Otrębusy

wieś w województwie mazowieckim

Otrębusywieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim, w gminie Brwinów[4][5].

Otrębusy
wieś
Ilustracja
Posąg Świętowita
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

pruszkowski

Gmina

Brwinów

Liczba ludności (2020-12-31)

2628[2]

Strefa numeracyjna

22

Kod pocztowy

05-805[3]

Tablice rejestracyjne

WPR

SIMC

0000715

Położenie na mapie gminy Brwinów
Mapa konturowa gminy Brwinów, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Otrębusy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Otrębusy”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Otrębusy”
Położenie na mapie powiatu pruszkowskiego
Mapa konturowa powiatu pruszkowskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Otrębusy”
Ziemia52°07′38″N 20°45′41″E/52,127222 20,761389[1]
Strona internetowa

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Integralne części wsi Otrębusy[4][5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0000721 Karolin część wsi

Parafia edytuj

 
Kościół NMP Matki Kościoła

Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw. NMP Matki Kościoła, należącej do metropolii warszawskiej, archidiecezji warszawskiej, dekanatu brwinowskiego.

Historia edytuj

Udokumentowana historia wsi sięga XV wieku. Pierwsze wzmianki o Otrębusach pochodzą z ksiąg sądowych ziemi czerskiej, w których wymieniony został m.in. Jan z Otrębus, który pozwał Mirosława z Jaczewic (?) o dobra w Świdrze[7]. Pisownia nazwy miejscowości nie była wówczas ustabilizowana. Otrębusy zostały prawdopodobnie założone na początku XIV wieku jako wieś prywatna z małym folwarkiem i kilkoma gospodarstwami chłopskimi. Nazwa Otrębusy jest nazwą kulturową wynikającą z działalności założyciela wsi lub pierwszych jego mieszkańców. Od drugiej połowy XVIII wieku zaczyna się ona pojawiać na mapach i w atlasach. Wieś należała administracyjnie do powiatu błońskiego, parafii Brwinów, ziemi warszawskiej. Potwierdza to Spis parafii województwa mazowieckiego z pierwszej połowy XVI wieku. Otrębusy wymienia się tam jako należące do parafii Brwinów dekanatu błońskiego. Wiadomo, że w 1491 r. na Akademii Krakowskiej odnotowano wśród studentów niejakiego Jana, syna Mikołaja, z Otrębus[8].

Wieś szlachecka funkcjonowała do 1536 r. w ziemi warszawskiej; po tej dacie przyłączona została do powiatu błońskiego[7][9]. Najstarsze zapisy nazwy tej miejscowości brzmiały: 1417 r.: Otrabussy, 1418 r.: Ottrobusze, 1419 r.: Otrambussewo, Otrambusche, Ottranbosze, Otrubusche, Othrąbvsze[7].

Pod koniec XIX wieku majątek zaczęto rozprzedawać. Nie była to wówczas atrakcyjna miejscowość, nie było połączeń kolejowych, drogi były piaszczyste, ziemie mało urodzajne. Jedyną zaletą tego terenu był las otaczający wieś, dobry klimat, idealny spokój. Powstała wtedy idea stworzenia miejscowości leczniczej i wypoczynkowej. Jednakże jedyny tego typu ośrodek powstał we dworze Karolin, a miejscowość nadal miała charakter wiejski. Stopniowo następował rozwój przestrzenny, powstawały nowe zagrody i dało się zauważyć napływ ludności budującej nowe domy.

Według wyników spisu przeprowadzonego w 1921 roku w odrodzonej II Rzeczypospolitej Otrębusy (folwark i wieś) liczyły 49 domów oraz 387 mieszkańców, z czego 382 osoby narodowości polskiej, 1 osoba narodowości niemieckiej oraz 4 osoby narodowości innej[10].

W 1948 roku w Karolinie powstał Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze”, mający tu swoją siedzibę do dziś. Jego koncepcja artystyczna zakładała, że „Mazowsze” śpiewać ma folklorystyczny wariant repertuaru ludowego – przekomponowane przyśpiewki i pieśni tradycyjne i tańczyć choreograficzne układy nawiązujące do polskich tańców narodowych.

W roku 1970 zaczęto starania o utworzenie parafii na tym terenie. Parafia NMP Matki Kościoła w Otrębusach powstała jednakże dopiero w 1985 roku. Pierwszym proboszczem, który wybudował plebanię, był ks. Andrzej Lepianka. Msze święte odbywały się wówczas w kaplicy. Ks. Lepianka zginął tragicznie w wypadku samochodowym, a probostwo, do którego oprócz Otrębus i Kań należał wówczas również Popówek, objął ks. Marian Kasztalski, zastąpiony potem przez ks. Henryka Bartuszka, nazywanego przez parafian budowniczym kościoła. W tym czasie powołana została Rada Parafialna, w której znaleźli się m.in. parafianie znający się na sztuce budowania. Spośród projektów nowego kościoła wybrano jeden, autorstwa Anny i Wojciecha Kawęczyńskich. Konsekracji świątyni dokonano 26 września 1999 roku. Jej dekoracje, Pasję w brązie, krzyż i figurę Matki Bożej oraz gipsowe przedstawienia Tajemnic Różańca Świętego, wykonano w pracowni prof. Gustawa Zemły.

Obecna sytuacja edytuj

Pod koniec 2016 Otrębusy liczą 2525 mieszkańców[11] i są jednym z 15 sołectw wchodzących w skład gminy Brwinów. Przez miejscowość przebiegają dwie drogi wojewódzkie (719 i 720), które łączą ją z sąsiadującymi miejscowościami oraz położonym niedaleko miastem stołecznym Warszawą.

