Opera Śląska

opera (Bytom, Polska; zał. 1945)
(Przekierowano z Opera Śląska w Bytomiu)

Opera Śląska − polski teatr muzyczny założony w 1945 roku przez Adama Didura, z siedzibą w Bytomiu.

Opera Śląska
Ilustracja
Fasada gmachu Opery Śląskiej w Bytomiu (2019)
Typ teatru

muzyczny

Założyciel

Adam Didur

Kierownictwo
artystyczne

Łukasz Goik

Data powstania

1945

Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Lokalizacja

Bytom, ul. Stanisława Moniuszki 21-23[1]

Spektakle
  • Halka (1945)
  • Manon Lescaut (1972)
  • Maksymilian Kolbe (1990)
  • Ad montes (1994)
  • Pokój saren (1996)
  • Tannhäuser (2001)
  • Ubu Król (2016)
Aktorzy

Andrzej Hiolski, Antonina Kawecka, Wiesław Ochman, Andrzej Dobber

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Opera Śląska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Opera Śląska”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Opera Śląska”
Ziemia50°20′39″N 18°55′15″E/50,344046 18,920860
Strona internetowa

Siedzibą Opery Śląskiej w Bytomiu niemal od początku pozostaje gmach byłego Teatru Miejskiego, zbudowany w latach 1899–1901 według projektu berlińskiego architekta Alberta Bohma w stylu neoklasycystycznym, na 423 miejsca, który od swojej inauguracji 1 października 1901 roku służy sztuce teatralnej.

Teatr Miejski w Bytomiu

edytuj
 
Budynek dyrekcji Opery Śląskiej (2022)

Fundatorem budynku Teatru Miejskiego (niem. Stadttheater) w Bytomiu był Franz Landsberger – bytomski filantrop, założyciel Beuthner Musikvereins (pol. Bytomskiego Towarzystwa Muzycznego). Otwarcie Teatru Miejskiego nastąpiło 1 października 1901 roku. Pierwszym dyrektorem był Hans Knapp w latach 1901–1925, następnie w latach 1925–1933 austriacki reżyser operowy – Walter Felsenstein. Teatr bytomski pod nazwą Oberschlesisches Landestheater pełnił funkcję Teatru Trzech Miast dla Bytomia, Gliwic i Zabrza. Od lat 30. XX wieku placówka prowadziła także własny teatr letni na wyjazdach w uzdrowiskach na Górnym Śląsku. Ostatnie przedstawienie niemieckiej sceny operowej (operetka Franza Lehára Hrabia Luksemburg) odbyło się 2 lipca 1944 roku. W Sali Koncertowej (niem. Concerthaus) odbywały się z reguły koncerty symfoniczne, w budynku teatralnym – poza spektaklami teatralnymi, wystawiano także repertuar operowy i operetkowy.

Repertuar operowy w języku polskim wystawiał w latach 30. XX wieku Teatr Miejski w Katowicach, który miał własny zespół operowy pod opieką śpiewaka i reżysera – Tadeusza Wierzbickiego.

Teatr nie został wprawdzie całkowicie zniszczony przez armię sowiecką, niemniej grabieże i dewastacje były poważne.

Historia

edytuj

Za oficjalną datę utworzenia Opery Śląskiej w Bytomiu przyjmuje się dzień premiery Halki Stanisława Moniuszki (14 czerwca 1945 roku w Teatrze Śląskim, a następnie w gmachu Opery), którą wystawił zespół utworzony i kierowany przez artystę Adama Didura. W okresie pierwszych miesięcy uformował się pod jego pieczą krąg solistów złożony z utalentowanych młodych artystów. W tym czasie Opera Śląska została wzmocniona przez znaczną część zespołów wygnanej ze Lwowa przez bolszewików i Armię Czerwoną Opery Lwowskiej. W roku 1945 przybyli ze Lwowa m.in.: Adam Kopciuszewski (do 1952 roku w Operze Śląskiej), Andrzej Hiolski (do 1963 roku w Operze Śląskiej), Franciszka Denis-Słoniewska, Maria Popowicz, Zofia Czepielówna, Jan Malec, Władysław Szeptycki, Piotr Barski, Antonina Kawecka, Franciszek Arno, Bolesław Fotygo-Folański, Jadwiga Lachetówna, Olga Szambrowska i in.

Zrealizowano tutaj w ciągu istnienia sceny ponad 250 premier oper, operetek i baletów. Zaprezentowano dzieła polskie obejmujące całokształt dorobku operowego Stanisława Moniuszki, utwory Karola Szymanowskiego, Ludomira Różyckiego, Witolda Rudzińskiego, Jana Adama Maklakiewicza, Józefa Świdra, Romualda Twardowskiego czy Tadeusza Bairda. Ponadto repertuar obejmuje znaczną liczbę oper Wolfganga Amadeusza Mozarta, najważniejsze dzieła Giuseppe Verdiego, niemal całą twórczość Giacomo Pucciniego i wiele dzieł reprezentatywnych dla muzyki XX wieku.

Ważniejsze premiery w Operze Śląskiej

edytuj

Zrealizowano w ostatnich latach także dwa musicale: Phantom Maury Yestona i Arthura Kopita w reż. Daniela Kustosika (2011) i My Fair Lady Fredericka Loewe'go w reż. Roberta Talarczyka (2013).

Opera wydaje własne nagrania na płytach CD-ROM (Carmina Burana, Nabucco, Najpiękniejsze arie operowe i inne).

Scena słynie również z koncertów galowych transmitowanych w radiu i telewizji. Od pierwszych lat prezentowane są także dzieła baletowe – na scenie bytomskiej odbyła się pierwsza w Polsce po roku 1945 premiera baletu Pan Twardowski w realizacji Stanisława Miszczyka.

