Pałac Bogusławskiego w Warszawie
Pałac Bogusławskiego – pałac znajdujący się przy ul. Żelaznej 97 w warszawskiej dzielnicy Wola. Siedziba domu generalnego Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi.
 nr rej. 636 z 1 lipca 1965
| |
 Pałac od strony ul. Żelaznej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Żelazna 97 |
| Ukończenie budowy |
1807 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′26,65″N 20°59′08,32″E/52,240736 20,985644
| |
Historia edytuj
Budynek został wzniesiony w 1807 przez Wojciecha Bogusławskiego w wyniku gruntownej przebudowy istniejącego w tym miejscu pałacyku[1]. Źródła podają, że w czerwcu 1780 podczas pobytu w Warszawie Alessandro di Cagliostro, Hrabia di Cagliostro, właściwie Giuseppe Balsamo, miał występ w pałacyku[2]. W tym też roku założył egipską lożę wolnomularską w Warszawie[3].
Budowla znajdowała się pomiędzy dwiema parterowymi oficynami. Jedna mieściła w sobie mieszkania, druga natomiast wozownie i stajnie. W 1825 pałac zakupił architekt Karol Henryk Gall, po czym go przebudował. Od roku 1862 właścicielem był ks. Julian Feliński. Wraz z bratem, arcybiskupem Zygmuntem, założył w pałacyku szkołę i sierociniec. Opiekę nad nim sprawowało założone przez Felińskiego Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. W 1863 na dziedzińcu ustawiono zachowaną do dzisiaj rzeźbę Matki Boskiej, wykonaną przez Andrzeja Pruszyńskiego. Rzeźbiarz ten stworzył również płaskorzeźbę Chrystusa zamieszczoną w tympanonie. Na fasadzie umieszczono napis po łacinie Parva sed apta (Mała, ale wygodna)[4].
W latach 1940–1943 pałacyk znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie warszawskiego getta. Siostry ze Zgromadzenia przyjęły pod opiekę ok. 11 dzieci żydowskich. Pomagały także w przemycaniu dzieci na stronę „aryjską” (skąd przewożono je do sierocińców lub rodzin na prowincji). W czasie powstania warszawskiego oddziały niemieckie dokonały dużych zniszczeń pałacyku. Został mocno naruszony pożarami, a siostry wywieziono do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück.
Został odbudowany po 1945 w stylu klasycystycznym. Zmiany przeprowadziła Beata Trylińska. W obecnym kształcie różni się od pierwotnego. Niezmieniony zachował się portyk dwukolumnowy umieszczony w elewacji przedniej i czterokolumnowy w ogrodowej. Oficyny zostały połączone z korpusem budynku.
W 2017 roku w prawej oficynie pałacu otwarto Muzeum św. Zygmunta Felińskiego[5].
Upamiętnienia edytuj
- Tablica upamiętniający zakup nieruchomości w 1862 roku dla „Rodziny Maryi” przez Zygmunta Szczęsnego Felińskiego od hrabiego Pusłowskiego[6].
- Tablica upamiętniająca Janusza Tarnowskiego (na fasadzie od strony ul. Żelaznej).
- Pomnik Zygmunta Szczęsnego Felińskiego z dwójką dzieci odsłonięty przed budynkiem w 2007.
Przypisy edytuj
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 596. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Danuta Szmit-Zawierucha. Lucyper o twarzy Cagliostra. „Stolica”. Nr 7-8 (2196-2197) (lipiec-sierpień 2008). s. 36.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 356.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Parva sed apta. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. 7 października 2016. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Magdalena Abramow-Newerly. Arcypasterz-wygnaniec wychodzi z cienia − wystawa w Muzeum św. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego w Warszawie. „Kronika Warszawy”. 1(159), s. 142, 2019.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 366. ISBN 83-912463-4-5.