 1386–1392/1393;
  5. Teodora (Fiodora) – żona kniazia Światosława Karaczewskiego;
  6. Lingwen – ur. 1356 lub później, zm. 19 czerwca 1431, namiestnik nowogrodzki 1389–1392, książę mścisławski 1390–1431;
  7. Helena – ur. 1357/1360, zm. 15 września 1437, żona Włodzimierza, księcia moskiewskiego
  8. Jagiełło – ur. ok. 1362, zm. 1 czerwca 1434, wielki książę litewski 1377–1381, 1382–1392, najwyższy książę Litwy, król Polski 1386–1434;
  9. Maria – ur. ok. 1363, zm. ?, żona bojara litewskiego Wojdyły (zm. 1382), potem kniazia Dawida horodeckiego;
  10. Korygiełło – ur. ok. 1364/1367, zm. 4 września 1390, książę mścisławski;
  11. Mingiełło – ur. ok. 1365/1368, zm. przed 1382
  12. Aleksandra – ur. 1368/1370, zm. 19 czerwca 1434, żona Siemowita IV, księcia mazowieckiego;
  13. Katarzyna – ur. 1369/1374, zm. 4 kwietnia 1422, żona księcia meklemburskiego Jana II;
  14. Wigunt – ur. ok. 1372, zm. 28 czerwca 1392), książę kiernowski;
  15. Świdrygiełło – ur. ok. 1373, zm. 10 lutego 1452, książę witebski 1392–1393, 1430–1436, podolski 1400–1402, namiestnik nowogrodzki 1404–1408, 1420–1438, książę czernihowski 1419–1430, wielki książę litewski 1430–1432, pan Wołynia 1437–1452;
  16. Jadwiga – ur. ok. 1375, zm. po 13 maja 1400[8]), żona Jana III, księcia oświęcimskiego.

GenealogiaEdytuj

Butywid (Pukuwer)
ur. ?
zm. 1296 		NN

 NN NN

         
     
  Giedymin
ur. ok. 1275
zm. zima 1341 		Jewna
ur. ?
zm. 1344
     
   
1
Anna

ur. ?
zm. przed 1350
OO   ok. 1323 		Olgierd
ur. ok. 1296
zm. maj 1377 		2
Julianna
Twerska
ur. w lub po 1320
zm. wiosna 1392
OO   1350
                   
   1    1    1    1    1
Fiodor
 ur. ok. 1324/1326
 zm. między 10 II 1394 a 1400
  		Andrzej Garbaty
 ur. ok. 1325/1327
 zm. 12 VIII 1399
  		N. (syn)
 zm. 1352 lub 1353
  		Dymitr Starszy
 zm. 12 V 1399
  		Włodzimierz
 zm. po 12 X 1398
 
   1    1    2    2    2
N. (córka)
zm. po 1370

  		Agrypina
 ur. przed 1342
 zm. 1393?
  		Kenna
 ur. ok. 1351
 zm. 27 IV 1368
  		Eufrozyna
 ur. ok. 1352
 zm. 5 XII 1405/1406
  		Skirgiełło Iwan
 ur. ok. 1354
 zm. 23 XII 1394
 
   2    2    2    2    2
Korybut Dymitr
 ur. ok. 1355
 zm. po 1404
  		Teodora (Fedora)
 zm. po 1370
 Lingwen Szymon
 zm. po 19 VI 1431
  		Helena
 ur. 1357/1360
 zm. 15 IX 1437
  		Jagiełło Władysław
 ur. ok. 1362
 zm. 1 VI 1434
 
   2    2    2    2    2
Maria
 ur. ok. 1363
  		Korygiełło Kazimierz
 ur. ok. 1364/1367
 zm. 4 IX 1390
  		Minigiełło
 ur. ok. 1365/1368
 zm. przed XI 1382
  		Aleksandra 2)
 ur. 1368/1370
 zm. 19 VI 1434
  		Katarzyna
 ur. 1369/1374
 zm. po 4 IV 1422
 
   2    2    2
Wigunt Aleksander
 ur. ok. 1372
 zm. 28 VI 1392
  		Świdrygiełło Bolesław
 ur. ok. 1373
 zm. 10 II 1452
  		Jadwiga
 ur. ok. 1375
 zm. po 13 V 1400
 

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47.
  2. ↑ Olgierd (ang.). W: Encyclopædia Britannica [on-line]. 1911 r.. [dostęp 2017-11-14].
  3. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 127-128. ISBN 978-83-61209-55-3.
  4. ↑ Dawniej uważano, że była nią Maria witebska, zob. J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, s. 47-57
  5. ↑ Kolejność dzieci według: Jan Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów
  6. ↑ a b A. Supruniuk, Wojewoda płocki Abraham Socha. Przyczynek do genealogii Nałęczów mazowieckich, [w:] A. Supruniuk, Szkice o rycerstwie mazowieckim XIV/XV wieku, Toruń 2008, ​ISBN 978-83-89376-69-5​, s. 7-8.
  7. ↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań – Wrocław 1999, ​ISBN 83-913563-1-0​, s. 73.
  8. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, s. 630

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Olgierd_Giedyminowic&oldid=56225283”