Papiá kristang
Papiá kristang – język kreolski na bazie portugalskiego, używany przez około 800 osób, głównie w mieście Melaka (Malacca) w Malezji[1].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
800 | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | mcm | ||
| IETF | mcm | ||
| Glottolog | mala1533 | ||
| Ethnologue | mcm | ||
| WALS | mlc | ||
| SIL | mcm | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jego słownictwo wywodzi się przede wszystkim z języka portugalskiego, a gramatyka ma mieszane podłoże portugalsko-malajskie. Obecne są wpływy języka holenderskiego, języków chińskich i języków Indii[1].
Nazwa jest zniekształconą formą portugalskiego wyrażenia papear cristão (dosłownie „chrześcijańska mowa”). Portugalczyków utożsamiano bowiem z chrześcijaństwem[2].
Jest silnie zagrożony wymarciem. Doszło do redukcji przekazu międzypokoleniowego ze względu na dominację języków malajskiego i angielskiego[1].
Historia edytuj
Melaka znajdowała się w rękach Portugalczyków od 1511 do 1641 roku, później została przejęta przez Holendrów.
System fonologiczny edytuj
- Tendencja do zamykania samogłosek, typowa dla języka malajskiego
- Upraszczanie dyftongów
- Zanik „r” w bezokoliczniku, np. fechá zamiast portugalskiego fechar
Morfologia edytuj
- Liczbę mnogą tworzy się przez reduplikację rzeczownika, np. homi-homi („ludzie”) lub użycie słowa muito („dużo”), np. muito cachorro („psy”)
- System odmiany czasowników jest maksymalnie uproszczony pod wpływem języka malajskiego, istnieje tylko bezokolicznik. Sam bezokolicznik wyraża też czas teraźniejszy, przez dodanie słowa já („już”) przed czasownikiem tworzy się czas przeszły, zaś logo („wkrótce”) – czas przyszły. Dodanie tá (port. está) wyraża czynność w momencie trwania, np. tá fazê = port. está a fazer („właśnie robi”). Dodanie słowa tocá tworzy stronę bierną, np. ele já tocá pegá zamiast portugalskiego ele foi preso („został aresztowany”)[3]
Podstawowe wyrażenia edytuj
- Mutu merseh (port. Muito obrigado) – Dziękuję bardzo
- Teng bong? (port. Estás bom?) – Wszystko w porządku?
- Bong pamiang (port. Bon dia) – Dzień dobry (rano)
- Bong atadi (port. Boa tarde) – Dzień dobry (po południu)
- Bong anuti (port. Boa noite) – Dobranoc
- yo (port. eu) – ja
- bos (port. vós) – wy
- bolotudu (port. vós todos, vocês todos) – wy wszyscy
- mai (port. mãe) – matka
- pai (port. pai) – ojciec
- muleh (port. mulher) – żona
- maridu (port. marido) – mąż
- bela (port. velha) – stara
- belu (port. velho) – stary
- quenino lub kenino (port. pequenino) – mały
- godru (port. gordo) – gruby
- bonitu (port. bonito) – piękny
- festa (port. festa) – święto
- ungua, dos, tres, kuatu, singku, sez, seti, oitu, novi, des (port. um, dois, três, quatro, cinco, seis, sete, oito, nove, dez) – liczebniki
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Alan N. Baxter: Papiá Kristang. W: Susanne Maria Michaelis, Philippe Maurer, Martin Haspelmath, Magnus Huber (red.): The survey of pidgin and creole languages. T. 2. Oxford: Oxford University Press, 2013, s. 122–130. ISBN 978-0-19-969141-8. OCLC 813856192. (ang.).
- ↑ Hlibowicka-Węglarz 2003 ↓, s. 109.
- ↑ Hlibowicka-Węglarz 2003 ↓, s. 110–111.
Bibliografia edytuj
- Barbara Hlibowicka-Węglarz: Język portugalski w świecie wczoraj i dziś. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003. ISBN 83-227-2066-1. OCLC 56321654.
Linki zewnętrzne edytuj
- Malaccan Portuguese Creole, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-18] (ang.).