Owocożer wspaniały
Owocożer wspaniały[3] (Ptilinopus superbus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae), podrodziny treronów. Występuje we wschodniej Australii i na niektórych wyspach Indonezji i Oceanii. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Ptilinopus superbus[1] | |||
| (Temminck, 1809) | |||
.jpg) Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
owocożer wspaniały | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał Coenraad Jacob Temminck w 1809 na podstawie holotypu z wyspy Halmahera. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Columba Superba[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza owocożera wspaniałego w rodzaju Ptilinopus. Wyróżnia dwa podgatunki[5], klasyfikacja jest jednak sporna; niektórzy autorzy uznają owocożera liliowopierśnego (P. s. temminckii) za odrębny gatunek na podstawie różnic w upierzeniu[4].
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
IOC wyróżnia dwa podgatunki[5]:
- owocożer liliowopierśny[3] (P. s. temminckii) (Des Murs & Prévost, 1849) – Celebes[5]
- owocożer wspaniały[3] (P. s. superbus) (Temminck, 1809) – Moluki, Nowa Gwinea, Wyspy Aru, dalej na wschód po Wyspy Admiralicji i Archipelag Bismarcka, Wyspy d’Entrecasteaux, Luizjady, Wyspy Salomona i wschodnia Australia[4]
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 20–24 cm[6], masa ciała 76–145 g[4]. Długość skrzydła samców: 122–134 mm, samic: 121–127 mm; długość dzioba: 14–16 mm; długość ogona: 60–68 mm; długość skoku: 18–20 mm. U owocożerów wspaniałych występuje wyraźny dymorfizm płciowy w upierzeniu. Samce wyróżniają się fioletowym ciemieniem, rdzawym tyłem szyi, czarnymi kropkami na barkówkach, czarniawym pasem biegnącym przez niebieskoszarą[6] pierś, jasnożółtym brzuchem i zielonymi bokami[7]. Grzbiet oliwkowozielony[6]. Samice i młode są głównie zielone z żółtymi krawędziami pokryw skrzydłowych, białawym spodem ciała i zielonymi bokami. U samic na karku dostrzec można niewielką czarną plamę, w terenie jest jednak słabo widoczna[7].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia owocożerów wspaniałych są lasy, w tym lasy deszczowe i namorzyny oraz śródpolne zadrzewienia na terenach rolniczych[6]. Są towarzyskie, często przebywają w stadach liczących do 20 osobników, nawet jeśli większość ptaków jest już połączona w pary. Żywią się wyłącznie owocami. Szczególnie lubią figi, które zręcznie zrywają z gałęzi, niekiedy zwisając do góry nogami. Zwykle przebywają wysoko w koronach drzew. Niechętnie przebywają w pobliżu siedlisk ludzkich[7].
Lęgi edytuj
Na Nowej Gwinei lęgi odnotowano w styczniu, lutym i od maja do września[4]. Gniazdo ma formę niewielkiej platformy, umieszczone jest na drzewie[7] do 30 m nad ziemią[6]. W zniesieniu 1 lub 2 białe jaja[7]. Inkubacja trwa 14 dni. Samica wysiaduje w nocy, samiec w dzień[6]. Obydwa ptaki z pary sprawują opiekę nad potomstwem[7].
Status edytuj
IUCN uznaje owocożera wspaniałego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 2014 (stan w 2017). BirdLife International uznaje trend populacji za spadkowy ze względu na postępujące niszczenie środowiska życia tych ptaków[8]. IUCN uznaje owocożera liliopierśnego z Celebesu za osobny gatunek i również zalicza go do kategorii najmniejszej troski[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Ptilinopus superbus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Ptilinopus superbus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-09].
- ↑ a b c d e Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Eastern Superb Fruit-dove (Ptilinopus superbus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-02-23].
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Jacek Twardowski, Kamila Twardowska: Ptaki świata. Szczegółowe opisy 800 gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2016, s. 384. ISBN 978-83-8059-276-6.
- ↑ a b c d e f David Gibbs, Eustace Barnes i John Cox: Pigeons and Doves. A guide to the Pigeons and Doves of the world. Londyn: Christopher Helm, s. 477, 479. ISBN 978-1-8734-0360-0.
- ↑ Eastern Superb Fruit-dove Ptilinopus superbus. BirdLife International. [dostęp 2017-02-23].
- ↑ BirdLife International, Ptilinopus temminckii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-09] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).