Pałaneczka

Pałaneczka
	Cercartetus
	Gloger, 1841
	; Pałaneczka gruboogonowa (C. nanus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	workolotokształtne
Rodzina	drzewnicowate
Rodzaj	pałaneczka
	Typ nomenklatoryczny
	Phalangista nana Desmarest, 1818
Synonimy
	Dromicia J.E. Gray, 1841; Eudromicia Mjöberg, 1916; Dromiciola Matschie, 1916; Dromiciella Matschie, 1916;
	Dromicia J.E. Gray, 1841; Eudromicia Mjöberg, 1916; Dromiciola Matschie, 1916; Dromiciella Matschie, 1916;
Gatunki
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pałaneczka^[5] (Cercartetus) – rodzaj ssaka z rodziny drzewnicowatych (Burramyidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Gwinei i Australii^[6]^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała 5–11 cm, długość ogona 5,3–15,1 cm; masa ciała 6–43 g^[6]^[9].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1841 roku niemiecki zoolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger w publikacji swojego autorstwa będącej podręcznik non-profit i książką pomocniczą historii naturalnej^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) pałaneczka gruboogonowa (C. nanus).

Etymologia

Cercartetus: gr. κερκος kerkos ‘ogon’; αερταω aertaō ‘podnosić’^[10].
Dromicia: gr. δρομικος dromikos ‘dobry w bieganiu, szybki’, od τρεχω trekhō ‘biegać’^[11]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phalangista nana Desmarest, 1818.
Eudromicia: gr. ευ eu „dobry, typowy”; rodzaj Dromicia J.E. Gray, 1841^[3]. Gatunek typowy: Mjöberg wymienił trzy gatunki – Eudromicia macrura^[a] Mjöberg, 1916, Eudromicia lepida: Mjöberg, 1916 (= Dromicia lepida O. Thomas, 1888) i Eudromicia caudata Mjöberg, 1916 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[12] Eudromicia macrura Mjöberg, 1916.
Dromiciola: rodzaj Dromicia J.E. Gray, 1841; łac. przyrostek zdrabniający -ola^[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Dromicia lepida Thomas, 1888.
Dromiciella: zdrobnienie nazwy rodzaju Dromicia J.E. Gray, 1841; łac. przyrostek zdrabniający -ella^[14]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Dromicia concinna Gould, 1845.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[15]^[7]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[5]	Podgatunki^[6]^[7]^[9]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[7]^[9]	Podstawowe wymiary^[6]^[9]^[b]	Status IUCN^[16]
Cercartetus caudatus	(Milne-Edwards, 1877)	pałaneczka długoogonowa	2 podgatunki	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: wyżyny Nowej Gwinei (Ptasia Głowa, Góry Centralne i Huon) oraz Australia (północny Queensland, od Cooktown do Townsville); zakres wysokości: 300–3450 m n.p.m.	DC: 10,3–10,8 cm DO: 12,8–15,1 cm MC: 25–40 g	LC
Cercartetus concinnus	(Gould, 1845)	pałaneczka cynamonowa	gatunek monotypowy	endemit Australii (południowa Australia Zachodnia, południowa (wraz z Wyspą Kangura) i południowo-wschodnia Australia Południowa, zachodnia Wiktoria oraz południowo-zachodnia Nowa Południowa Walia	DC: 6,4–10,6 cm DO: 5,3–10,1 cm MC: 8–21 kg	LC
Cercartetus lepidus	(O. Thomas, 1888)	pałaneczka karłowata	gatunek monotypowy	endemit Australii (południowo-zachodnia Wiktoria do południowo-wschodniej Australii Południowej (wraz z Wyspą Kangura) oraz Tasmania)	DC: 5–7,3 cm DO: 6–7,5 cm MC: 6–10 kg	LC
Cercartetus nanus	(Desmarest, 1818)	pałaneczka gruboogonowa	gatunek monotypowy	endemit Australii (przybrzeżna granica Queenslandu i Nowej Południowej Walii do południowo-wschodniej Australii Południowej, Tasmania i wyspy Cieśniny Bassa (wyspy King i Flindersa); zakres wysokości: 0–1800 m n.p.m.	DC: 7–11 cm DO: 7,5–10,5 cm MC: 15–43 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Uwagi

↑ Podgatunek C. caudatus.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).
↑ J.E. Gray: Contributions towards the geographical description of the Mammalia of Australia, with notes on some recently discovered species. W: G.R. Gray: Journal of two expeditions of discovery in northwest and Western Australia during the years 1837, 38 and 39. London: T. and W. Boone, 1841, s. 401. (ang.).
↑ ^a ^b E.G. Mjöberg. On a new genus and species of marsupials. „Kunglica Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar”. 52 (2), s. 13, 1916. (ang.).
↑ ^a ^b P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf New Guinea mit einigen Bemerkungen uber Ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen Zoologisches Museum Berlin”. 8, s. 260, 1916. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S. Jackson: Family Burramyidae (Pygmy Possums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 453-455. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 76. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cercartetus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
↑ ^a ^b ^c ^d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 53. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 171.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 245.
↑ T. Iredale & E. Le G. Troughton. A check-list of the mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 23, 1934. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 153.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 80.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).
↑ Taxonomy: Cercartetus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[12] Podgatunek C. caudatus.

[17] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Gloger-1] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).

[Gray-2] J.E. Gray: Contributions towards the geographical description of the Mammalia of Australia, with notes on some recently discovered species. W: G.R. Gray: Journal of two expeditions of discovery in northwest and Western Australia during the years 1837, 38 and 39. London: T. and W. Boone, 1841, s. 401. (ang.).

[Mjöberg-3] E.G. Mjöberg. On a new genus and species of marsupials. „Kunglica Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar”. 52 (2), s. 13, 1916. (ang.).

[Matschie-4] P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf New Guinea mit einigen Bemerkungen uber Ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen Zoologisches Museum Berlin”. 8, s. 260, 1916. (niem.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Jackson-6] S. Jackson: Family Burramyidae (Pygmy Possums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 453-455. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 76. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cercartetus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 53. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/179/mode/1up_171]-10] Palmer 1904 ↓, s. 171.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/253/mode/1up_245]-11] Palmer 1904 ↓, s. 245.

[ire&tro-13] T. Iredale & E. Le G. Troughton. A check-list of the mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 23, 1934. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=183_153]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 153.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=110_80]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 80.

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).

[18] Taxonomy: Cercartetus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[12]

[13]

[14]

[15]

[b]

[16]