Parafia św. Zygmunta w Szydłowcu
Parafia pw. Świętego Zygmunta Króla w Szydłowcu – rzymskokatolicka parafia skupiająca poza miastem także kilka okolicznych miejscowości. Siedziba dekanatu szydłowieckiego, należącego do diecezji radomskiej w metropolii częstochowskiej.
 Kościół Farny św. Zygmunta – siedziba parafii | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Zakościelna 13 |
| Data powołania |
1 stycznia 1401 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Proboszcz |
ks. Marek Kucharski |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
2 maja, 16 lipca |
Położenie na mapie Szydłowca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu szydłowieckiego  | |
Położenie na mapie gminy Szydłowiec  | |
 51°13′34″N 20°51′12″E/51,226111 20,853333
| |
Historia edytuj
Parafię w Szydłowcu erygował 1 stycznia 1401 roku bp Piotr Wysz na prośbę Jakuba i Sławka Szydłowieckich. W tym samym roku fundatorzy rozpoczęli budowę drewnianego kościoła.
Szydłowiecka parafia sięga początkami schyłku XIV w., kiedy równocześnie z zasadzeniem miasta wzniesiono kościół. Prawdopodobnie została wydzielona z parafii Chlewiska[1]. Znalazła się ona wtedy w diecezji krakowskiej, archidiakonacie radomskim.
Jakub i Sławko uposażyli kościół parafialny czterema łanami roli, sadzawką rybną, łąką, lasem z barciami, dwiema karczmami oraz dziesięcinami. Drewniany kościół stanął na zapleczu południowego bloku rynku, na którym znajdowały się wspomniane karczmy.
Drewniany kościół w latach 1493–1509 przebudowano na murowaną farę, fundatorem przebudowy był podskarbi Jakub Szydłowiecki.
Liturgię w miejscowym kościele sprawowało od 1512 sześciu mansjonarzy, którzy podlegali prepozytowi (proboszczowi): jeden z mansjonarzy był rektorem szkoły parafialnej. Mansjonarię ufundował Krzysztof Szydłowiecki, a w 20. XVI w. fundację wznowił jego brat Mikołaj. W 1527, kolejny fundator założył przykościelną szkołę elementarną, a w 1529 wybudował w mieście drugi kościół pw. św. Ducha.
Mikołaj Radziwiłł „Czarny”, który w 1555 przyjął kalwinizm, zamknął 10 marca 1564 kościół farny, uniemożliwiając odprawianie nabożeństw. Nie zamienił jednak kościoła na zbór. W Szydłowcu istniała w tym czasie gmina protestancka, o czym świadczy obecność duchownych stwierdzona w 1563. Jednak protestantyzm nie natrafił na podatny grunt wśród szydłowieckich parafian. Proboszczem rzymskokatolickiej parafii był wówczas K. Zaborowski. W tym czasie miasto posiadało jeszcze jeden kościół – szpitalny oraz kaplicę św. Mikołaja na zamku. Kościół otworzył syn Mikołaja „Czarnego”, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka”.
Przy parafii istniały bractwa Świętej Anny i szkaplerza Najświętszej Maryi Panny (wzmiankowane w 1626 i 1638) oraz Arcybractwo Różańcowe (1628), kładące nacisk na modlitwę osobistą i wspólnotową, życie sakramentalne oraz uczynki miłosierdzia.
