Orzech czarny

Orzech czarny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	orzechowate
Rodzaj	orzech
Gatunek	orzech czarny
	Nazwa systematyczna
	Juglans nigra L.; Sp. pl. 2:997. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Orzech czarny (Juglans nigra L.) – gatunek drzewa należący do rodziny orzechowatych. Występuje naturalnie w Ameryce Północnej w środkowej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych^[4]. W Polsce jest rzadko uprawiany, czasami dziczeje i uważany jest za gatunek lokalnie zadomowiony (kenofit)^[5].

Morfologia edytuj

Liść

Owoc bez zielonej okrywy

Owoc w przekroju

Pokrój: Korona drzewa kulista i szeroka. Dorasta do 35 m wysokości^[6].
Kora: Kora ma szarą lub czarniawą barwę. Jest głęboko bruzdowana^[6].
Pędy: Pędy są miękko owłosione i mają brązową barwę. Pąki są aksamitne i jasnoszare^[6].
Liście: Liście mają 30-60 cm długości. Są złożone z 10-23 listków o długości 6-12 cm. Listki są podłużnie jajowate, zaokrąglone u nasady, o ostrym wierzchołku, drobno piłkowane. Młode listki są obustronnie gruczołowato owłosione, starsze tylko od spodu. Wydzielają słaby zapach. Ogonek liściowy jest bardzo drobno owłosiony^[6].
Kwiaty: Kwiaty męskie w stożkowatych, grubych, odstających kotkach, zebranych po 2-5 na zeszłorocznych pędach. Kwiaty żeńskie niepozorne, zielonkawe, umieszczone są zawsze po pięć na szczytach gałązek. Kwitnie od maja do czerwca^[7].
Owoce: Kuliste pestkowce średnicy 3-5 cm. Zewnętrzna okrywa zielona, silnie aromatyczna. Owocnia twarda, gruba, bruzdowana i czarnobrązowa. We wrześniu i październiku dojrzałe orzechy spadają z drzewa^[6].

Zmienność edytuj

Wyróżnia się odmianę uprawną 'Alburyensis'^[6].

Zastosowanie edytuj

Orzech czarny sadzony jest w parkach w całej Europie od XVII wieku jako roślina ozdobna.
Drewno było cenione w meblarstwie artystycznym, ze względu na ciemnobrunatne zabarwienie. Dawniej wykonywano z niego również śmigła do samolotów. Dziś przeważnie przerabia się je na okleiny, z powodu pięknego, kontrastowego rysunku jest wysoko cenione i na rynku światowym osiąga wygórowane ceny^[7].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-07] (ang.).
↑ Juglans nigra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Juglans nigra. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-11]. (ang.).
↑ B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 178. ISBN 978-83-7073-643-9.
↑ ^a ^b Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 90. ISBN 83-7129-141-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-07] (ang.).

[iucn-3] Juglans nigra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-4] Juglans nigra. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-11]. (ang.).

[Obce2012-5] B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.

[drzewa-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 178. ISBN 978-83-7073-643-9.

[Kremer-7] Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 90. ISBN 83-7129-141-8.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]