Opioidofobia
Opioidofobia – niechęć lub uprzedzenie do stosowania analgetyków opioidowych.
Wbrew pozorom nie jest to pojęcie psychiatryczne, nie wymieniają go podręczniki psychiatrii, operujące rozpoznaniem fobii specyficznych[1][2] w razie spełnienia konkretnych kryteriów (znaczna obawa bądź unikanie czynnika wywołującego, występowanie określonych objawów lękowych, ocenianych przez pacjenta jako nieadekwatne czy nieproporcjonalne i pojawiających się wyłącznie w razie kontaktu z czynnikiem wywołującym lub na skutek myśli o nim)[3][4]. Tutaj chodzi raczej o problem niechęci i uprzedzeń pacjentów do stosowania opioidów, który leży w zainteresowaniu medycyny paliatywnej, onkologii, anestezjologii, ale też medycyny rodzinnej[5]. Niechęć taka w największym stopniu dotyczy morfiny, niektórzy autorzy wyróżniają nawet „morfinofobię” jako odrębne zjawisko[6]. Wedle badań indyjskich pozostaje jedną z ważniejszych przeszkód w skutecznym leczeniu bólu, obok odpowiedniego wyszkolenia w leczeniu bólu[7].
Wedle zaleceń ESMO Guidelines Working Group stan taki należy ocenić wraz z innymi aspektami istotnymi w leczeniu bólu[8].
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Badania Bólu, Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Towarzystwa Chirurgów Polskich wskazują następujące czynniki mogące redukować lęk pacjentów przed stosowaniem opioidowych leków przeciwbólowych: zaufanie pacjenta, podkreślenie przez lekarza możliwości radzenia sobie z działaniami niepożądanymi, nieobecność opioidofobii i kompetencje u lekarza, rozpoczęcie leczenia od małych dawek, podkreślenie możliwości redukcji stosowanej dawki opioidu czy jego odstawienia dzięki redukcji bólu za pomocą innych metod bądź o odstawieniu leczenia w razie złej tolerancji, zapewnienie pisemnej informacji dla pacjenta, możliwość wyrażenia przezeń opinii odnośnie do leczenia, wysłuchanych i w razie rozbieżności z wiedzą medyczną korygowanych przez lekarza, wykrycie niepokoju u pacjenta, włączenie do terapii osób opiekujących się chorym, zauważenie przez pacjenta, że leczenie ma dobre wyniki[5]. Podkreśla się też rolę komunikacji między pacjentem a lekarzem i pielęgniarką, do czego pacjent powinien być zachęcany. Aktywny udział chorego w jego terapii zarazem poprawia komunikację i wywiera pozytywny wpływ na odczuwanie przez niego bólu[8], podobnie jak edukacja pacjenta[9]. Znaczenie ma też dobór opioidu. Morfina znacznie częściej wywołuje wśród pacjentów wpływające na ich stosunek do leczenia skojarzenia czy uprzedzenia, niż oksykodon czy fentanyl[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Jolanta Rabe-Jabłońska, Zaburzenia nerwicowe, [w:] Marek Jarema, Jolanta Rabe-Jabłońska, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011, s. 227, ISBN 978-83-200-4180-4.
- ↑ Janusz Rybakowski, Zaburzenia lękowe w postaci fobii, [w:] Janusz Rybakowski, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Psychiatria, Wrocław: Elsevier, 2012, s. 389, ISBN 978-83-7609-114-3.
- ↑ Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne, Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 1998, s. 92, ISBN 83-85688-37-4.
- ↑ Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 2000, s. 121–122, ISBN 83-85688-25-0.
- ↑ a b Jerzy Wordliczek i inni, Farmakoterapia bólu u chorych na nowotwory – zalecenia Polskiego Towarzystwa Badania Bólu, Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii, i Towarzystwa Chirurgów Polskich, „Pol Przegl Chir”, 90 (4), 2018, s. 55–84, DOI: 10.5604/01.3001.0012.2904 (ang.).
- ↑ a b Tomasz Dzierżanowski & Aleksandra Ciałkowska-Rysz, Accessibility of opioid analgesics and barriers to optimal chronic pain treatment in Poland in 2000–2015, „Supportive Care in Cancer”, 25, 2017, s. 775–781, DOI: 10.1007/s00520-016-3460-3 (ang.).
- ↑ Shalini Singh i inni, A Cross-Sectional Web-Based Survey of Medical Practitioners in India to Assess their Knowledge, Attitude, Prescription Practices, and Barriers toward Opioid Analgesic Prescriptions, „Indian J Palliat Care”, 25 (4), 2019, s. 567–574, DOI: 10.4103/IJPC.IJPC_83_19, PMID: 31673214, PMCID: PMC6812418 (ang.).
- ↑ a b C.I. Ripamonti i inni, Management of cancer pain: ESMO Clinical Practice Guidelines, „Annals of Oncology”, 23 (suppl_7), 2012, vii139–vii154, DOI: 10.1093/annonc/mds233 (ang.).
- ↑ R. de Wit i inni, A pain education program for chronic cancer pain patients: follow-up results from a randomized controlled trial, „Pain”, 73 (1), 1997, s. 55–69, DOI: 10.1016/s0304-3959(97)00070-5, PMID: 9414057 (ang.).