W XVII w. parafia posiadała znaczny majątek w postaci pól uprawnych, łąk (ponad 1400 morgów), młyna, browaru, kilku domów oraz nadań właścicieli miasta, dziesięcin i licznych zapisów majątkowych miejscowej ludności. W 1699 własnością parafii była kamienica Wadowska przy ulicy Piwnej w Warszawie. Znaczne dochody parafii pozwoliły na uzyskanie w 1479 przez ks. Andrzeja z Szydłowca stanowiska prepozyta kapituły kolegiackiej w Opatowe. Tytuł przysługiwał kolejnym plebanom, którzy z czasem podpisywali się jako prepozyci szydłowieccy, pomimo że nie funkcjonowała tu kapituła (m.in. w 1530 ks. Krzysztof Zaborowski). Gospodarcza pozycja parafii została potwierdzona, kiedy to w 1570 tutejszy proboszcz, ks. Mikołaj Dembski został mianowany gubernatorem dóbr iłżeckich, należących do diecezji krakowskiej. Funkcję tę sprawowali kolejni plebani szydłowieccy do sekularyzacji klucza dóbr w 1795.
Od 2. połowy XVII w. do miasta licznie przybywali Żydzi, którzy w 1711 wybudowali synagogę. W 1709 władze miejskie nakazały zamknąć przykościelną szkołę elementarną. W 1781 rozpoczęto przebudowę kościoła szpitalnego, która niestety nie została zakończona a świątynia popadała w ruinę, aż w 1875 spaliła się wraz z dużą częścią miasta (w tym dzwonnica farna). Kościoła z braku funduszy nie odbudowano a na jego miejscu ustawiono kamienny krzyż.
W 1801–1819 założono cmentarz parafialny 500 metrów od fary. W 1818 parafia szydłowiecka znalazła się w diecezji sandomierskiej.
W okresie międzywojennym, pod wpływem ruchu eucharystycznego związanego z „Synodem Radomskim”, parafia rozwinęła działalność ewangelizacji poprzez dobroczynność i organizację życia kulturalnego. Probostwo objął ks. kan. Stanisław Piekarski, jeden z inicjatorów synodu. Za jego czasów zaktywizowano parafię, wybudowano Dom Parafialny, w którym znalazły swoje miejsce jadłodajnia dla ubogich i bezrobotnych. Pod auspicjami parafii w 1934 powstał Instytut Kultury Katolickiej, złożony z biblioteki, kina i impresariatu, współpracujący z Towarzystwem Czytelni Ludowych w prowadzeniu kursów dokształcających dla analfabetów[2]. Parafia patronowała promocji sportu i turystyki, będąc formalnie członkinią zarządu miejscowego koła Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
W 1947 do parafii należały miejscowości: Barak, Ciechostowice, Długosz, Huta (Hucisko), Łazy, Majdów, Marywil, Rybianka, Sadek, Świerczek, Szydłowiec, Szydłówek, Wola Korzeniowa, Zielonka i Wymysłów. W 1957 z parafii szydłowieckiej wydzielono nową parafię w Majdowie, w 80. XX w. zaś w Szydłówku (1982) i Sadku (1989).
Wraz ze zmianą podziału administracyjnego Kościoła w 1992, tutejszy proboszcz utracił funkcję prepozyta kapituły, która znalazła się wtedy w zmniejszonej terytorialnie diecezji sandomierskiej, zaś sama parafia – w radomskiej. Kwestia prawna tytułu prepozyta szydłowieckiego nie została uregulowana. Przysługiwał on dozgonnie ówczesnemu proboszczowi ks. kan. Józefowi Słabemu. Jednak tak on sam, jak i jego następcy nie używali go[3].
Zasięg parafii edytuj
Do parafii należą wierni z Szydłowca (bez os. Wschód i ul. Sosnowej, będących w zasięgu parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Szydłówku) oraz następujących miejscowości: Barak, Długosz, Hucisko, Marywil, Rybianka, Świerczek i Wola Korzeniowa[4].
Stan parafii edytuj
Jedyną świątynią parafii jest kościół św. Zygmunta. Przy parafii działają siostry Michalitki, które posiadają własną kaplicę w domu katechetycznym przy ul. Kamiennej. Prowadzą przedszkole rzymskokatolickie, świetlicę opiekuńczo-zajęciową dla dzieci „Nazaret” oraz nauczają religii w szkołach. Parafia jest też członkinią wspierającą Fundacji „Strefa JP2”, prowadzącej szeroką działalność kulturalno-oświatową w duchu katolickim.
