Pałac w Świerklańcu
Pałac w Świerklańcu – zabytkowy[1] pałac w Świerklańcu.
nr rej. 151/49 z 15.02.1949 i 606/66 z 30.12.1966 | |
Pałac – widok od frontu | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
ul. Parkowa 30 |
Typ budynku | |
Architekt | |
Inwestor | |
Ukończenie budowy |
1876 |
Zniszczono |
1957 |
Pierwszy właściciel |
Guido Henckel von Donnersmarck |
Kolejni właściciele |
Guidotto Henckel von Donnersmarck |
Położenie na mapie gminy Świerklaniec | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa śląskiego | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego | |
50°25′55,2″N 18°57′17,6″E/50,432000 18,954889 |
Obiekt zwany był „Małym Wersalem”.
Historia
edytujPodczas pobytu we Francji hrabia Guido Henckel von Donnersmarck sprezentował swej metresie, Blance de Païva, wspaniały pałac Pontchartrain, usytuowany niedaleko Paryża. Ponieważ warunki w starym, kamiennym, zamku w Świerklańcu nie odpowiadały przyzwyczajonej do wygód markizie, hrabia początkowo myślał o przeniesieniu pałacu z Francji do Świerklańca, ale ostatecznie kazał zaprojektować i zbudować zupełnie nowy obiekt, oparty na neorenesansowych wzorach francuskich. W ten sposób w latach 1869-1876 r. niedaleko starego zamku powstała rezydencja w stylu Ludwika XIV, zwana później popularnie „Małym Wersalem”. Pałac zaprojektował Hector Lefuel (nadworny budowniczy Napoleona III, znany z przebudowy paryskiego Luwru). W pałacu znajdowały się 34 duże sale oraz 6 luksusowych apartamentów. Wszystkie wyposażone były w ekskluzywne łazienki z systemami ogrzewania i wentylacji. Specjalnie dla cesarza Wilhelma II, który bywał częstym gościem u Donnersmacków, w pobliżu rezydencji wzniesiono mniejszy obiekt, zwany Pałacem Kawalera.
II wojna światowa i lata późniejsze
edytujPałac został podpalony w styczniu 1945 przez żołnierzy Armii Czerwonej lub żołnierzy Wehrmachtu na polecenie księcia Guidotto von Donnersmarcka[2]. Ruiny ostatecznie zostały rozebrane w czasach PRL w latach 1954-1957[2]. Nadający się do wykorzystania budulec uzyskany z ruin oraz marmury i kamienne bloki posłużyły do budowy Pałacu Kultury Zagłębia w latach 1951-1958[2].
W 1962 r. na wniosek Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Tarnowskich Górach, bez wiedzy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, górnicy kopalni "Andaluzja" wysadzili ruiny pobliskiego zamku piastowskiego[3].
Stan obecny
edytujZ zespołu pałacowego do dzisiaj ocalały baseny, tarasy i fontanny, wspomniany Pałac Kawalera oraz kościół z grobowcami rodziny. Autorem rzeźb na tarasie, które ocalały do dziś, był Emmanuel Frémiet. Dwie pochodzące z parku pałacowego rzeźby lwów znajdują się w Zabrzu (zdobią wejście do parku od ul. 3 Maja). Brama pałacowa została przeniesiona do ogrodu zoologicznego w Parku Śląskim w Chorzowie.
Galeria
edytuj-
Pałac od frontu przed 1904
-
Od strony parku na pocztówce (c. 1890)
-
Pałac od strony parku pod koniec XIX w.
-
Pałac od strony parku (c. 1920)
-
Wnętrze czerwonego salonu
-
Miejsce po pałacu (2005)
-
Brama pałacowa, ob. do ZOO w Chorzowie
-
Brama z herbem Henckel v. Donnersmarck
-
Herb Henckel von Donnersmarck
-
Lew przy wejściu do parku[4]
Zobacz też
edytujWażniejsza literatura
edytuj- M. Zgórniak, Pałac w Świerklańcu – zapomniane dzieło Hectora Lefuela, w: Architektura XIX i początku XX wieku, pod red. T. Grygiela, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 101-111
- J. A. Krawczyk, A. Kuzio-Podrucki, Zamki i pałace Donnersmarcków. Schlösser der Donnersmarcks, Radzionków 2002.
- A. Kuzio-Podrucki, P. Nadolski, D. Woźnicki, Herbarz bytomski, Bytom 2003.
- A. Kuzio-Podrucki, Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu, Bytom 2003.
- J. A. Krawczyk, E. Wieczorek, Dziedzictwo kulturowe gminy Świerklaniec, Bytom 1997.
- M. Wroński Świerklaniec w dawnych widokach, Tarnowskie Góry 2000.
- J. Rolak, „Zamek w Świerklańcu. Historia wyburzenia w świetle materiałów archiwalnych Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach” [w:]Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego, T.2, Katowice 2010.
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .
- ↑ a b c Tajemnica pożaru w Małym Wersalu na Górnym Śląsku [online], Onet Podróże, 5 maja 2022 [dostęp 2023-04-28] (pol.).
- ↑ SCHLOSS NEUDECK * PAŁAC W ŚWIERKLAŃCU * UTRACONY SKARB ŚLĄSKI: Zamek wysadzony w czynie społecznym (brama skradziona przez 'ziętka' dla małp w chorzowskim ZOO) [online], . [dostęp 2023-04-28] .
- ↑ Parku im. Pileckiego w Zabrzu