Palec Boży – polski film psychologiczny z 1972 roku w reżyserii Antoniego Krauze, na podstawie scenariusza napisanego z Tadeuszem Zawieruchą, adaptacja powieści Zawieruchy Selekcja. Film, oparty częściowo na autobiografii Zawieruchy, przedstawia losy młodzieńca (Marian Opania) marzącego o byciu aktorem, który przeżywa mnóstwo upokorzeń podczas nieudanych prób realizacji swoich zamierzeń. Palec Boży został uhonorowany II nagrodą (Srebrnym Lwem) na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno[1], otrzymał też m.in. trzy nagrody na Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”[2].

Palec Boży
Gatunek

film psychologiczny

Rok produkcji

1972

Data premiery

3 sierpnia 1973

Kraj produkcji

Polska

Język

polski

Czas trwania

88 minut

Reżyseria

Antoni Krauze

Scenariusz

Antoni Krauze
Tadeusz Zawierucha

Główne role

Marian Opania
Maciej Englert

Muzyka

Zygmunt Konieczny

Zdjęcia

Jan Hesse

Scenografia

Jerzy Groszang

Kostiumy

Maria Czekalska

Montaż

Janina Niedźwiecka

Wytwórnia

Zespół Filmowy „Tor”

Opis fabuły

edytuj

Tadeusz należy do grona młodych ludzi marzących o aktorskiej karierze. Po upokarzającej porażce na egzaminach wstępnych próbuje przekonać jednego z członków komisji egzaminacyjnej, by go zatrudnił w teatrze. Otrzymuje odpowiedź, że nie warto na siłę próbować zajęcia, do którego się nie jest powołanym. Zrządzeniem losu na szosie spotyka amatorską trupę, z której członkami – reżyserem Alfredem i malarką Grażyną – się zaznajamia mimo upokorzeń doznanych od nich[3].

Zmuszony do podjęcia pracy zarobkowej, bohater wciąż dąży do zrobienia kariery. Po oblaniu kolejnego egzaminu aktorskiego wyjeżdża na prowincję, gdzie kompromituje się grą na akordeonie. Spotkawszy się z utalentowanym wokalnie zdunem, stopniowo przewartościowuje własne ambicje. Zaczyna chorować psychicznie – śni o tym, jak ojciec kopuluje z matką; ma też wizję krwi skapującej z sufitu podczas wyobrażonej rozmowy z matką. Z majaków na dworcu budzi go bezdomny, który po rozmowie z Tadeuszem wskazuje mu palcem Boga i mówi: „Gdyby nie On, już bym nie żył”. Bezdomny radzi Tadeuszowi, żeby ten obrał sobie Boga za swój cel[3].

Przekroczywszy limit wieku, Tadeusz bezskutecznie próbuje przekonać komisję egzaminacyjną, by pozwolono mu zdać trzeci egzamin wstępny[2]. Swoim obelżywym zachowaniem i frustracją zraża komisję, a w akcie gniewu rzuca krzesłami. Jeden z mebli rozbija okno. Tadeusz trafia do szpitala psychiatrycznego, gdzie bez powodzenia próbuje malarstwa (maluje obraz całkowicie czarny)[3]. Jeden z pensjonariuszy zakładu, Andrzej, po przyjętym z obojętnością przez widzów przedstawieniu Król Edyp Sofoklesa ucieka i wyłupuje sobie oczy nożyczkami. Roztrzęsiony Tadeusz po wypuszczeniu z zakładu przyjeżdża do małżeństwa Grażyny i Alfreda, po czym przyznaje rację znajomemu, że nie chce już wykonywać zawodu aktora. Tej samej nocy Tadeusz staje się świadkiem ataku epilepsji u Alfreda. Po przybyciu do szpitala Alfred umiera. Na widok niedawno narodzonego dziecka Grażyny – opłakującej śmierć męża – Tadeusz decyduje się wesprzeć kobietę, w symbolicznym zakończeniu wyjmuje sztalugę i pozostawia na niej puste, białe płótno[3].

Obsada aktorska

edytuj

Źródło: Filmpolski.pl[2]

Nagrody

edytuj
Rok Festiwal/Instytucja Nagroda Nominowani Wynik[2]
1973 Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi Nagroda im. Andrzeja Munka Antoni Krauze Wygrana
Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” Nagroda Dziennikarzy Wygrana
Nagroda za scenariusz Tadeusz Zawierucha

Antoni Krauze

Wygrana
Nagroda za główną rolę męską Marian Opania Wygrana
1974 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Locarno II nagroda Antoni Krauze Wygrana
Lubuskie Lato Filmowe Nagroda Specjalna Jury Wygrana
Nagroda Koordynacyjnej Rady Artystycznej Kin Studyjnych Wygrana
Wyróżnienie Honorowe Marian Opania Wygrana

Przypisy

edytuj
  1. Krzysztof Mętrak. Pożegnanie [Słownik filmowy (164)]. „Film”. 27, s. 6, 1993-07-11. ISSN 0137-463X. 
  2. a b c d Palec Boży w bazie filmpolski.pl
  3. a b c d Palec boży [online], 35mm.online [dostęp 2025-06-19].

Linki zewnętrzne

edytuj