Orectolobus ornatus
Orectolobus ornatus – gatunek rekina z rodziny brodatkowatych (Orectolobidae).
| Orectolobus ornatus[1] | |||
| (De Vis, 1883) | |||
 Orectolobus ornatus w pełnej krasie | |||
 Rekin w akwarium | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Orectolobus ornatus | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia i filogenetyka edytuj
Rekin ten został pierwotnie opisany w 1883 roku przez brytyjskiego zoologa Charlesa Waltera de Visa pod nazwą Crossorhinus ornatus[3]. Znajdujący się w zbiorach Queensland Museum okaz typowy oznaczony numerem katalogowym QM I.164 to młody osobnik płci żeńskiej o długości 56cm, wyłowiony u wybrzeży Zatoki Moreton. W 1916 roku James Douglas Ogilby umieścił gatunek ten w obrębie rodzaju Orectolobus[4]. Nazwa rodzajowa jest połączeniem greckich orektos = wyciągać oraz lobos = płat. Epitet gatunkowy ornatus pochodzi z łaciny i oznacza zdobiony, ozdobny[5].
W 1940 roku Gilbert Percy Whitley na podstawie różnic w ubarwieniu oraz rozmieszczeniu płatów skórnych, zaproponował wydzielenie dwóch podgatunków, O. ornatus ornatus zamieszkującego północno-wschodnie wybrzeża oraz O. ornatus halei występującego na południu Australii[6]. Analiza cech morfologicznych przeprowadzona przez Charliego Huveneersa w 2006 roku wykazała różnice wystarczające do podniesienia O. o. halei do rangi gatunku[7]. Późniejsze badania genetyczne potwierdziły odrębność O. halei[8].
W oparciu o anatomiczne podobieństwa, Tamaoki Goto w 2001 roku uznał, że O. ornatus wraz z O. japonicus tworzą klad siostrzany dla O. maculatus i Eucrossorhinus dasypogon[9]. Analiza mitochondrialnego DNA przeprowadzona przez Shannon Corrigan i Luciano Beheregaraya w 2009 roku wskazuje, że pomimo podobieństw, O. ornatus jest dużo dalej spokrewniony z O. japonicus i O. maculatus niż wcześniej sądzono[10]. Co więcej, badania filogenetyczne przeprowadzone w 2011 i 2015 roku, wykazały, że gatunek ten jest jednym z bardziej bazalnych w obrębie całej rodziny brodatkowatych[11][12].
Występowanie edytuj
Gatunek ten stwierdzano w Indonezji, na Filipinach, w Papui-Nowej Gwinei, Australii i Japonii. Potwierdzonym zasięgiem występowania jest na razie tylko wschodnia Australia, doniesienia z innych rejonów mogą być spowodowane pomyleniem z innymi rekinami z rodziny brodatkowatych. Zasiedla rafy koralowe i skalne wybrzeża, mielizny wraz z zatokami na głębokości od 0 do 100 m. Preferuje także piaszczyste dna podobnie jak jego krewniak.
Morfologia edytuj
Rekin ten jest mały i krępy, osiąga 1,2 metra długości (niektóre źródła podawały, że 2,9 m, co wynikło z pomylenia z innym gatunkiem z tej rodziny). Jest koloru złotobrązowego lub piaskowego z czarnymi kreskami i plamkami. Na grzbiecie występują brunatne lub kasztanowe plamy nazywane siodełkami. Posiada płaską głowę z małymi oczami. Pod spodem głowy znajdują się brodawki, frędzelki oraz zadziory. Pięć z nich znajduje się przed tryskawkami i oczami. Są one słabo rozgałęzione. Ogon jest gruby. Ma dwie płetwy grzbietowe, piersiowe, brzuszne i jedną odbytową. Płetwa odbytowa jest duża jak ogonowa. Wszystkie płetwy mają małe kropki i plamki. Posiada długie zęby bez guzków. Na szczęce znajdują się dwa długie, ostre zęby, które przytrzymują ofiarę.