Parafia, obok gm. Szydłowiec, jest wraz z parafią Narodzenia NMP w Szydłówku wyznaniowym współadministratorem Cmentarza Komunalnego w Szydłowcu.
Grupy parafialne edytuj
LSO, Oaza, KSM, KIK, KŻR, Franciszkański Zakon Świeckich, Akcja Katolicka, grupa modlitewna św. Michała Archanioła, grupa AA „Sami Swoi”.
Proboszczowie edytuj
- 1479: ks. Andrzej z Szydłowca
...
- 1530–1564: ks. Mikołaj z Szydłowca
- 1564–1570: ks. kan. Krzysztof Zaborowski
- 1570–1599: ks. kan. Mikołaj Dembski
- 1599–1631: ks. kan. Andrzej Kukrowicz (zm. 1631)
- 1631–1638: ks. Mikołaj Zmarskowicz (zm. 1638), administrator parafii
- 1638–1680: ks. kan. Hieronim Szeligowski (zm. 1680)
- 1680–1692: ks. dr Jan Pięta, administrator parafii
- 1692–1707: ks. kan. Jakub Kazimierz Oklejski (zm. 1707)
- 1707–1721: ks. kan. dr Józef Bielski
- 1721–1736: ks. kan. Jan Mein
- 1736–1737: ks. kan. Bogusław Dunin Wąsowicz
- 1737–1761: ks. prał. Kazimierz Owsiany Orłowski
- 1761–1795: ks. kan. Zygmunt Brzozowski
- 1795–1808: ks. kan. Józef Gawdzicki (zm. 1808)
- 1808–1809: administrator parafii
- 1809–1826: ks. kan. Stanisław Straszak (zm. 1833)
- 1826–1846: ks. kan. Franciszek Ksawery Rogoyski (zm. 1846)
- 1846–1848: ks. Norbert Schultz, administrator parafii
- 1848–1859: ks. kan. Józef Michał Juszyński (1793–1880)
- 1859–1861: ks. prał. Wawrzyniec Szubartowicz, administrator parafii
- 1861–1893: ks. prał. Aleksander Malanowicz (1816–1893)
- 1893–1907: ks. kan. Tomasz Świątkowski (1817–1907)
- 1907–1917: ks. kan. Paweł Posłuszyński
- 1917–1922: ks. kan. Józef Matulewicz
- 1922–1932: ks. kan. Józef Świechowski
- 1932–1934: ks. kan. Hieronim Cieślakowski
- 1934–1938: ks. kan. Stanisław Piekarski
- 1938–1957: ks. kan. Jan Węglicki
- 1957–1973: ks. kan. Stanisław Skurski (1898–1975)
- 1973–1992: ks. kan. Józef Słaby (1917–1995)
- 1992–2019: ks. kan. Adam Radzimirski (ur. 1942)
- od 2019: ks. kan. mgr Marek Kucharski (ur. 1971)
Przypisy edytuj
- ↑ Irena Przybyłowska-Hanusz, Szydłowieckie nekropolie jako dzieła sztuki i pomniki przeszłości, Szydłowiec: „Asgraf”, 2008, s. 12, ISBN 978-83-89084-41-5.
- ↑ Marek Przeniosło, Katolickie organizacje religijno-społeczne w parafii szydłowieckiej w latach 1918–1939, [w:] Jacek Wijaczka (red.), Z dziejów parafii szydłowieckiej : Materiały sesji popularnonaukowej 21 lutego 1998 roku, Szydłowiec: MLIM, 1998, s. 98–101, ISBN 83-904721-4-7.
- ↑ Irena Przybyłowska-Hanusz, Pamięci Księdza Kanonika Józefa Słabego, „Głos Szydłowiecki”, R. 4/39 (nr 10 [20/458]), 1995, s. 4, ISSN 1426-9740.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji