Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie (PMA) – muzeum archeologiczne w Warszawie, narodowa instytucja kultury założona w 1928 w oparciu o zbiory Państwowego Grona Konserwatorów Zabytków Przedhistorycznych (1920), od 1958 siedzibą muzeum jest Arsenał Królewski w Warszawie; od 1929 muzeum wydaje „Wiadomości Archeologiczne” (1873), od 1951 „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”[2][3].
 Arsenał Królewski, siedziba muzeum (2011) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul Długa 52 |
| Data założenia |
22 marca 1928[1] |
| Zakres zbiorów | |
| Dyrektor | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′44,4″N 21°00′05,2″E/52,245667 21,001444
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Lata przedwojenne edytuj
Muzeum powstało na bazie wcześniejszych projektów (Państwowe Grono Konserwatorów Zabytków). Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie powstało w roku 1923 w oparciu o Reskrypt Organizacyjny wydany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W 1928 wyszło rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z mocą ustawy o Państwowym Muzeum Archeologicznym zawierające m.in. statut muzeum, w którym muzeum otrzymało rangę państwowego zakładu naukowo-badawczego z zadaniem badania prahistorii ziem Polski, gromadzenia, przechowywania i udostępniania zbiorów, a także konserwację zabytków oraz popularyzację prahistorii. Organizatorem kolekcji był Roman Jakimowicz[4].
W skład personelu muzeum do roku 1938 wchodziło sześciu pracowników naukowych: poza Jakimowiczem byli to Stefan Krukowski, Konrad Jażdżewski, Zygmunt Szmit (aczkolwiek tylko przez krótki czas do swojej śmierci w 1929 r.), Kazimierz Salewicz i Zbigniew Durczewski. Pracownicy muzeum prowadziło badania naukowe w całej Polsce[4].
W okresie międzywojennym placówka pełniła funkcję centrum ochrony zabytków archeologicznych i przyjęła zabytki archeologiczne z kolekcji byłego Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, kolekcje po prof. Józefie Przyborowskim, prof. Adolfie Pawińskim, Kalikście Jagminie, Wojciechu Gersonie, Bogusławie Wernerze oraz część zbiorów Zygmunta Glogera. Zbiory muzeum w 95% składały się z materiałów pozyskanych w czasie badań terenowych. W okresie tym staraniem dyrekcji muzeum otwarto rezerwat archeologiczny w neolitycznej kopalni krzemienia w Krzemionkach Opatowskich.
Muzeum wstępnie mieściło się w części budynku dawnej szkoły podchorążych w Łazienkach, był to jednak obiekt prowizoryczny. Później Muzeum miało siedzibę przy ul. Idźkowskiego 4 i magazyny w piwnicach Galerii Luksemburga. Przed II wojną światową, w 1938 r., dyskutowano zwiększenie budżetu, powiększenie kadry pracowniczej, stworzenie powiązanego instytutu badawczego oraz budowę nowego gmachu dla PMA, w sierpniu 1939 r. zapadła decyzja o przeznaczeniu dla muzeum działki przy alei Polskiej Organizacji Wojskowej; inwestycji jednak nie rozpoczęto z powodu wybuchu wojny[4].
Według Karczewskiego "nie można zarzucić Muzeum niekompetencji czy niewystarczającego zaangażowania w swoje statutowe obowiązki, problem tkwił w niewystarczającej kadrze, problemach lokalowych oraz niewystarczających nakładach finansowych na działalność statutową ze strony budżetu państwa"[4].
Po II wojnie światowej edytuj
Po 1945 do zbiorów muzeum dołączyły eksponaty Muzeum Archeologicznego Warszawskiego Towarzystwa Naukowego im. Erazma Majewskiego oraz pochodzące z wykopalisk w Biskupinie. W styczniu 1956 Muzeum w Biskupinie zostało oddziałem PMA.
W 1958 siedzibą muzeum został budynek Arsenału w Warszawie przy ul. Długiej 52, a w 1964 na potrzeby magazynowe zajęło zespół dworsko-pałacowy w Rybnie koło Sochaczewa (z czasem oddział rozwinął się także jako miejsce pracy i wykorzystania zbiorów).
Działalność PMA edytuj
Państwowe Muzeum Archeologiczne prowadzi działalność muzealną organizując wykopaliska w różnych częściach Polski, opracowuje i publikuje wyniki badań własnych oraz innych muzeów i instytucji związanych z archeologią.
PMA popularyzuje archeologię i prahistorię zarówno we własnych siedzibach, jak i w innych muzeach, także zagranicznych. Muzeum prowadzi lekcje muzealne, projekcje filmowe, a także pokazy tzw. archeologii żywej – pokazy dawnych technik i obróbki surowca. Od 1995 PMA wraz z Uniwersytetem Warszawskim organizuje festyny archeologiczne w Biskupinie.
Działy edytuj
- Dział Epoki Paleolitu i Mezolitu – kierownik: mgr Andrzej Jacek Tomaszewski
- Dział Epoki Neolitu– kierownik: mgr Sławomir Sałaciński,
- Dział Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza – kierownik: mgr Mirosława Andrzejowska
- Dział Epoki Żelaza – kierownik: dr Jacek Andrzejowski,
- Dział Archeologii Bałtów – kierownik: dr Anna Bitner-Wróblewska
- Dział Wczesnego Średniowiecza i Archeologii Czasów Nowożytnych – kierownik: mgr Andrzej Piotrowski,
- Gabinet Numizmatyczny – kierownik: mgr Maciej Widawski
- Pracownia Antropologiczna – kierownik: dr Łukasz Maurycy Stanaszek
- Pracownia Archeologicznych Badań Ratowniczych – kierownik: mgr Witold Migal
- Zespół Zarządzania Informacją Muzealną (Główny Inwentaryzator) – kierownik: mgr Agnieszka Jaskanis
- Pracownia Dokumentacji Naukowej – kierownik: mgr Krystyna Piotrowska
- Pracownia Inwentaryzacji i Ruchu Muzealiów
- Pracownia Dokumentacji Wizualnej Muzealiów – kierownik: mgr Lidia Kobylińska
- Dział Konserwacji Muzealiów – kierownik: Główny Konserwator PMA mgr Aleksandra Rowińska
- Biblioteka Naukowa – kierownik: mgr Ewa Talarek
- Dział Wydawnictw – kierownik: mgr Kaja Jaroszewska
- Dział Wystaw i Popularyzacji – kierownik: mgr Roman Chojnowski
- Stanowisko ds. Promocji – kierownik: mgr Małgorzata Ściborowska
- Ośrodek Magazynowo-Studyjny w Rybnie – kierownik: mgr Adam Kulesza
Przypisy edytuj
- ↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o Państwowem Muzeum Archeologicznem (Dz.U. z 1928 r. nr 36, poz. 346).
- ↑ Edward Chwalewik: Zbiory polskie: archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyżnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone. T. 2: N–Ż. Warszawa: Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, 1927, s. 338.
- ↑ Stanisław Lorentz: Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1982, s. 389–390. ISBN 83-223-1936-3.
- ↑ a b c d Marcin Karczewski, Państwowe Grono Konserwatorów Zabytków Archeologicznych i Państwowe Muzeum Archeologiczne i ich rola w ochronie zabytków archeologicznych, „Seminare. Poszukiwania naukowe”, 36 (4), 2015, s. 183–197, ISSN 1232-8766 [dostęp 2021-05-08] (pol.).