Palec Boży
Palec Boży – polski film psychologiczny z 1972 roku w reżyserii Antoniego Krauze, na podstawie scenariusza napisanego z Tadeuszem Zawieruchą, adaptacja powieści Zawieruchy Selekcja. Film, oparty częściowo na autobiografii Zawieruchy, przedstawia losy młodzieńca (Marian Opania) marzącego o byciu aktorem, który przeżywa mnóstwo upokorzeń podczas nieudanych prób realizacji swoich zamierzeń. Palec Boży został uhonorowany II nagrodą (Srebrnym Lwem) na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno[1], otrzymał też m.in. trzy nagrody na Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”[2].
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
3 sierpnia 1973 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
88 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role | |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Wytwórnia |
Opis fabuły
edytujTadeusz należy do grona młodych ludzi marzących o aktorskiej karierze. Po upokarzającej porażce na egzaminach wstępnych próbuje przekonać jednego z członków komisji egzaminacyjnej, by go zatrudnił w teatrze. Otrzymuje odpowiedź, że nie warto na siłę próbować zajęcia, do którego się nie jest powołanym. Zrządzeniem losu na szosie spotyka amatorską trupę, z której członkami – reżyserem Alfredem i malarką Grażyną – się zaznajamia mimo upokorzeń doznanych od nich[3].
Zmuszony do podjęcia pracy zarobkowej, bohater wciąż dąży do zrobienia kariery. Po oblaniu kolejnego egzaminu aktorskiego wyjeżdża na prowincję, gdzie kompromituje się grą na akordeonie. Spotkawszy się z utalentowanym wokalnie zdunem, stopniowo przewartościowuje własne ambicje. Zaczyna chorować psychicznie – śni o tym, jak ojciec kopuluje z matką; ma też wizję krwi skapującej z sufitu podczas wyobrażonej rozmowy z matką. Z majaków na dworcu budzi go bezdomny, który po rozmowie z Tadeuszem wskazuje mu palcem Boga i mówi: „Gdyby nie On, już bym nie żył”. Bezdomny radzi Tadeuszowi, żeby ten obrał sobie Boga za swój cel[3].
Przekroczywszy limit wieku, Tadeusz bezskutecznie próbuje przekonać komisję egzaminacyjną, by pozwolono mu zdać trzeci egzamin wstępny[2]. Swoim obelżywym zachowaniem i frustracją zraża komisję, a w akcie gniewu rzuca krzesłami. Jeden z mebli rozbija okno. Tadeusz trafia do szpitala psychiatrycznego, gdzie bez powodzenia próbuje malarstwa (maluje obraz całkowicie czarny)[3]. Jeden z pensjonariuszy zakładu, Andrzej, po przyjętym z obojętnością przez widzów przedstawieniu Król Edyp Sofoklesa ucieka i wyłupuje sobie oczy nożyczkami. Roztrzęsiony Tadeusz po wypuszczeniu z zakładu przyjeżdża do małżeństwa Grażyny i Alfreda, po czym przyznaje rację znajomemu, że nie chce już wykonywać zawodu aktora. Tej samej nocy Tadeusz staje się świadkiem ataku epilepsji u Alfreda. Po przybyciu do szpitala Alfred umiera. Na widok niedawno narodzonego dziecka Grażyny – opłakującej śmierć męża – Tadeusz decyduje się wesprzeć kobietę, w symbolicznym zakończeniu wyjmuje sztalugę i pozostawia na niej puste, białe płótno[3].
Obsada aktorska
edytujŹródło: Filmpolski.pl[2]
- Marian Opania – Tadeusz Kasprzak
- Maciej Englert – Andrzej, pensjonariusz zakładu psychiatrycznego
- Grażyna Chęcińska – Grażyna Cyganiewicz, żona Alfreda
- Stanisław Marian Kamiński – strażnik
- Jerzy Moes – aktor Michał
- Stanisław Sparażyński – członek komisji egzaminacyjnej
- Janusz Zaorski – Alfred Cyganiewicz, mąż Grażyny
- Michał Szewczyk – aktor
- Irena Burawska
- Maciej Grzybowski
- Tadeusz Schmidt
Nagrody
edytuj| Rok | Festiwal/Instytucja | Nagroda | Nominowani | Wynik[2] |
|---|---|---|---|---|
| 1973 | Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi | Nagroda im. Andrzeja Munka | Antoni Krauze | Wygrana |
| Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” | Nagroda Dziennikarzy | Wygrana | ||
| Nagroda za scenariusz | Tadeusz Zawierucha | Wygrana | ||
| Nagroda za główną rolę męską | Marian Opania | Wygrana | ||
| 1974 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Locarno | II nagroda | Antoni Krauze | Wygrana |
| Lubuskie Lato Filmowe | Nagroda Specjalna Jury | Wygrana | ||
| Nagroda Koordynacyjnej Rady Artystycznej Kin Studyjnych | Wygrana | |||
| Wyróżnienie Honorowe | Marian Opania | Wygrana |
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Mętrak. Pożegnanie [Słownik filmowy (164)]. „Film”. 27, s. 6, 1993-07-11. ISSN 0137-463X.
- ↑ a b c d Palec Boży w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b c d Palec boży [online], 35mm.online [dostęp 2025-06-19].
Linki zewnętrzne
edytuj- Palec Boży w bazie filmpolski.pl
- Zdjęcia z filmu Palec Boży w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”