Papieska elekcja 1099

Papieska elekcja 13 sierpnia 1099 – wybór Paschalisa II na następcę Urbana II na Stolicy Apostolskiej.

Papież Paschalis II

Śmierć Urbana II

Urban II zmarł w Rzymie 29 lipca 1099. Dwa tygodnie wcześniej wojska biorące udział w zainicjowanej przez niego I krucjacie zdobyły Jerozolimę, jednak wieść o tym dotarła do Rzymu już po jego śmierci. W tym czasie w dalszym ciągu trwała schizma antypapieża Klemensa III, którego popierało Cesarstwo oraz znaczna część duchowieństwa rzymskiego.

Lista uczestników

Elekcja w 1099 roku była prawdopodobnie ostatnią, w której przestrzegano zasady uprzywilejowania kardynałów biskupów zawartej w oryginalnej treści dekretu In Nomine Domini z 1059 roku. Wiadomo jednak, że kardynałowie prezbiterzy i diakoni także brali w niej udział.

Kardynałowie biskupi

W elekcji uczestniczyło pięciu z sześciu kardynałów biskupów oraz jeden biskup, który działał w zastępstwie za kardynała biskupa Sabiny. Urząd ten wakował od 1094 roku, a terytorium diecezji Sabina kontrolowali zwolennicy antypapieża Klemensa III.

• Gualterio (kardynał biskup od 1091) – kardynał biskup Albano
• Odon de Chatillon OSBCluny (1095) – kardynał biskup Ostii
• Milo z Angers OSB (1095) – kardynał biskup Palestriny
• Maurycy (1097) – kardynał biskup Porto
• Bovo (1099) – kardynał biskup Tusculum
• Offo – biskup Nepi

Pozostali kardynałowie

W sierpniu 1099 roku w obediencji Urbana II było jedynie dziesięciu kardynałów-prezbiterów i trzech kardynałów-diakonów, prawdopodobnie jednak najwyżej siedmiu prezbiterów i trzech diakonów uczestniczyło w elekcji:

• Rainiero OSBCluny (kardynał prezbiter od 1078) – kardynał prezbiter S. Clemente; opat S. Lorenzo fuori le mura
• Benedykt (1080) – kardynał prezbiter S. Pudenziana
• Alberto OSB (1090) – kardynał prezbiter S. Sabina
• Teuzo OSB (1090) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo
• Giovanni da Piacenza (1096) – kardynał prezbiter Świętego Kościoła Rzymskiego
• Benedykt (1098) – kardynał prezbiter Ss. Silvestro e Martino
• Piotr (1098) – kardynał prezbiter S. Sisto
• Jean de Bourgogne (1098) – kardynał prezbiter S. Anastasia
• Giovanni Coniulo OSB (1088) – kardynał diakon S. Maria in Cosmedin; kanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego
• Docibilis (1099) – kardynał diakon Świętego Kościoła Rzymskiego
• Pagano (1099) – kardynał diakon S. Maria Nuova

Do kardynałów diakonów zaliczano prawdopodobnie jedynie członków kolegium diakonów pałacowych, których było maksymalnie sześciu, wyłączając natomiast dwunastu tzw. diakonów regionalnych; zostali oni dołączeni do grona kardynałów dopiero przez Paschalisa II.

Nieobecni

Jeden kardynał biskup i co najmniej trzech prezbiterów było nieobecnych.

Kardynał biskup

• Bruno OSB (1079) – kardynał biskup Segni

Kardynałowie prezbiterzy

• Richard de Saint-Victor OSB (1078) – kardynał prezbiter i opat Saint-Victor w Marsylii; legat papieski w południowej Francji i Hiszpanii; opat S. Paolo fuori le mura
• Oderisio de Marsi OSB (diakon 1059, prezbiter 1088) – kardynał prezbiter (S. Cecilia?); opat Monte Cassino
• Bernardo degli Uberti OSBVall (1099) – kardynał prezbiter S. Crisogono; opat Vallombrosa; przełożony generalny kongregacji wallombrozjańskiej

Wybór Paschalisa II

13 sierpnia 1099 roku kardynałowie w obecności niższego kleru oraz przedstawicieli władz miejskich jednogłośnie obrali na papieża kardynała Raniero, prezbitera S. Clemente i opata klasztoru św. Wawrzyńca za murami. Nowy papież początkowo protestował przeciwko temu werdyktowi, tłumacząc, że jest tylko skromnym mnichem nieobeznanym w problemach politycznych, z jakimi głowa Kościoła musi się zmagać, w końcu jednak uległ i przyjął wybór jako Paschalis II. Następnego dnia został konsekrowany na biskupa Rzymu przez kardynała biskupa Ostii Odona z Chatillon, któremu asystowali pozostali kardynałowie biskupi oraz biskup Offo z Nepi.

Bibliografia

• Hans Walter Klewitz, Reformpapsttum und Kardinalkolleg, Darmstadt 1957
• Rudolf Hüls, Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms: 1049-1130, Tybinga 1977
• Loughlin J. F. Pope Paschal II, Catholic Encyclopedia, www.newadvent.org (ostatni dostęp 21.12.2007)
• Kazimierz Dopierała „Księga papieży”, Wyd. Pallotinum, Poznań 1996, s. 160
• Miranda S. Election of August 10 to 14, 1099 (Paschal II), Florida International University: Miami's Public Research University, [1] (ostatni dostęp 21.12.2007)
• I.S. Robinson, The Papacy 1073-1198. Continuity and Innovations, Cambridge University Press 1990