Orzepowice
Orzepowice (niem. Ozippowitz, Orzupowitz) – część miasta i dzielnica Rybnika położona na północny zachód od centrum miasta. W granice miasta jako dzielnica weszła w 1973 roku[3]. Aktualnie liczy 3 705 mieszkańców.
| część miasta i dzielnica Rybnika | |||
 Orzepowice | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miasto | |||
| W granicach Rybnika |
1 stycznia 1973[1] | ||
| SIMC |
0942972 | ||
| Zarządzający |
Justyna Kotula | ||
| Powierzchnia |
3,72 km² | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 032 | ||
| Kod pocztowy |
44-200 | ||
| Tablice rejestracyjne |
SR | ||
Położenie na mapie Rybnika Położenie na mapie Rybnika | |||
| 50°07′05,302″N 18°31′03,813″E/50,118139 18,517726 | |||
| Strona internetowa | |||
Nazwa
edytujPierwotna nazwa Ożepowice pochodzi prawdopodobnie od Ożepa – jednej ze staropolskich form dzisiejszego Józefa[4]. Inną wersją powstania nazwy miejscowości (w średniowieczu nie pojawia się w nazwie miejscowości pierwsza głoska "o") jest nawiązanie do żup, z których wydobywano sól. Do dnia dzisiejszego w pobliskim lesie można znaleźć niezamarzający zimą strumyk w miejscu gdzie kiedyś miały być zlokalizowane żupy solne. Historyczne dokumenty zanotowały obecną dzielnicę Rybnika jako osobną miejscowość w 1614 jako Ożepowice, w 1659 jako Orzupowice[5].
Jak podaje wykaz daniny missalia (meszne) – „Missalia Parochia Rybniciensis Anno Domini”, w kolejnych latach nazwa wsi zmieniała się następująco[6]:
| Nazwa | Okres |
|---|---|
| Orzpowice | przed 1717 |
| Ozipowice | 1717 |
| Ozipowicze | 1718 |
| Ozipowicz | 1719 |
| Ozypowice | 1734 |
| Ozupowitz | 1736 |
| Ozypowicze | 1737 |
Historia
edytuj1 września 1939 r. Wojsko Polskie wysadziło most nad rzeką Nacyną. Podczas odbudowy polski oddział ukrywający się w okolicy zastrzelił dwóch robotników – mieszkańców wsi – zmuszonych przez Niemców do odbudowy mostu[7]. W dniu 24 stycznia 1945 w czasie przemarszu ewakuowanych więźniów obozu oświęcimskiego SS-mani zastrzelili 13 więźniów. Ich zwłoki zakopano w lesie na granicy z Jejkowicami wraz z 19 więźniami zamordowanymi w tej miejscowości[8]. Od 1945 r. Orzepowice wraz z Golejowem, Ochojcem i Wielopolem należały do gminy zbiorowej Wielopole[9]. Na przełomie lat 40. i 50. istniała gmina Orzepowice. W 1973 r. Orzepowice stały się dzielnicą Rybnika[1].
Studzienka
edytuj
W pobliskim lesie przy ulicy Borki znajduje się krzyż i źródełko wody[10][11].
Nie jest potwierdzona ani udokumentowana historia tego miejsca, aczkolwiek istnieją legendy na temat jego powstania.
I legenda:
Pierwsza legenda nawiązuje do powstania Studzienki jankowickiej. W tym miejscu miał zostać zabity ksiądz niosący Najświętszy Sakrament, a w miejscu zbrodni miało wytrysnąć cudowne źródełko[12].
II legenda:
Według drugiej legendy ludzie postawili w tym miejscu krzyż podczas XIX-wiecznej zarazy. Mieli błagać Boga o ochronę przed morowym powietrzem i śmiertelnymi mękami obiecując doroczne pielgrzymowanie w to miejsce[12].
III legenda:
Ostatnia legenda głosi, iż w średniowieczu w tym miejscu miał przejeżdżać książę raciborski w drodze do rybnickiego zamku. Był to okres mrozów, a źródełko nie zamarzło. Książę miał uznać to za cud i postawić w tym miejscu krzyż.
Studzienka podlega parafii w Orzepowicach, została odnowiona i poświęcona 25 maja 2014 roku[13].
Kościół rzymskokatolicki pw. św. Floriana
edytujW 1872 r. przystąpiono do budowy kaplicy pw. św. Floriana, którą ufundował książę z Rud. W roku 1883 ks. proboszcz Bolik poświęcił kaplicę. Od 1975 zaczęto w przydrożnej kaplice odprawiać msze święte. W roku 1986 rozpoczęto budowę kościoła. 29 kwietnia 1990 r. ks. bp Damian Zimoń dokonał konsekracji kościoła. W dniu 4 maja 2008 r. do parafii przybyły relikwie św. Floriana z krakowskiej katedry.
Szkoła podstawowa
edytujW 1777 roku wybudowano szkołę, do której uczęszczały dzieci ze wszystkich okolicznych miejscowości. Początkowo mieściła się w budynku prywatnym (w pobliżu dzisiejszego kościoła), a następnie w budynku przedszkola (dzisiejsza Przychodnia NFZ). W 1913 r. powstała nowa szkoła. W 1980 r. zamknięto szkołę, a dzieci dalej uczyły się w Rybnickiej Kuźni (SP 15). W 1990 r. po kapitalnym remoncie ponownie otwarto szkołę pod numerem 32 i dobudowano nowoczesną salę gimnastyczną. W 2008 roku szkoła obchodziła 95-lecie istnienia. W 2012 r. połączono szkołę z przedszkolem w Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 7 i zamieniono się budynkami z Zespołem Medycznych Szkół Policealnych Województwa Śląskiego w Rybniku przy ul. Borki.
Turystyka
edytujDzielnica zlokalizowana jest pomiędzy dwoma rybnickimi rzekami – Rudą i Nacyną oraz Zalewem Rybnickim i zbiornikiem Orzepowice – przyległym Zalewu Rybnickiego. Przez Orzepowice biegną szlaki turystyczne i rowerowe, na przystani żeglarskiej działają kluby żeglarskie a na przyległym Zalewie Rybnickim spływy kajakowe. Do 2008 roku na ulicy Długiej rosła ok. 150-letnia topola kanadyjska o obwodzie pnia około 420 cm.
W Orzepowicach znajdują się piękne ścieżki widokowe takie jak Bulwary nad Nacyną oraz Bulwary nad Zalewem Rybnickim.
- Szlaki turystyczne
Szlak Morza Rybnickiego (22,5 km)
Demografia
edytuj
 |
|
W dzielnicy
edytuj
znajdują się m.in.:
- zespół szpitalny "Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 3 w Rybniku", którego budowę rozpoczęto w 1973 roku. do projektu przywrócono w latach 90., a oddano go do użytku w 2000 roku. Na jego terenie znajduje się kaplica szpitalna pw. Krzyża Świętego.
- Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Floriana
- Szkoła Podstawowa nr 32 im. Alfreda Szklarskiego.
- Przedszkole nr 35 "Bajkowa Łąka"
- Kapliczka pw. św. Floriana przy ul. Rudzkiej
- Zespół Medycznych Szkół Policealnych Województwa Śląskiego w Rybniku,
- Studzienka w lesie przy ul. Borki
- Na tzw. mycie została postawiona 6,5 m; czterokondygnacyjna Boża Męka z figurą Matki Boskiej Królowej Aniołów.
- Oczyszczalnia ścieków
- OSP Orzepowice
działają:
- klub sportowy Zuch Orzepowice (rok założenia ok. 1920),
Transport
edytujPrzez Orzepowice biegnie droga wojewódzka nr 920 (Rybnik – Rudy).
Znani orzepowiczanie
edytujLinki zewnętrzne
edytuj- Strona internetowa dzielnicy. orzepowice.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-18)].
- Strona internetowa parafii Św. Floriana w Orzepowicach
- Strona SP 32 w Orzepowicach
- Strona ZSP 7 w Orzepowicach
- Strona Rady Dzielnicy Orzepowice. orzepowice.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-18)].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325
- ↑ Rybnik.eu
- ↑ Rybnik – serwis miejski [online], www.rybnik.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Henryk Borek, Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych, Instytut Śląski w Opolu, 1988
- ↑ Franz Idzikowski,"Geschichte Stadt udn ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien", Maruschke&Berendt, Breslau 1861, str. 16.
- ↑ Przemysław Nocuń Agnieszka Przybyła-Dumin Krzysztof Fokt, Wieś zaginiona Wspólnota, samorządność, przestrzeń [online], Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, 2020, s. 126 [dostęp 2023-08-28].
- ↑ Według relacji córki jednego z zabitych mężczyzn
- ↑ Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem Oddział Katowice i Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach Wydział Spraw Obywatelskich i Migracji, Trasy ewakuacyjne więźniów KL Auschwitz. Raport z przeglądu trasy ewakuacyjnej z Oświęcimia do Gliwic oraz z Gliwic przez Rybnik do Raciborza, Katowice, 2003
- ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (według stanu z dnia 1 stycznia 1946). Katowice, Wrocław: Instytut Śląski, 1947.
- ↑ Orzepowicka studzienka [online], Orzepowicka studzienka [dostęp 2023-08-06].
- ↑ Orzepowicka Studzienka czeka... - Orzepowice - Rada Dzielnicy [online], www.facebook.com [dostęp 2023-08-06] (pol.).
- ↑ a b Nowiny.pl, Pojawiła się nadzieja i dla źródełka, i dla krzyża [online], enowiny.pl [dostęp 2023-08-06] (pol.).
- ↑ Historia – PARAFIA ŚW. FLORIANA W RYBNIKU-ORZEPOWICACH [online] [dostęp 2023-08-06] (pol.).
- ↑ Friedrich Albert Zimmermann, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Brieg, 1784
- ↑ Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, s. 736, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- ↑ Ortschafts = und Entfernungs = Tabelle des Regierungsbezirk Oppeln, Oppeln, 1886
- ↑ Śląskie Wiadomości Statystyczne, 1937, R. 4, z. 4
- ↑ Procentowy udział dzielnic miasta w dochodach i wydatkach, które bezpośrednio można w nich umiejscowić, www.rybnik.pl [1]
- ↑ Orzepowice [online], www.rybnik.eu [dostęp 2023-05-31] (pol.).