Pan Tadeusz (film 1928)
Pan Tadeusz − polski film niemy z 1928 roku, zrealizowany na podstawie epopei Adama Mickiewicza z 1834 pod tym samym tytułem. Film wyreżyserował Ryszard Ordyński, scenariusz napisali Andrzej Strug oraz Ferdynand Goetel. Premiera odbyła się w listopadzie 1928. Przez wiele lat dzieło uważano za zaginione, dopiero w 2006 odnaleziono większość nakręconego materiału. W 1999 roku Andrzej Wajda dokonał drugiej ekranizacji poematu, również pod tym samym tytułem.
.jpg) Tadeusz i Zosia - kadr z filmu Pan Tadeusz (1928) | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
9 listopada 1928 |
| Kraj produkcji | |
| Język |
polski |
| Czas trwania |
214 min pierwotnie / 124 min w zachowanej formie |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role |
Stanisław Knake-Zawadzki |
| Muzyka |
Tadeusz Woźniak (muzyka skomponowana współcześnie) |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Produkcja |
Alfred Niemirski |
| Wytwórnia |
Star-Film |
| Strona internetowa | |
Obsada
edytuj- Wojciech Brydziński − Adam Mickiewicz
- Stanisław Knake-Zawadzki − sędzia Soplica
- Jan Szymański − Jacek Soplica (ksiądz Robak)
- Mariusz Maszyński − hrabia
- Leon Łuszczewski − Tadeusz Soplica
- Helena Sulimowa − Telimena
- Zofia Zajączkowska − Zosia
- Paweł Owerłło − podkomorzy
- Helena Górska-Brylińska − podkomorzyna
- Rena Hryniewiczówna − podkomorzanka
- Mura Starkówna − podkomorzanka
- Wiesław Gawlikowski − wojski Hreczecha
- Janina Klimkiewiczowa − wojszanka
- Marian Jednowski − Gerwazy Rębajło
- Ludwik Fritsche − Protazy
- Ajzyk Samberg − Jankiel
- Józef Zejdowski − Konewka
- Jerzy Janowski − Brzytewka
- Henryk Weise − Szydełko
- Mikołaj Lewicki − Buchman
- Józef Śliwicki − stolnik
- Felicja Pichor-Śliwicka – stolnikowa
- Iza Bellina – stolnikówna Ewa
- Marian Palewicz − generał Jan Henryk Dąbrowski
- Józef Trębicki − generał Karol Otto Kniaziewicz
- Bolesław Horski − major Płut
- Józef Maliszewski − kapitan Nikita Rykow
- Henryk Rzętkowski − sierżant Gont
Produkcja
edytujOrdyński nakręcił film w 1928 roku, m.in. w majątku Czombrów nieopodal Świtezi, gdzie dzieciństwo spędzał Adam Mickiewicz. Filmowcy wykorzystali również plenery zespołu pałacowego w Radziejowicach[1]. Nad scenografią, kostiumami i rekwizytami filmowymi czuwał zespół konsultantów, a w scenach batalistycznych wziął udział 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego oraz 4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich[2].
Wydanie filmu
edytujOficjalna premiera dzieła miała miejsce 9 listopada 1928 roku w Warszawie z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego i marszałka Józefa Piłsudskiego. W ówczesnej prasie Pana Tadeusza zapowiadano jako „epopeję filmową nieśmiertelnego dzieła Adama Mickiewicza”, obraz rocznicowy, „superprodukcję realizowana na dziesięciolecie niepodległości Polski”. Projekt okazał się dla twórców sukcesem komercyjnym, ciesząc się wielkim powodzeniem w stolicy[2]. Premiera zapoczątkowała obchody dziesięciolecia niepodległości Polski.
Film zaginął w czasie II wojny światowej. W latach 50. XX wieku odnaleziono fragmenty filmu o łącznej długości czterdziestu dwóch minut. W 2006 roku we Wrocławiu odnaleziono kolejne fragmenty, dzięki czemu udało się zrekonstruować około stu dwudziestu minut trwającego oryginalnie ponad trzy godziny filmu.
9 listopada 2012 w warszawskim kinie Iluzjon miała miejsce premiera zrekonstruowanej wersji filmu wzbogaconego o muzykę skomponowaną współcześnie przez Tadeusza Woźniaka[3]. W styczniu 2014 Filmoteka Narodowa opublikowała dzieło na dyskach DVD[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Pan Tadeusz. Filmpolski.pl. [dostęp 2023-03-02]. (pol.).
- ↑ a b c "'Pan Tadeusz' na DVD. Najnowsze wydawnictwo Filmoteki Narodowej". filmweb.pl, 2014-01-14. [dostęp 2014-01-14].
- ↑ Patrycja Wanat: "Niewyobrażalny budżet, wielka produkcja”. „Pan Tadeusz” z 1928 cudem ocalał podczas wojny. tokfm.pl, 2012-11-04. [dostęp 2012-11-12]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Pan Tadeusz w bazie Filmweb
- Pan Tadeusz w bazie filmpolski.pl
- Pan Tadeusz w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”
- Zdjęcia z filmu Pan Tadeusz w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- F. Goetel, "Pan Tadeusz" na ekranie. Wywiad z Ferdynandem Goetlem, "Rzeczpospolita" 1928, nr 197 (9 lipca). Reprodukcja cyfrowa wywiadu w serwisie polona.pl
- T. Kończyc, Pan Tadeusz na ekranie, "Świat" 1928, nr 46 (17 listopada), s. 24. Reprodukcja cyfrowa recenzji filmu w serwisie polona.pl
- "Pan Tadeusz", [miejsce nieznane: wydawca nieznany, 192-]. Reprodukcja cyfrowa programu filmowego w serwisie polona.pl