Wieś zatraciła już charakter rolniczy, znaczna część mieszkańców znajduje zatrudnienie w zakładach i firmach na terenie Warszawy. Na terenie wsi funkcjonuje kilkadziesiąt podmiotów gospodarczych, głównie zajmujących się usługami.

Wśród charakterystycznych dla Otrębus obiektów należy również wymienić kościół parafialny, a także dwa muzea (Muzeum Polskiej Sztuki Ludowej i Muzeum Motoryzacji i Techniki). Dodatkowo na terenie siedziby PZLPiT „Mazowsze” znajduje się muzeum, którego zbiory obejmują kostiumy, w których występowali członkowie zespołu, a także liczne pamiątki przywiezione z występów na całym świecie. W Otrębusach znajduje się także filia Ośrodka Kultury w Brwinowie prowadząca świetlicę wiejską, pełniącą funkcje domu kultury na terenie sołectwa.

Na szczególną uwagę zasługuje również zabytkowy XVIII-wieczny spichlerz znajdujący się przy ul. Wiejskiej – murowany z cegły, tynkowany, na planie prostokąta, piętrowy. Niegdyś należał do zabudowań gospodarczych „Folwarku Elżbietówka”, obecnie jest w rękach prywatnych właścicieli.

Na terenie wsi znajdują się tereny budowlane i rekreacyjne – działki pod zabudowę jednorodzinną, domki letniskowe oraz działalność gospodarczą. Stopniowo rozbudowywana jest infrastruktura – sieć kanalizacyjna, wodociągowa, gazociąg, telefony, a także sieć dróg gminnych. Jest tu szkoła podstawowa, gimnazjum, zakład opieki zdrowotnej, poczta, biblioteka, kilka prywatnych sklepów.

Kalendarium edytuj

  • pierwsza połowa XIV wieku – prawdopodobne założenie wsi
  • 1417 – odnotowanie pierwszej wzmianki o Otrębusach
  • 21 marca 1980 – pierwsza Msza Święta w parafii w Otrębusach
  • 31 sierpnia 1992 – otwarcie szkoły podstawowej w Otrębusach[12]
  • 1996 – otwarcie Muzeum Sztuki Ludowej, prowadzonego przez prof. Mariana Pokropka. Temat wystawy inauguracyjnej: Historia i Wiara – Dzieje Biblijne i Historia Polski w Sztuce Ludowej.
  • 26 września 1999 – konsekracja nowego kościoła parafialnego
  • 1 września 2015 – otwarcie gimnazjum w Otrębusach (zlikwidowane w ramach reformy systemu oświaty z 2017 roku)[13]
  • 2 września 2021 – otwarcie Centrum Folkloru Polskiego „Karolin” z udziałem Prezydenta RP, Andrzeja Dudy[14].

Transport edytuj

 
Przystanek WKD w Otrębusach

Przez miejscowość biegną:

Poza WKD w Otrębusach znajdują się przystanki

W latach 1954-1961 wieś była siedzibą gromady Otrębusy (gromada 1954–1961), po jej zniesieniu w gromadzie Nowa Wieś, która od 1962 zmieniono na gromadę Otrębusy.

Obiekty edytuj

Zabytki edytuj

Muzea edytuj

 
Eksponaty Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach

Edukacja edytuj

  • Przedszkole Samorządowe – ul. Piaseckiego 2
  • Niepubliczne Przedszkole Sióstr Służebniczek NMP – ul. Słowackiego 5
  • Publiczna Samorządowa Szkoła Podstawowa – ul. Piaseckiego 2
  • Biblioteka – ul. Wiejska 1
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 104 Nowa Szkoła
  • Świetlica.

Inne edytuj

  • Kościół Parafialny NMP Matki Kościoła – ul. Sadowa 14
  • Poczta – ul. Wiejska
  • Ośrodek Zdrowia Vita-Med – ul. Wiejska 1
  • Piekarnia (na miejscu sklep firmowy) „A & K” Sp.j. – ul. Wiejska 21

Osoby związane z Otrębusami edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95863
  2. BIP. Gmina Brwinów w liczbach [dostęp 2020-01-02].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 895 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  6. KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany, [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2020-11-29]. (pol.).
  7. a b c Słownik historyczno-geograficzny ziemi warszawskiej w średniowieczu, oprac. A. Wolff, K. Pacuski, do druku przygotowały M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, red. T. Jurek, Instytut Historii PAN, Warszawa 2013, s. 195
  8. Słownik historyczno-geograficzny ziemi warszawskiej w średniowieczu, oprac. A. Wolff, K. Pacuski, do druku przygotowały M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, red. T. Jurek, Instytut Historii PAN, Warszawa 2013, s. 196
  9. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 278, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  10. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1, M. st. Warszawa ; Województwo warszawskie. Polona. [dostęp 2021-09-23].
  11. BIP gminy. brwinow.bipst.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)]..
  12. OTRĘBUSY: Rozbudowę szkoły blokuje architekt Andrzej Gawlikowski. se.pl. [dostęp 2016-07-05]. (pol.).
  13. Michał Larkowski: Otwarcie nowego gimnazjum w Otrębusach. brwinow.pl. [dostęp 2016-07-05]. (pol.).
  14. W podwarszawskich Otrębusach otwarto Centrum Folkloru Polskiego „Karolin”. warszawa.tvp.pl. [dostęp 2021-09-02]. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj