Olgierd Giedyminowic

Olgierd, lit. Algirdas, biał. Альге́рд (ur. ok. 1296 lub ok. 1304, zm. 1377) – wielki książę litewski, syn Giedymina, z dynastii Giedyminowiczów.

Olgierd Giedyminowic Algirdas
Pieczęć Olgierda z roku 1366
Wielki Książę Litwy
Okres	od 1345 do 1377
Poprzednik	Jawnuta
Następca	Władysław II Jagiełło
Dane biograficzne
Dynastia	Giedyminowicze
Data i miejsce urodzenia	1296 lub 1304 Litwa
Data śmierci	24 maja 1377
Ojciec	Giedymin
Matka	Jewna (Olga ?)
Rodzeństwo	Kiejstut Giedyminowicz Aldona Anna Giedyminówna Eufemia Giedyminówna Narymunt Olgierdowicz Lubart Jawnuta Koriat Michał Giedyminowicz Monwid Liczne rodzeństwo
Żona	Anna od 1323 do 1349
Dzieci	Andrzej Garbaty Włodzimierz Olgierdowic Dymitr Starszy Olgierdowic Fiodor Olgierdowic
Żona	Julianna twerska od 1350 do 1377
Dzieci	Władysław II Jagiełło Aleksandra Olgierdówna Świdrygiełło Wigunt Aleksander Skirgiełło Korygiełło Kazimierz Maria Olgierdówna Jadwiga Olgierdówna Mnigiełło Korybut Dymitr Kenna Joanna Olgierdówna Eufrozyna Olgierdówna Lingwen Katarzyna Olgierdówna

Brat Aldony Giedyminówny, żony Kazimierza Wielkiego - króla Polski, która po chrzcie przyjęła imię Anna. Ojciec Władysława Jagiełły.

1 listopada 1338 roku w Rydze wraz ze swoim ojcem i bratem Narymuntem zawarł rozejm z inflancką gałęzią zakonu krzyżackiego.

Po śmierci ojca w 1341 roku otrzymał w spadku Auksztotę, czyli górną Litwę, rządził wspólnie z Kiejstutem, który otrzymał Żmudź.

Książę Litwy

Olgierd (z lewej) na Pomniku Tysiąclecia Rosji

W latach 1320–1345 sprawował władzę w prawosławnym księstwie witebskim, które zostało przyłączone do ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego po śmierci Jarosława Wasilkowicza, ostatniego księcia z dynastii Rurykowiczów władającego Witebskiem.

Przed śmiercią w 1341 r. Giedymin podzielił swoje państwo, oddając stołeczne Wilno i formalną zwierzchność najmłodszemu Jawnucie. Olgierd z pomocą Kiejstuta w 1345 r. obalił Jawnutę i ogłosił się wielkim księciem.

W 1346 roku, po zwycięstwie nad inflancką gałęzią zakonu krzyżackiego, zyskał wpływy w Pskowie i Nowogrodzie Wielkim. Po zajęciu ziemi siewiersko-czernihowskiej i części Smoleńszczyzny doprowadził do wybuchu wojny polsko-litewskiej (1349–1351). W 1351 roku rozpoczął się konflikt ze Złotą Ordą, zakończony zwycięstwem nad Sinymi Wodami i przyłączeniu w 1363 roku Kijowa do Litwy. W latach 1368 i 1370 podejmował wyprawy przeciwko Moskwie w obronie swojego szwagra wielkiego księcia Twerskiego Michała II dwukrotnie przywracając go do władzy i plądrując okolice Moskwy. Być może inspirował też napad Kiejstuta na księstwo moskiewskie w roku 1371. Ostatnią próbę ataku na Moskwę podjął w 1373 roku. Ta wyprawa zakończyła się niepowodzeniem i po nierozstrzygniętej bitwie pod Lubuckiem Olgierd zawrócił na Litwę.

W trakcie swego panowania prowadził pertraktacje zarówno z Kościołem katolickim, jak i prawosławnym w sprawie przyjęcia chrztu. W 1375 roku przekonał patriarchę Konstantynopola do ponownego utworzenia metropolii litewskiej – samodzielnej prowincji kościelnej obejmującej struktury prawosławne w Wielkim Księstwie Litewskim, istniejącej wcześniej w latach 1299–1330.

Śmierć

Olgierd zmarł w roku 1377 przekazując władztwo Jagielle.

Rodzice

• Giedymin (1275 – grudzień 1341), wielki książę litewski od 1316,
• Jewna, księżniczka połocka (zm. 1344).

Żony

• Anna, małżeństwo w latach ok. 1323–1349
• Julianna twerska, małżeństwo w latach 1350–1377

Dzieci

z Anną:

1. Fiodor – zm. 1394/1400, książę ratnieński, przodek książąt Kobryńskich i Sanguszków;
2. Andrzej Garbaty – ur. 1319, zm. 12 lub 16 sierpnia 1399 (bitwa nad Worsklą), książę połocki 1349–1387, namiestnik pskowski 1342–1349, namiestnik nowogrodzki 1394;
3. Konstantyn (zm. 1352 lub 1353) – zginął na skutek załamania się lodu w czasie wyprawy odwetowej do Prus. O jego istnieniu zaświadczają kroniki Zakonu Krzyżackiego, spisywane przez kontynuatora Macieja Neuenburskiego. Powierzenie mu dowództwa nad wojskiem świadczy, iż w chwili śmierci musiał być już dorosłym mężczyzną. Nie wiadomo jednak, czy był żonaty i czy pozostawił jakieś potomstwo.
4. Dymitr Starszy – ur. 1320, zm. 12 lub 16 sierpnia 1399 (bitwa nad Worsklą), książę trubecki od 1357, briański 1357–1379, starodubski od 1399, drucki;
5. Włodzimierz – zm. po 12 października 1398, książę witebski, kijowski po 1367–1394, kopylski i słucki;
6. córka nieznana z imienia – zm. po 1370, żona kniazia Iwana Nowosilskiego;
7. Agrypina – ur. przed 1342, zm. 1393(?), żona Borysa, księcia suzdalskiego;

z Julianną:

1. Kenna – ur. ok. 1351, zm. 27 kwietnia 1368, żona Kaźka IV, księcia słupskiego;
2. Eufrozyna – ur. ok. 1352, zm. 1405/1406, żona księcia riazańskiego Olega;
3. Skirgiełło – ur. ok. 1354, zm. 23 grudnia 1394, książę witebski, trocki 1382–1392, połocki 1387–1394, namiestnik, następnie książę kijowski 1394;
4. Korybut – ur. ok. 1355, zm. po 1404, książę siewierski od 1386–1392/1393;
5. Teodora (Fiodora) – żona kniazia Światosława Karaczewskiego;
6. Lingwen – ur. 1356 lub później, zm. 19 czerwca 1431, namiestnik nowogrodzki 1389–1392, książę mścisławski 1390–1431;
7. Helena – ur. 1357/1360, zm. 15 września 1437, żona Włodzimierza, księcia moskiewskiego
8. Jagiełło – ur. ok. 1362, zm. 1 czerwca 1434, wielki książę litewski 1377–1381, 1382–1392, najwyższy książę Litwy, król Polski 1386–1434;
9. Maria – ur. ok. 1363, zm. ?, żona bojara litewskiego Wojdyły (zm. 1382), potem kniazia Dawida horodeckiego;
10. Korygiełło – ur. ok. 1364/1367, zm. 4 września 1390, książę mścisławski;
11. Mingiełło – ur. ok. 1365/1368, zm. przed 1382
12. Aleksandra – ur. 1368/1370, zm. 19 czerwca 1434, żona Siemowita IV, księcia mazowieckiego;
13. Katarzyna – ur. 1369/1374, zm. 4 kwietnia 1422, żona księcia meklemburskiego Jana II;
14. Wigunt – ur. ok. 1372, zm. 28 czerwca 1392), książę kiernowski;
15. Świdrygiełło – ur. ok. 1373, zm. 10 lutego 1452, książę witebski 1392–1393, 1430–1436, podolski 1400–1402, namiestnik nowogrodzki 1404–1408, 1420–1438, książę czernihowski 1419–1430, wielki książę litewski 1430–1432, pan Wołynia 1437–1452;
16. Jadwiga – ur. ok. 1375, zm. po 13 maja 1400), żona Jana III, księcia oświęcimskiego.

Genealogia

Butywid (Pukuwer) ur. ? zm. 1296

NN

NN

NN

Giedymin ur. ok. 1275 zm. zima 1341

Jewna ur. ? zm. 1344

		1 Anna ur. ? zm. przed 1350 OO   ok. 1323		Olgierd ur. ok. 1296 zm. maj 1377		2 Julianna Twerska ur. w lub po 1320 zm. wiosna 1392 OO   1350
	1		1		1		1		1
Fiodor  ur. ok. 1324/1326  zm. między 10 II 1394 a 1400		Andrzej Garbaty  ur. ok. 1325/1327  zm. 12 VIII 1399		N. (syn)  zm. 1352 lub 1353		Dymitr Starszy  zm. 12 V 1399		Włodzimierz  zm. po 12 X 1398
	1		1		2		2		2
N. (córka) zm. po 1370		Agrypina  ur. przed 1342  zm. 1393?		Kenna  ur. ok. 1351  zm. 27 IV 1368		Eufrozyna  ur. ok. 1352  zm. 5 XII 1405/1406		Skirgiełło Iwan  ur. ok. 1354  zm. 23 XII 1394
	2		2		2		2		2
Korybut Dymitr  ur. ok. 1355  zm. po 1404		Teodora (Fedora)  zm. po 1370		Lingwen Szymon  zm. po 19 VI 1431		Helena  ur. 1357/1360  zm. 15 IX 1437		Jagiełło Władysław  ur. ok. 1362  zm. 1 VI 1434
	2		2		2		2		2
Maria  ur. ok. 1363		Korygiełło Kazimierz  ur. ok. 1364/1367  zm. 4 IX 1390		Minigiełło  ur. ok. 1365/1368  zm. przed XI 1382		Aleksandra 2)  ur. 1368/1370  zm. 19 VI 1434		Katarzyna  ur. 1369/1374  zm. po 4 IV 1422
	2		2		2
Wigunt Aleksander  ur. ok. 1372  zm. 28 VI 1392		Świdrygiełło Bolesław  ur. ok. 1373  zm. 10 II 1452		Jadwiga  ur. ok. 1375  zm. po 13 V 1400

Zobacz też

• Pomnik Olgierda w Witebsku

Linki zewnętrzne

• Waleczny ojciec Jagiełły, czyli Olgierd Giedyminowic