PZL-105 Flaming
PZL-105 Flaming – prototyp polskiego samolotu wielozadaniowego.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
jednosilnikowy, metalowy górnopłat |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Lata produkcji |
1989–1990 |
| Liczba egz. |
4 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 silnik tłokowy M-14Pm |
| Moc |
265 kW (360 KM) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
12,7 m |
| Wydłużenie |
9,4 |
| Długość |
8,58 m |
| Wysokość |
2,8 m |
| Powierzchnia nośna |
16,9 m² |
| Profil skrzydła |
GA(W)-1 |
| Masa | |
| Własna |
1180 kg |
| Użyteczna |
670 kg |
| Startowa |
1850 kg |
| Zapas paliwa |
260 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
262 km/h |
| Prędkość przelotowa |
214 km/h |
| Prędkość minimalna |
102 km/h |
| Prędkość ekonomiczna |
195 km/h |
| Prędkość dopuszczalna |
340 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
5,6 m/s |
| Pułap |
5500 m |
| Zasięg |
950 km |
| Długotrwałość lotu |
5,5 h |
| Rozbieg |
120 m |
| Dobieg |
100 m |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| 4 | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
Historia edytuj
W Instytucie Lotnictwa pracowano nad projektem samolotu, który zastąpiłby dotychczas produkowany PZL-104 Wilga oraz byłby konkurentem dla powszechnie używanego na zachodzie samolotu de Havilland Canada DHC-2 Beaver. Na konstruktora prowadzącego projekt wybrano mgr inż. Romana Czerwińskiego[1]. Maszyna powstała na podstawie koncepcji samolotu wielozadaniowego Wilga-88 opracowanego przez mgr inż. Andrzeja Frydrychewicza w 1983 r. Zakładał on, że rozmiary samolotu będą porównywalne z PZL-104 Wilga, ale będzie to maszyna sześcioosobowa, dostosowana do przewozu dużych ładunków[2]. Plany związane ze sprzedażą nowego samolotu na rynku amerykańskim spowodowały, że podjęto decyzję o jego budowie zgodnie z przepisami FAR-23[3].
Prace konstrukcyjne uruchomiono w 1983 r. Pierwotne założenia przewidywały, że do napędu posłuży silnik Textron Lycoming IO-720 o mocy 400 KM. W 1984 r. zamknięto projekt wstępny z ukończonym cyklem badań tunelowych. Rok później zbudowano makietę kabiny oraz ukończono płatowiec. W 1986 r. zainstalowano wyposażenie, rok później rozrysowano projekt oraz przeprowadzono w Instytucie Lotnictwa testy podwozia sprężystego, które skonstruował zespół z Politechniki Warszawskiej kierowany przez inż. Romana Świtkiewicza. Budowę prototypu nr 001 ukończono w 1988 r.[4], został przekazany do prób statycznych. Prototyp nr 002 ukończono 7 listopada 1989 r., tego dnia zaprezentowano go przedstawicielom Wojska Polskiego[5].
W 1989 r. nastąpiła zmiana inżyniera prowadzącego – to stanowisko objął mgr inż. Wojciech Woźniczak. W listopadzie przeprowadzono próby naziemne, obejmujące m.in. kołowanie. 19 grudnia oblatano prototyp wyposażony w silnik AI-14RD (produkowany na licencji radziecki silnik M-14Pm) o mocy 265 kW[6]. Maszynę pilotował Jerzy Jędrzejewski[7]. Drugi prototyp, oznaczony jako PZL-105L, wyposażono w pierwotnie zaplanowany dla niego silnik Lycoming. Oblotu tego egzemplarza dokonano 27 lipca 1991 r.[8] Maszyna została dostosowana do wszechstronnego zastosowania. Podłoga była płaska, co umożliwiło wszechstronne wykorzystanie kabiny, poprawiło też to wytrzymałość kadłuba. Płat otrzymał profil GA(W)-1, który charakteryzował się dużą prędkością przelotową i odpornością na przeciągnięcie. Dla wygody użytkowników zaprojektowano dwuczęściowe drzwi dające łatwy dostęp do kabiny[9].
W późniejszych latach podlegał kilku modyfikacjom, m.in. usterzenie poziome zostało przeniesione wyżej. Konstruktorzy planowali stworzenie wersji sportowej (holowanie szybowców i transport spadochroniarzy), transportowej (4–5 pasażerów lub ładowność 450 kg), rolniczej, sanitarnej i in. Po 1996 r. zdecydowano o zaprzestaniu rozwijania tego projektu. Prototypy (SP-PRD i SP-PRC) przekazano w 1999 r. do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie[10].
