Opolno-Zdrój
Opolno-Zdrój (tuż po roku 1945: Opolówka, niem. Bad Oppelsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim, w gminie Bogatynia.
| wieś | |
.jpg) Budynek dawnego domu zdrojowego Annenbad | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
245-265[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
1194[3] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-922[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DZG |
| SIMC |
0188854 |
Położenie na mapie gminy Bogatynia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego  | |
 50°53′06″N 14°55′50″E/50,885000 14,930556[1]
| |
Położenie edytuj
Wieś leży w tzw. Worku Turoszowskim – geograficznie jest to Kotlina Żytawska u podnóża Gór Izerskich oraz Gór Łużyckich – około 4 km na południe od Bogatyni i około 10 km na południowy wschód od Turoszowa; tuż przy granicy z Czechami[2]. Przez wieś przepływa potok o nazwie Jaśnica[2].
Podział administracyjny edytuj
W granicach Polski Opolno-Zdrój znajduje się od 1945 r. W latach 1945–1954 Opolno-Zdrój było siedzibą wiejskiej gminy Opolno Zdrój, do której należały pobliskie mniejsze wioski: Porajów, Sieniawka, Kopaczów, Białopole, Jasna Góra oraz Rybarzowice i Biedrzychowice Górne. Siedziba urzędu znajdowała się w dzisiejszym budynku biblioteki. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.
Demografia edytuj
Według Narodowego Spisu Powszechnego (marzec 2011) liczyło 1194 mieszkańców[3] i było drugą co do wielkości miejscowością gminy Bogatynia.
Nazwa edytuj
W 1947 roku wprowadzono urzędowo nazwę Opolno Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Oppelsdorf[5]. Nazwa z dywizem Opolno-Zdrój została zatwierdzona urzędowo przez MSWiA.
Historia edytuj
W roku 1370 było częścią majątku Zawidów należącego wówczas do rodziny von Biberstein, których olbrzymie dobra rozciągały się od Żar na północy po Frydlant na południu. Po raz pierwszy z nazwy wymienione w dokumencie z roku 1436. Górnictwo węgla brunatnego rozpoczęło się w Opolnie w roku 1802. W okolicy rozwijał się również przemysł włókienniczy (głównie tkactwo), uprawiano len oraz tytoń.
W roku 1836 odkryto lecznicze właściwości opoleńskich wód (głównie żelazisto-siarkowo-witriolowe) i od tej pory miejscowość zaczęła nabierać uzdrowiskowego charakteru – odtąd w nazwie wsi znalazł się człon Bad, a później Zdrój. Dzięki nim oraz występującym tu także borowinom stało się Opolno-Zdrój ośrodkiem walki z reumatyzmem, artretyzmem, anemią, leczono tu również nerwobóle, paraliże, schorzenia kurczowe i skórne, dolegliwości kobiece; u szczytu swej popularności (początek XX wieku) nazywane było saskimi Cieplicami; liczne pensjonaty, domy zdrojowe i zakłady kąpielowe zwane Łazienkami. We wszystkich zakładach kuracjusze (głównie Czesi i Saksończycy) otrzymać mogli różne zabiegi[6], tym kąpiele: borowinowe, kropelkowe, parowe, mineralne, w wywarach z kory i szpilek świerkowych[7], powietrzne oraz świetlne. Pomimo dość szerokiego zakresu świadczonych zabiegów Opolno pozostało zawsze małym i cichym kurortem o znaczeniu lokalnym. Roczna frekwencja wynosiła rocznie zaledwie kilkuset kuracjuszy[7].
Miejscowość nie uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej, jednak jej następstwa położyły kres rozwojowi uzdrowiska. W nowych granicach politycznych straciła znaczenie linia kolejowa z Żytawy przez czeski Frydlant do Mirska, która łączyła Opolno ze Śląskiem. Miejscowość utraciła łączność z resztą województwa. Zaostrzone przepisy graniczne ograniczyły ruch turystyczny. Jeszcze leczono tutaj reumatyzm, ale brak decyzji Centralnego Zarządu Uzdrowisk doprowadził do szybkiej dewastacji urządzeń i domów zdrojowych i w 1957 r. uzdrowisko już nie funkcjonowało[7].
Równocześnie intensyfikowano wydobycie węgla brunatnego metodą odkrywkową – w 1959 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie budowy kombinatu górniczo-energetycznego[6], co spowodowało nieodwracalne zmiany m.in. hydrogeologiczne w regionie, w tym zanik wód zdrojowych. W byłych domach uzdrowiskowych zamieszkali górnicy[7]. Spalanie węgla pochodzącego z Zagłębia Turoszowskiego, następujące nieopodal – w Elektrowni Turów w Bogatyni, spowodowało zanieczyszczenie powietrza w okolicy. Eksploatacja ogromnych złóż doprowadziła również do całkowitego przeobrażenia regionu w monstrualnych rozmiarów krater (wymiary: 10 km × 6 km), otoczony potężnymi hałdami i gigantycznymi maszynami górniczymi.
Wieś stopniowo od strony północnej pochłaniana jest przez odkrywkę Kopalni Turów. Zachowały się jednak nieliczne przykłady architektury łużyckiej, kościół z końca XIX w. oraz park zdrojowy.
Zabytki edytuj
- kościół ewangelicki, później rzymskokatolicki, parafialny, pw. św. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, z przełomu XIX/XX w., siedziba parafii należącej do metropolii wrocławskiej, diecezji legnickiej, w dekanacie Bogatynia. Wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków[8].
Edukacja edytuj
- Szkoła Podstawowa im. Polskiego Czerwonego Krzyża, do której uczęszczają dzieci z Opolna oraz Białopola i Jasnej Góry.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 93363
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 2: M-Ż. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 158, 159. ISBN 83-85773-61-4.
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 886 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778, s. 6)
- ↑ a b Beata Maciejewska, Dziura kopalnii Turów pożre sudecki kurort ze średniowiecznym DNA [MACIEJEWSKA] [online], wroclaw.wyborcza.pl, 5 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07].
- ↑ a b c d Roman Wytyczak. Z historii dawnych zdrojowisk w Sudetach. „Wierchy. Rocznik poświęcony górom”. R. 41 (1972), s. 181-188, 1973. Komisja Turystyki Górskiej ZG PTTK (Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków). (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 256. [dostęp 2012-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia edytuj
- Łuczyński, Romuald M. Tropami śląskiego dziedzictwa, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2002.