Ossów
Ossów – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim, w gminie Wołomin[4][5].
| wieś | |
 Ulica Matarewicza w Ossowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1002[2] |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-230[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WWL |
| SIMC |
0010292[4] |
Położenie na mapie gminy Wołomin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu wołomińskiego  | |
 52°18′34″N 21°13′26″E/52,309444 21,223889[1]
| |
| Strona internetowa | |
Wieś znajduje się na Równinie Wołomińskiej, 22 km od centrum Warszawy. Przepływa przez nią rzeka Długa wraz z dopływem Czarną Strugą. Ciągnie się wzdłuż drogi powiatowej 01134 (Turów – Majdan – Mostówka – granica gminy Wołomin), która w Ossowie nosi nazwę Stanisława Matarewicza.
Wieś znana jest z Bitwy Warszawskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku.
Historia
edytujWieś Ossów powstała na początku XVI wieku, gdy ruch kolonizacyjny objął zacofane dotąd, gęsto zalesione i słabo zaludnione połacie Mazowsza na wschód od Wisły. Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[6]. Wieś była współwłasnością Stanisława Czerniakowskiego herbu Łada i wojewody podlaskiego Mikołaja Kiszki (w 1580 roku Czerniakowski sprzedał wieś Kiszce). Ludność Ossowa liczyła wtedy ok. 60 osób, a wieś należała do parafii Kobyłka[7].
Rozwój wsi został zakłócony w czasie potopu szwedzkiego (1655–1660). Szwedzka załoga Warszawy wyprawiała się wtedy na okoliczne wsie i miasteczka, plądrując je i paląc.
Kolejna wojna dotknęła Ossów w 1702 roku, gdy do Polski wkroczyły wojska szwedzkie króla Karola XII. Szwedzi pomaszerowali na Warszawę drogą przez Wyszków i Radzymin, plądrując wokół całą okolicę.
Podczas powstania kościuszkowskiego w 1794 roku okolice Ossowa także zostały ogarnięte działaniami wojennymi. Ostatnia bitwa powstania na otwartym polu miała miejsce 26 października pod pobliską Kobyłką[7].
W 1812 roku przez Ossów przemaszerowała część Wielkiej Armii Napoleona, udająca się na Rosję. Jej niedobitki wracały tędy na przedwiośniu 1813 roku[7]. Po upadku cesarza Francuzów Ossów znalazł się w granicach Królestwa Kongresowego.
Wieś Ossów leżała przy drugorzędnej drodze wiodącej z warszawskiej Pragi do Stanisławowa. Była to najważniejsza arteria Królestwa Kongresowego przed powstaniem kolei, tędy bowiem płynął strumień towarów przemysłowych w głąb Rosji. Droga ta miała istotne znaczenie strategiczne w razie wojny, ponieważ prowadziła wprost na Warszawę.
Pod koniec XIX wieku Ossów stał się wsią włościańską – długą ulicówką, jaką pozostał do dzisiaj. Wieś liczyła 235 mieszkańców i należała do gminy Ręczaje i do parafii Cygów (dzisiaj parafia ta nosi nazwę Poświętne).
Podczas I wojny światowej działania zbrojne ominęły Ossów.
W dniach 14–15 sierpnia 1920 r. pod Ossowem rozegrała się jedna z bitew znanych jako Bitwa Warszawska. Zakończyła się ona zwycięstwem Polski nad bolszewikami. W bitwie tej zginął Ignacy Skorupka. Walki upamiętnia kaplica, Cmentarz Poległych w Bitwie Warszawskiej, krzyż oznaczający miejsce śmierci kapelana Ignacego Skorupki i jego pomnik, oraz pawilon historyczny.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku działania zbrojne ominęły Ossów, natomiast w czasie wielkiej bitwy pancernej na przedpolu Warszawy w 1944 r. Ossów znalazł się na samej linii frontu i został w znacznej mierze zniszczony.
W latach powojennych nastąpił szybki rozwój miejscowości. Znaczny wpływ na to miało uruchomienie przystanku kolejowego PKP Ossów (obecnie Kobyłka Ossów) po elektryfikacji linii Warszawa–Tłuszcz (1953) i budowa drogi bitej Warszawa–Wołomin–Tłuszcz (obecnie droga wojewódzka nr 634).
W latach 1954–1968 wieś była siedzibą gromady Ossów, po jej zniesieniu w gromadzie Wołomin. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
17 czerwca 2012 roku w Ossowie w sąsiedztwie parku kulturowego „Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 r.” odsłonięto pomnik-popiersie prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego[8].
Wydarzenia
edytujCo roku, w połowie sierpnia, we wsi odbywają się uroczyste obchody rocznicy Cudu nad Wisłą. Do Ossowa przybywają rzesze turystów, patriotów oraz zwykłych ludzi, by wziąć udział w uroczystościach upamiętniających wydarzenia 1920 roku. W kaplicy odprawiana jest uroczysta msza, na cmentarzu składane są wieńce. W trakcie obchodów odbywają się Mistrzostwa Polski Formacji Kawaleryjskich organizowane przez Stowarzyszenie Miłośników Kawalerii 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, Międzynarodowy Półmaraton Uliczny "Cudu nad Wisłą", rekonstrukcje bitwy warszawskiej oraz festyn.
W kaplicy cmentarnej rokrocznie odbywają się Zloty Młodzieży Diecezji Warszawsko-Praskiej.
Parafia
edytujZ dniem 15 sierpnia 2007 roku Sławoj Leszek Głódź utworzył w Ossowie parafię i Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej. Funkcję świątyni parafialnej spełnia kaplica na Cmentarzu Poległych w Bitwie Warszawskiej.
Placówki oświatowe i kulturalne
edytuj
W Ossowie znajduje się Szkoła Podstawowa im. ks. Ignacego Skorupki. We wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna. W Ossowie bitwę warszawską 1920 roku upamiętnia Cmentarz Poległych w Bitwie Warszawskiej z kaplicą, krzyż oznaczający miejsce śmierci Ignacego Skorupki oraz jego pomnik. Przy szkole znajduje się pawilon historyczny, w którym znajdowała się makieta bitwy warszawskiej. Dziś ten budynek pełni funkcję punktu informacyjnego. Znajduje się w nim także mała sala kinowa. Na obrzeżach miejscowości znajduje się także pomnik nagrobny żołnierzy bolszewickich na Polakówej Górce zbudowany w roku 2010.
Trwa budowa Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku w Ossowie. Na jego terenie stoją dwa Maszty Stulecia - najwyższe maszty flagowe w Polsce[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 94800
- ↑ Wieś Ossów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 881 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 255.
- ↑ a b c Leszek Podhorodecki: Cud nad Wisłą, Ossów 1920–2000. Wołomin: Rota, 2000. ISBN 83-905323-7-9.
- ↑ Wyraz hołdu czy zepsuta koncepcja?. „Moja Gazeta Regionalna”. Nr 13 (157) (5 lipca 2012), s. 5, 2012-07-05. ISSN 1731-013X.
- ↑ Maszt flagowy wielki jak wieżowiec zbudowano obok Muzeum Bitwy Warszawskiej [online], warszawa.wyborcza.pl, 30 maja 2023 [dostęp 2024-02-24].
Bibliografia
edytuj- Leszek Podhorodecki: Cud Nad Wisłą Ossów 1920 - 2000. Wołomin: Rota, 2000, s. 136. ISBN 83-905323-7-9.
Linki zewnętrzne
edytuj- Ossów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 657.
- Tomasz Urzykowski. Ossów - Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku. „Spotkania z Zabytkami”. 10/2009, s. 21–25. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. [zarchiwizowane z adresu 2017-04-16].
- Samorządowa Instytucja Kultury „Park Kulturowy – Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku”
- Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona