Orła

wieś w województwie łódzkim

Orławieś sołecka w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, w gminie Parzęczew.

Orła
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

zgierski

Gmina

Parzęczew

Strefa numeracyjna

42

Kod pocztowy

95-073[2]

Tablice rejestracyjne

EZG

SIMC

0415327

Położenie na mapie gminy Parzęczew
Mapa konturowa gminy Parzęczew, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Orła”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Orła”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Orła”
Położenie na mapie powiatu zgierskiego
Mapa konturowa powiatu zgierskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Orła”
Ziemia51°55′11″N 19°17′17″E/51,919722 19,288056[1]

Wieś królewska Orla starostwa łęczyckiego, położona w powiecie łęczyckim województwa łęczyckiego w końcu XVI wieku[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa łódzkiego.

Bój o Orłą edytuj

Na terenie Orły odbywały się 11 września 1939 roku walki w ramach bitwy nad Bzurą.

Sytuacja na froncie w dniu 11 września 1939 r.[4] edytuj

Armia "Poznań" kontynuuje natarcie. Na jej prawym skrzydle Grupa Kawalerii gen. Grzmota-Skotnickiego uderza na nieprzyjaciela na południowy zachód od Łęczycy. Działająca w ramach Grupy Operacyjnej gen. Knolla-Kownackiego 17 DP kontynuuje pościg za nieprzyjacielem na południe uderzając w rejonie wzgórz pod Celestynowem, wyrzucając nieprzyjacielską 17 DP z Grabiszewa i Małachowic, zdobywając wieczorem pozycje wzdłuż drogi Modlna - Stryków (wsie Modlna Probostwo, Małachowice, Wola Rogozińska, Skotniki, Śladków). Nacierająca na lewym skrzydle GO gen. Knolla 14 DP uderza na rozbitą niemiecką 30 DP w kierunku Strykowa, zajmując rejon lasu Pludwiny, miejscowości Koźle, Mąkolice, Pludwiny i Popówek Dworski. Najdalej wysunięta na wschód Wielkopolska Brygada Kawalerii bez powodzenia uderza na Głowno. Zaś prawoskrzydłowa 25 DP kosztem ogromnego wysiłku bojowego zajmuje linię Solca Wielka - Czerchów bijąc się z nadchodzącą niemiecką 221 DP.

Wychodząca głębokim zagonem na południowo-zachodnim skraju Armii "Poznań" Grupa Kawalerii z rejonu Wartkowice - Parzęczew swoim uderzeniem oskrzydla siły niemieckie skoncentrowane w Ozorkowie, który miał być celem natarcia 17 DP w dniu 12 września.

Siły polskie w bitwie o Orłą[5] edytuj

Siły polskie edytuj

Pomorska Brygada Kawalerii - dowódca płk. Jerzy Jan Jastrzębski (dokładnie pułk Pomorskiej Brygady Kawalerii sformowany z resztek brygady wycofanej z Pomorza)

szwadron kolarzy 2 pułku szwoleżerów - dowódca por. Stanisław Stryjewski

szwadron 2 pułku szwoleżerów - dowódca por. Albert Wojciechowski

szwadron 8 pułku strzelców konnych - dowódca por. Władysław Piszczykowski

11 dywizjon artylerii konnej (w sile 2 baterii) - dowódca ppłk Władysław Szwed

Siły te działały w ramach Grupy Kawalerii gen. Stanisława Grzmota-Skotnickiego, w skład której wchodziły także Podolska Brygada Kawalerii oraz 7 batalion strzelców.

Siły niemieckie edytuj

17 DP - dowódca Generalleutnant Herbert Loch

Panzerjäger-Abteilung 17 (oddział przeciwpancerny)

2 kompania 23 pułku czołgów (Pzkpfw. IV)[5]

Przebieg bitwy edytuj

O świcie 11 września Grupa Kawalerii gen. Grzmot-Skotnickiego, w sile pułku Pomorskiej Brygady Kawalerii, wychodząc z rejonu Parzęczewa, omija wzgórza pod Bilianowem i zajmuje pozycje wyjściowe do ataku w osi Ignacew Rozlazły - Chociszew.[4] Z rejonu Piaskowice, z zadaniem zdobycia Góry Bony, uderza wykorzystując zaskoczenie szwadron kolarzy 2 pułku szwoleżerów. Na jego prawym skrzydle uderzają: szwadron 8 psk i szwadron 2 pułku szwoleżerów. Natarcie wspierają 2 baterie 11 dak.[5]

Szwadron kolarzy w godzinach rannych zdobył Górę Bony. Około godziny 10.00 Niemcy wykonali kontratak wsparty ogniem armat ppanc i odbili Górę Bony. Płk Jastrzębski dwukrotnie posyła swoich kolarzy do kontrataku, uzyskując powodzenie. Niemcy oskrzydlani od południa przez siły szwadronów 8 psk i 2 pułku szwoleżerów, które przekroczyły tor kolejowy Zgierz-Łęczyca w rejonie Chociszewa, wycofują się. Siły polskie zajmują zachodnią część wsi Orła.[5]

Niemcy kontratakują siłami 2 kompanii 23 pułku czołgów, która wyposażona w czołgi Pzkpfw IV stacjonowała w obwodzie 5 km na południowy zachód od Ozorkowa. Kompania uderza na zachodnią część wsi Orła. Polacy walczą dzielnie w osłonie zabudowań wsi, używając zdobycznej niemieckiej armaty ppanc. Obsługa działa ostatecznie zostaje zabita, ale Polacy używając zdobycznej armaty ppanc niszczą 2[5] (3[6]) czołgi nieprzyjaciela, co zmusza Niemców do odwrotu.

Skutki bitwy edytuj

12 września siły Grupa Kawalerii (Podolska Brygada Kawalerii) zwycięsko uderza w rejonie Białej Góry, by odrzucić niemiecką 221 DP na zachód.[4] Kontynuowane jest natarcie GO gen. Knolla-Kownackiego na południe. W rejon walk wchodzą kolejne jednostki z Armii "Pomorze". Dalszy przebieg bitwy nad Bzurą uniemożliwił wykorzystanie przerwania frontu przez siły polskie w rejonie Zgierza do kontynuowania natarcia.

Upamiętnienie bitwy współcześnie edytuj

 
Pomnik bitwy o Orłą – uroczystości pamiątkowe w 2017 r.

W miejscu, w którym zginęła bohaterska obsługa działa, znajduje się obecnie pomnik i tablice edukacyjne. Co roku 11 września odbywają się uroczystości pamiątkowe przy współudziale władz gminy Parzęczew, proboszcza parafii w Grotnikach oraz uczniów szkoły podstawowej i grupy rekonstrukcyjnych szwadronu kolarzy 2 pułku szwoleżerów.

 
Grupa rekonstrukcyjna szwadronu kolarzy 2 pułku szwoleżerów - uroczystości pamiątkowe w 2017 r.

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 93593
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 886 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65
  4. a b c Piotr Bauer, Bogusław Polak, Armia Poznań w wojnie obronnej 1939, 1982.
  5. a b c d e Konrad Ciechanowski, Armia "Pomorze" 1939, 1983.
  6. Kampferlebnisse aus dem Feldzug in Polen 1939, 1940.

Linki zewnętrzne edytuj