Ostrów Południowy
Ostrów Południowy (białorus. Востраў Паўднёвы[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Krynki[5][7].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
16-120[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BSK |
| SIMC |
0032810[5] |
Położenie na mapie gminy Krynki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | |
 53°14′49″N 23°41′12″E/53,246944 23,686667[1]
| |
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Anny w Krynkach[8].
Nazwa miejscowości edytuj
Oficjalna nazwa: Ostrów Południowy, dop. Ostrowu Południowego, przym. ostrowski[9]. Nazwa potoczna: Pałudniowaja Wostrawo, dop. Pałudniowaho Wostrawa, przym. astrauski (głoski akcentowane podkreślono)[10]. Mapa z 1911 r.[11] także odnotowuje nazwę w rodzaju nijakim: Ostrowo, zatem słownikowa forma białoruska Востраў Паўднёвы[6], w rodzaju męskim, najprawdopodobniej jest "kalką" zapisów w polskich dokumentach (na co zresztą wskazuje również umieszczenie przymiotnika za rzeczownikiem).
Historia edytuj
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności Ostrów Południowy w 1921 roku liczył 74 domy i 341 mieszkańców (164 kobiety i 177 mężczyzn). Większość mieszkańców wsi, w liczbie 226 osób, zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne, pozostali podali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (109 osób) oraz wyznanie mojżeszowe (6 osób). Podział religijny mieszkańców Ostrowu Południowego pokrywał się z ich strukturą narodowo-etniczną, bowiem większość mieszkańców miejscowości, podobnie jak wyznanie prawosławne, zadeklarowała narodowość białoruską (226 osób). Reszta zgłosiła kolejno: narodowość polską (109 osób) oraz narodowość żydowską (6 osób). W omawianym okresie, miejscowość znajdowała się w gminie Szudziałowo[12].
W latach 1954-1959 wieś była siedzibą gromady Ostrów Południowy, po jej zniesieniu w gromadzie Górany.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
W 1980 r. w Ostrowie Południowym dokonano badań dialektologiczno-językowych pod kierunkiem Janusza Siatkowskiego, w ramach których odnotowano, że podstawowym środkiem porozumiewania się mieszkańców między sobą jest gwara białoruska[10], będąca językiem historycznego Wielkiego Księstwa Litewskiego.[13][14]
W 2021 r. ukazała się książka pt. „Echa ostoi utraconej” - wielka historia małej wsi, jednej z najstarszych miejscowości Sokólszczyzny (zaprezentowanej w filmie dokumentalnym Beaty Hyży-Czołpińskiej z cyklu „Świadkowie historii", wyemitowanym na antenie TVP3 Białystok na przełomie marca i kwietnia 2021 r.[15]) - ze wspomnieniami byłego mieszkańca Ostrowa Południowego Eugeniusza Czyżewskiego, suplementem historycznym i słownikiem charakterystycznych wyrazów języka prostego autorstwa Jerzego Chmielewskiego, redaktora i wydawcy, realizatora projektu „Latopis Ostrowa Wielkiego i ziemi kryńskiej"[16][17].
Zabytki edytuj
- Prawosławna cerkiew cmentarna pod wezwaniem św. Włodzimierza (należąca do parafii Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Ostrowie Północnym), 1907, nr rej.:A-182 z 4.02.2008[18].
Inne edytuj
Prawosławni mieszkańcy należą do parafii w Ostrowie Północnym[19] a katoliccy mieszkańcy do parafii w Krynkach[20].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95394
- ↑ Wieś Ostrów Południowy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-10-10], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 893 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Востраў Паўднёвы - фота і помнікі. Radzima.net. [dostęp 2018-03-26].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części / część III https://www.gov.pl/attachment/55bae641-03cc-47bf-b6cb-6dd868bfd2d1
- ↑ a b Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 44. [dostęp 2019-03-07].
- ↑ Mapa Litwy i Rusi, Litwa, Białoruś, Podole, Wołyń i Ukraina, na podstawie najnowszych źródeł opracowana przez J.M.Bazewicza, Warszawa 1911 https://rcin.org.pl/dlibra/publication/3060/edition/276?language=pl
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 79 (88).
- ↑ Jerzy Chmielewski, To język Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Czasopis”, 12 (341), grudzień 2020, s. 4,5, ISSN 1230-1876.
- ↑ Beata Hyży-Czołpińska, Świadkowie czasu: Wyspa pośród mokradeł [online].
- ↑ TVP 3 Białystok, Wyspa pośród mokradeł [online].
- ↑ Vostravo.pl [online] [dostęp 2023-06-20] (pol.).
- ↑ Sokolka.eu. Internetowa, Wielka historia małej wsi ... [online]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Cerkiew pw. Zaśnięcia NMP w Ostrowie Północnym - Dekanat Sokólski Prawosławnej Diecezji Białostocko-Gdańskiej [online], www.cerkiew-sokolka.pl [dostęp 2017-01-21].
- ↑ N4K, Parafia pw. św. Anny [online], Parafia pw. św. Anny [dostęp 2017-01-21].
Linki zewnętrzne edytuj
- Ostrów 2(10) O. Nowy, Północny i Południowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 421.}