Konstrukcja edytuj
Jednosilnikowy samolot wielozadaniowy w układzie górnopłatu o konstrukcji metalowej.
Płat o odrysie prostokątnym, kryty blachą duralową, o konstrukcji kesonowej z dwoma dźwigarkami pomocniczymi i 16 żebrami. W przestrzeni pomiędzy kadłubem i miejscem mocowania zastrzału umieszczono zbiornik paliwa. Skrzydło wzmocniono zastrzałem (z profilem jak w samolocie PZL-106 Kruk) mocowanym do 8 żebra skrzydła i 2 wręgi kadłubowej. Na 55% krawędzi spływu zamontowano trzysegmentową klapę Flowera, na pozostałej części zamontowano szczelinową klapolotkę sprzężoną z klapą[4]. Poprzez specjalne ukształtowanie i uszczelnienie przekształcono keson w zbiornik paliwa[5].
Kadłub o konstrukcji półskorupowej i przekroju eliptyczno-prostokątnym. Jego konstrukcję oparto o 19 wręg i 12 podłużnic, podzielono go na cztery części. W pierwszej zainstalowano silnik osłonięty 9 zdejmowanymi elementami, który został zamontowany na łożu wzorowanym z PZL-130 Orlik. Od reszty kadłuba dzieliła go przegroda ognioodporna zamocowana na wrędze 0. Drugą częścią kadłuba jest część kabinowa wyposażona w cztery fotele oraz dwuosobową kanapę. Kanapę można demontować w celu przystosowania samolotu do transportu ładunku, chorego lub skoczków spadochronowych. W przyrządy sterownicze było wyposażone lewe przednie miejsce, dodatkowo ich instalacja była możliwa na prawym przednim miejscu. Dostęp do kabiny zapewniały dwuczęściowe drzwi zamontowane po obu stronach kadłuba, w sytuacji awaryjnej istniała możliwość ich odrzucenia. W tylnej części kadłuba znajdował się akumulator, instalacja elektryczna, platforma żyroskopowa i instalacja pneumatyczna. Ostatnią sekcją kadłuba było wolnonośne usterzenie, składające się ze statecznika pionowego o konstrukcji jednodźwigarowej, opartego o pięć żeber i dwudzielnego steru wysokości o obrysie prostokątnym, profilu NACA 0011, konstrukcji dwudźwigarowej[11].
Jako napęd zastosowano w pierwszym prototypie siedmiocylindrowy silnik gwiazdowy M-14P, który napędzał dwułopatowe drewniane śmigło W530TA-D35 o średnicy 2,4 m[12].
Podwozie stałe, trójpunktowe z kółkiem ogonowym. Golenie główne wykonano z kompozytu, koła zaimplementowano z PZL-130 Orlik, zostały wyposażone w hydrauliczne hamulce tarczowe[12].
Przypisy edytuj
- ↑ Mroczek 2016 ↓, s. 99.
- ↑ Makowski 1996 ↓, s. 10.
- ↑ Lotnictwo: Aviation International i 1'1991 ↓, s. 47.
- ↑ a b Skrzydlata Polska 1990 ↓, s. 9.
- ↑ a b Lotnictwo: Aviation International i 1'1991 ↓, s. 48.
- ↑ Lotnictwo: Aviation International i 1'1991 ↓, s. 46.
- ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 303.
- ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 109.
- ↑ SMIL 2004 ↓, s. 10.
- ↑ PZL-105 "Flaming", 1989 ("Wilga-88"). samolotypolskie.pl. [dostęp 2024-03-01]. (ang.).
- ↑ Skrzydlata Polska 1990 ↓, s. 9-10.
- ↑ a b Skrzydlata Polska 1990 ↓, s. 10.
Bibliografia edytuj
- Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- Tomasz Makowski: Współczesne konstrukcje lotnicze Polski. Warszawa: Altair, 1996, seria: Przewodniki lotnicze. ISBN 83-86217-30-8. OCLC 750825903.
- Andrzej A. Mroczek: Konstruktor : 26 rozmów z Andrzejem Frydrychewiczem. Łódź: Galaktyka, 2016. ISBN 978-83-7579-546-2. OCLC 971386810.
- PZL-104 Wilga. „Polska Technika Lotnicza. Materiały historyczne”. 2/2004, 2004. Warszawa: SMIL.
- Piotr Górski. PZL-105 Flaming. „Skrzydlata Polska”. 1/1990, 7 stycznia 1990. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Roman Czerwiński. PZL-105 Flaming. „Lotnictwo: Aviation International”. 1/2016, styczeń 1991. Warszawa: Zespół Badań i Analiz Militarnych. ISSN 2450-1298. OCLC 32174832.