Pałac Wallenberg-Pachalych we Wrocławiu
Pałac Wallenberg-Pachalych we Wrocławiu (niem. Wallenberg-Pachaly-Palais) – dawny pałac miejski i bank przy ul. Szajnochy 10 we Wrocławiu. Jest jednym z najbardziej okazałych pałaców XVIII-wiecznego Wrocławia, z jedynymi zachowanymi w mieście klasycystycznymi wnętrzami[1].
 nr rej. 27 z 28.11.1947 i 191 z 15.02.1962
| |
 Pałac Wallenberg-Pachalych w 2012 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
pierwotny – Carl Gotthard Langhans, przebudowa 1810 – Carl Ferdinand Langhans, przebudowa 1890 – Hermann Wolfram |
| Inwestor |
Gideon III von Pachaly |
| Kondygnacje |
3 |
| Powierzchnia użytkowa |
ok. 3697 m² |
| Rozpoczęcie budowy |
19 maja 1785 |
| Ukończenie budowy |
1787 |
| Ważniejsze przebudowy |
1810, 1890 |
| Pierwszy właściciel |
Gideon III von Pachaly |
| Kolejni właściciele |
rodzina von Pachalych, 1841 rodzina Wallenberg-Pachalych, 1945–2019 Uniwersytet Wrocławski |
| Obecny właściciel |
Geo Grupa Deweloperska |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′31,0″N 17°01′43,2″E/51,108611 17,028667
| |
Historia i architektura pałacu edytuj
Około 1785 bankier, kupiec i główny kontroler podatkowy Kamery Wojenno-Skarbowej – Gideon III von Pachaly, właściciel podwrocławskiego majątku Nowy Dwór (niem. Maria Höfchen), odkupił od swojej krewnej działkę przy ówczesnej ul. Roßmarkt (Koński Targ)[2]. Następnie wzniósł trzykondygnacyjny budynek o dwutraktowym i trzynastoosiowym korpusie w stylu wczesnego klasycyzmu w latach 1785–1787, zaprojektowany przez śląskiego architekta Carla Gottharda Langhansa[1][2].
Pierwotnie pałac stał nad Czarną Oławą, zasypaną całkowicie ok. 1869[1].
Pierwsze piętro było luksusową rezydencją. W salonie zachowały się stiuki, kominek z niszą ujętą z obu stron hermami oraz sala w kształcie elipsy z czterema narożnymi wnękami flankowanymi jońskimi kolumnami. Malowidło na plafonie, przedstawiające Chronosa, wykonał w 1788 Philipp Anton Bartsch. Parter zajmowało przedsiębiorstwo bankowo-handlowe, kantor wymiany walut i biuro obsługi spedycji towarów. Wozy wjeżdżały do ogromnej sieni, gdzie były wyładowywane.
W 1810 architekt Carl Ferdinand Langhans, syn Carla Gottharda Langhansa, rozbudował pałac o trójosiowe skrzydło zachodnie zdobione jońskimi pilastrami[1][2].
W 1890 Hermann Wolfram zaprojektował w stylu neobarokowym skrzydło południowe ze stajnią w przyziemiu, które zamknęło tym samym wewnętrzny dziedziniec pałacu[2]. Ta niewielka stajnia dla koni, którą ulokowano w tej części jest jedynym zachowanym do dziś przykładem takiego pomieszczenia w budynku mieszkalnym na terenie miasta[2].
Na przestrzeni lat w pałacu gościli m.in. Johann Wolfgang von Goethe, Fryderyk Wilhelm IV, Ludwig Yorck von Wartenburg i Wilhelm I.
Za sprawą Gideona I von Wallenberga-Pachaly'ego (1817–1869)[b], w 1841 nastąpił aliaż dwóch arystokratycznych rodzin – von Pachalych i von Wallenbergów, kiedy oficjalnie połączono oba nazwiska oraz rodowe herby[2].
Od 1884 do 1922 w budynku mieścił się również Konsulat Królestwa Szwecji, gdzie przez 43 lata funkcję konsula pełnił Gotthard von Wallenberg-Pachaly (1850–1924).
W okresie od maja 1920 do końca 1945 pałac od rodziny dzierżawił Commerz- und Privat-Bank[2][3][4]. II wojna światowa nie spowodowała niemal żadnych zniszczeń budynku, a jego wnętrza nie zostały zdewastowane.
Kilka tygodni po zakończeniu działań wojennych pałac przejął nowo powołany Uniwersytet Wrocławski, który następnie zaadaptował go do celów bibliotecznych (oddział opracowywania zbiorów, gabinety dyrektorskie, administracja Biblioteki Uniwersyteckiej i stołówka). W listopadzie 2013 Uniwersytet Wrocławski wystawił pałac na sprzedaż, a instytucje biblioteczne przeniesiono do nowego budynku przy ul. Joliot-Curie 12[1]. Sprzedano go krakowskiemu deweloperowi Geo Mieszkanie i Dom (obecnie Geo Grupa Deweloperska) w kwietniu 2019 za kwotę 14 700 000 zł[5].
Uwagi edytuj
- ↑ Firma została założona w 1679 we Wrocławiu przez kupca Johanna Pachaly'ego (1660–1722), syna pastora z Trzebicka koło Milicza, który otworzył skład wełny, tkanin i zboża[2].
- ↑ Gideon był synem dziedzica majątku Maślice (niem. Masselwitz) – Karla Duciusa von Wallenberga (1773–1843) i Juliany Florentine von Pachaly (1785–1841), córki Gideona III i jego bratanicy Juliany Caroliny von Pachaly (1757–1818)[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Beata Maciejewska: Pałac w centrum Wrocławia na sprzedaż. Byliśmy tam. wroclaw.wyborcza.pl, 2016-09-19. [dostęp 2017-02-03].
- ↑ a b c d e f g h i Ewa Pluta: Pałac. archiwum.survival.art.pl, 2016. [dostęp 2020-01-11].
- ↑ Miejsce. archiwum.survival.art.pl, 2016. [dostęp 2020-01-11].
- ↑ Detlef Krause: Die Commerz- und Disconto-Bank 1870–1920/23: Bankgeschichte als Systemgeschichte. T. 19. Stuttgart: Franz Steiner, 2004, s. 296, seria: Beiträge zur Unternehmensgeschichte. ISBN 978-3-515-08486-4. OCLC 9783515084864. (niem.).
- ↑ Marcin Kruk: Część starej Biblioteki Uniwersyteckiej sprzedana. gazetawroclawska.pl, 2019-05-07. [dostęp 2020-01-11].