Opera Śląska w Bytomiu znana jest również poza granicami kraju. Gościła w Niemczech i we Włoszech, Holandii, Belgii i Danii, Francji, Hiszpanii, na Ukrainie i w Czechach. Jako jedyna scena operowa w Polsce odbyła dwukrotnie tournée po kontynencie amerykańskim prezentując Halkę Moniuszki na scenach Stanów Zjednoczonych Ameryki. Dobra frekwencja oraz specjalne spektakle pt. Spotkania z Operą dla młodzieży szkolnej wyróżniają ten teatr spośród innych w Polsce. Zespół Opery Śląskiej w Bytomiu dokonał wielu nagrań koncertowych.

Zespół Opery Śląskiej wystawia także spektakle operowe na scenie Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

W 1955 roku w 10. rocznicę Polski Ludowej odznaczona została Orderem Sztandaru Pracy I klasy[2].

W operze odbywają się również koncerty w ramach Międzynarodowego Festiwalu im. Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego.

Chór Opery Śląskiej w Bytomiu, jako jedyny zespół artystyczny z Polski, wziął udział w międzynarodowych obchodach 100-lecia zakończenia I wojny światowej. Uroczystości odbyły się 10 i 11 listopada 2018 roku w Paryżu[3].

Od 1979 Opera Śląska organizuje Ogólnopolski, a od 2004 Międzynarodowy Konkurs Wokalistyki Operowej im. Adama Didura[4].

Gmach Opery Śląskiej

edytuj

Gmach Opery Śląskiej to dwa połączone budynki – operowy i Sala Koncertowa (dawniejszy Dom Koncertowy – Concerthaus). W roku 1927 berliński architekt Hans Poelzig dokonał modernizacji i przebudowy Sali Koncertowej w stylu modernistycznym. W roku 2000 miał miejsce pożar tej sali, po którym (w roku 2005) przywrócono wygląd sprzed modernizacji Poelziga. Na ścianach odtworzono elementy sztukaterii wraz z obramieniami wypełnionymi materiałami. Wówczas też nad salą filharmoniczną zaprojektowano nowoczesną salę baletową.

Przed gmachem opery stoją dwa pomniki – popiersie Fryderyka Chopina (autorstwa Aleksandra Żurawińskiego, z r. 1957) i pomnik Stanisława Moniuszki autorstwa Tadeusza Sadowskiego.

Wnętrza

edytuj

W holu głównym znajduje się popiersie Adama Didura autorstwa Zbigniewa Dunojewskiego (z roku 1948). Są tu również popiersia wybitnych solistów operowych związanych z Operą Śląską: Bogdana Paprockiego i Andrzeja Hiolskiego (oba autorstwa Adama Myjaka), marmurowa tablica pamiątkowa Napoleona Siessa i dwa portrety dyrektorów opery – Włodzimierza Ormickiego (autorstwa Jana Nowaka) i Stefana Beliny-Skupiewskiego (autorstwa Stanisław Mazusia) odsłonięte w roku 2005 z okazji Jubileuszu 60-lecia Opery Śląskiej. Na piętrze natomiast znajduje się ekspozycja upamiętniająca pierwszą premierę Opery Śląskiej – Halkę Stanisława Moniuszki z czerwca 1945 roku. W gablocie znajdują się m.in. libretto opery, partytura, plakaty i afisze premierowe, kostiumy, fotografie, dokumenty upamiętniające to wydarzenie i związanych z nim: Adama Dobosza (reżysera), Jerzego Sillicha (pierwszego dyrygenta), Vittorię Calmę (Halka), Andrzeja Hiolskiego (Janusz), Lesława Finzego (Jontek) i Henryka Paciejewskiego. W drugiej gablocie umieszczone są pamiątki związane z Bogdanem Paprockim (fotografie, odznaczenia i ordery, dokumenty).

Z zbiorach Opery Śląskiej ponadto znajdują się inne portrety – Adama Didura (pędzla Mariana Wyrożemskiego) Vittorii Calmy Bogdana Paprockiego i Bolesława Fotygo-Folańskiego.

W gmachu Opery znajdują się także sale upamiętniające wybitne bytomskie osobowości operowe: Andrzeja Hiolskiego, Napoleona Siessa, Bogdana Paprockiego, Wiesława Ochmana i Henryka Konwińskiego.

Dyrektorzy i kierownicy artystyczni Opery Śląskiej

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Pół wieku Opery Śląskiej. Księga jubileuszowa Teatru z lat 1945-2000. Tadeusz Kijonka (red., oprac.). Bytom: Opera Śląska, 2001. ISBN 83-915163-0-X.

Przypisy

edytuj
  1. Dane kontaktowe. Opera Śląska. [dostęp 2019-10-14].
  2. Uchwała Rady Państwa z dnia 16 kwietnia 1955 r. o nadaniu odznaczeń państwowych., Monitor Polski, 1955 nr 52 poz. 570
  3. Chór Opery Śląskiej zaśpiewa przed Trumpem i Putinem [online], mojbytom.pl [dostęp 2018-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-14].
  4. Międzynarodowy Konkurs Wokalistyki Operowej Adam Didur. Opera Śląska, konkurs muzyka operowa, konkurs śpiewacy [online], www.adamdidur.com [dostęp 2019-05-07].
  5. Pół wieku Opery Śląskiej. Księga jubileuszowa Teatru z lat 1945-2000, pod red. Tadeusza Kijonki. Bytom 2001
  6. a b Magdalena Nowacka-Goik: Opera Śląska w Bytomiu ma nowego dyrektora Łukasza Goika. 2016-06-08. [dostęp 2019-10-14].

Linki zewnętrzne

edytuj