Ekologia i zachowanie edytuj
Jest to nocny, ospały drapieżnik polujący z zasadzki. Jego najczęstszą ofiarą są inne ryby, takie jak lucjany, mureny i okoniokształtne. Nie pogardzi płaszczkami, innymi, młodymi rekinami, skorupiakami i głowonogami. Dzień przesypia na płyciznach. Orectolobus ornatus jest jajożyworodny, co oznacza, że maluchy rozwijają się na początku w jajach, a potem przebywają w macicy samicy. Owa „ciąża” trwa ok. 10 miesięcy i na świat przychodzi max. 10 młodych. Młode po urodzeniu mają 20 cm, a uzyskują dojrzałość płciową, kiedy mają 80 cm. Gdy młode opuszczą organizm matki, ta nie opiekuje się nimi.
Spotkania z człowiekiem edytuj
Orectolobus ornatus często dzień odpoczywa na płyciznach. Kiedy ludzie na plażach wypoczywają, często dochodzi do ukąszeń, jeśli zostanie przypadkowo nadepnięty lub w inny sposób niepokojony. Rekin ten jednak nie jest niebezpieczny i nieprowokowany nie zaatakuje. Nie ma dużego znaczenia gospodarczego, choć jego mięso jest jadalne, a skórę dawniej wykorzystywano do produkcji wyrobów skórzanych ze względu na jej twardość i atrakcyjne ubarwienie.
Status i zagrożenia edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2015 roku uznaje Orectolobus ornatus za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); wcześniej, od 2003 roku miał on status „bliski zagrożenia” (NT – Near Threatened). Trend liczebności populacji nie jest znany[2].
Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest rybołówstwo[2]. Do jego potencjalnych morskich przeciwników należą duże ryby i ssaki morskie. Na rekinie tym pasożytuje tasiemiec Stragulorhynchus orectologi.
Przypisy edytuj
- ↑ Orectolobus ornatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Orectolobus ornatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ C.W. de Vis. Descriptions of new genera and species of Australian fishes. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”, s. 283-289, 1883. (ang.).
- ↑ Compagno, L.J.V.. FAO Species Catalogue. Vol 2: Sharks of the world, Bullhead, mackerel and carpet sharks (Heterodontiformes, Lamniformes and Orectolobiformes). „FAO Species Catalogue for Fishery Purposes”. 2 (1), s. 158-159, 2001. (ang.).
- ↑ R. Froese, D. Pauly: Orectolobus ornatus (De Vis, 1883) Ornate wobbegong. [dostęp 2021-09-02]. (ang.).
- ↑ G.P Whitley: The fishes of Australia. Part 1. The sharks, rays, devil fishes and other primitive fishes of Australia and New Zealand. Sydney: Royal Zoological Society of New South Wales, 1940, s. 230.
- ↑ Huveneers, C.. Redescription of two species of wobbegongs (Chondrichthyes: Orectolobidae) with elevation of Orectolobus halei Whitley 1940 to species level. „Zootaxa”, s. 29–51, 2006. (ang.).
- ↑ Ward, R.D. & Holmes, B.H. & White, W.T. i Last, P.R.. DNA barcoding Australasian chondrichthyans: results and potential uses in conservation. „Marine and Freshwater Research”. 1 (59), s. 57-71, 2008. DOI: 10.1071/MF07148. (ang.).
- ↑ Goto, T.. Comparative Anatomy, Phylogeny and Cladistic Classification of the order Orectolobiformes (Chondrichthyes, Elasmobranchii). „Memoirs of the Graduate School of Fisheries Sciences”. 1 (48), s. 74, 2001. Hokkaido University. (ang.).
- ↑ Corrigan, S. & Beheregaray, L.B.. A recent shark radiation: Molecular phylogeny, biogeography and speciation of wobbegong sharks (family: Orectolobidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 1 (52), s. 210-211, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.03.007. (ang.).
- ↑ Vélez-Zuazo, X. & Agnarsson, I.. Shark tales: A molecular species-level phylogeny of sharks (Selachimorpha, Chondrichthyes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 2 (58), s. 207–217, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.11.018. (ang.).
- ↑ Chen, H. & Kishino, H.. Global pattern of phylogenetic species composition of shark and its conservation priority. „Ecology and Evolution”. 19 (5), s. 4455–4465, 2015. DOI: 10.1002/ece3.1724. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Orectolobus ornatus. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2021-05-26]. (ang.).