Osnowa geodezyjna
Osnowa geodezyjna w Polsce – zbiór punktów geodezyjnych, które mają położenie wyznaczone w państwowym systemie odniesień przestrzennych, na których wyznaczono wielkości fizyczne charakterystyczne dla danego jej rodzaju oraz błąd ich wyznaczenia[1]. Osnowy geodezyjne realizują fizycznie przyjęty układ współrzędnych, czyli tworzą układ odniesienia dla prac geodezyjnych i kartograficznych[2].
Od 2021
edytujOsnowy geodezyjne dzieli się na podstawowe osnowy geodezyjne, grawimetryczne i magnetyczne oraz szczegółowe osnowy geodezyjne. Punkty osnowy mają m.in. niepowtarzalne numery, opisy topograficzne, współrzędne, typ stabilizacji, dokładność (średnie błędy wyznaczenia) oraz zostały oznaczone w terenie znakami geodezyjnymi, a ich dane umieszczone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym[1].
Podstawowe osnowy geodezyjne i ich podział
edytujZe względu na funkcjonalność podstawowe osnowy geodezyjne dzieli się na rodzaje[1]:
Dany, jednostkowy znak osnowy może pełnić funkcję punktu osnowy dla więcej niż jednego rodzaju osnowy[1].
Ze względu na dokładność ustalenia położenia lub wielkości fizycznej charakterystycznej dla określonego rodzaju osnów dzieli się je na klasy[1]:
- fundamentalną – stanowią ją punkty wyznaczone w sieciach o najwyższej dokładności, które przenoszą na obszar Polski geodezyjny europejski układ odniesienia właściwy dla danego rodzaju osnowy
- bazową – stanowią ją punkty, które realizują układy odniesienia właściwe dla danego rodzaju osnowy
Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii 6 lipca 2021 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych podaje zagęszczenie punktów podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz terminy ich okresowego przeglądu[1].
Szczegółowe osnowy geodezyjne
edytujSzczegółową osnowę geodezyjną stanowią punkty, które zostały nawiązane do podstawowej osnowy. Dzieli się ją na[1]:
2012–2021
edytujW latach 2012–2021 osnowy geodezyjne zdefiniowane były w Rozporządzeniu Ministra Administracji I Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych[3].
Ze względu na dokładność oraz sposób jej zakładania osnowę geodezyjną dzieliło się na[3]:
- osnowę podstawową fundamentalną – punkty wyznaczone w sieciach o najwyższej dokładności, które przenoszą na obszar Polski geodezyjny układ odniesienia i układ wysokości
- osnowę podstawową bazową – punkty wyznaczone w sieciach o najwyższej dokładności realizujące przyjęte układy odniesienia, i które są rozmieszczone równomiernie na terenie Polski
- osnowę szczegółową – punkty wyznaczone w sieciach będących rozwinięciem podstawowej osnowy geodezyjnej, a stopień ich zagęszczenia jest uzależniony od stopnia zurbanizowania terenu.
Współrzędne punktów podstawowej oraz szczegółowej osnowy geodezyjnej wyznacza się w obowiązującej realizacji geodezyjnego europejskiego ziemskiego systemu odniesienia ETRS89[3].
Ze względu na cechę określającą znaczenie osnowy w pracach geodezyjnych i kartograficznych, kolejność włączania punktów do wyrównywania osnowę dzieliło się na 3 klasy. Podstawowym kryterium włączenia punktów osnowy do odpowiedniej klasy jest dokładność wyznaczenia współrzędnych (X, Y, H) punktu w państwowym systemie odniesień przestrzennych charakteryzująca się wartością błędu średniego wyznaczenia[3]:
- klasę 1. stanowiła osnowa podstawowa fundamentalna
- klasę 2. stanowiła osnowa podstawowa bazowa
- klasę 3. stanowiła osnowa szczegółowa.
Osnowy geodezyjne, ze względu na wykorzystanie do konkretnych pomiarów geodezyjnych oraz sposób przedstawienia wzajemnego położenia punktów, dzieliło się na:
- osnowę poziomą (podstawową fundamentalną, bazową oraz szczegółową), w której określone jest wzajemne poziome położenie punktów na powierzchni, bez uwzględnienia różnic wysokości,
- osnowę wysokościową (podstawową fundamentalną, bazową oraz szczegółową), w której określono wysokość punktów względem poziomu odniesienia,
- osnowę dwufunkcyjną, której punkty mają znane położenie i wysokość, a więc spełniają równocześnie funkcje punktów osnowy poziomej i wysokościowej.
Modernizację podstawowej osnowy geodezyjnej przeprowadzało się nie rzadziej niż co 20 lat, a osnowy zakładanej metodami satelitarnymi GNSS nie rzadziej niż co 10 lat[3].
1979–2012
edytujW latach 1979–2012 rodzaj i klasy osnów geodezyjnych określane były poprzez instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące w latach 1979–1999 i wprowadzane od 1979 na podstawie zarządzeń Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (GUGiK); oraz obowiązujące w latach 1999–2012 na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 marca 1999[4], które zostało uchylone 8 czerwca 2012 w związku z wejściem w życie zapisów ustawy z 4 marca 2010 o infrastrukturze informacji przestrzennej[5].
Ze względu na gęstość rozmieszczenia, dokładność oraz rolę w pracach geodezyjnych osnowy dzieliły się na:
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Dz.U. z 2021 r. poz. 1341.
- ↑ Wytyczne do przeliczeń osnów poziomych i granic administracyjnych oraz przekształceń map katastralnych do układu „2000”, Warszawa, 2003.
- ↑ a b c d e Dz.U. z 2012 r. poz. 352.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 marca 1999 r. w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie (Dz.U. z 1999 r. nr 30, poz. 297).
- ↑ Ustawa z 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. z 2021 r. poz. 214).
- ↑ Instrukcja techniczna G-1. Warszawa: GUGiK, 1986.
- ↑ Instrukcja techniczna G-2. Warszawa: GUGiK, 1988.
Linki zewnętrzne
edytuj- Mapa punktów osnowy geodezyjnej w Polsce. serwisy.codgik.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-06)].