Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa w Supraślu

parafia prawosławna w diecezji białostocko-gdańskiej

Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologaparafia prawosławna w Supraślu, w dekanacie Białystok należącym do diecezji białostocko-gdańskiej[2].

Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa
Ilustracja
Cerkiew Zwiastowania Bogurodzicy w Supraślu
Państwo

 Polska

Siedziba

Supraśl

Adres

ul. Klasztorna 1
16-030 Supraśl

Data powołania

1984 (reaktywacja)

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

białostocko-gdańska

Dekanat

Białystok

Cerkiew

Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w monasterze Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy

Filie

cerkiew św. Łukasza Biskupa Krymu w Łaźniach

Proboszcz

J.E. bp supraski dr hab. Andrzej (Borkowski)[1]

Wezwanie

Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa

Wspomnienie liturgiczne

25 marca/7 kwietnia;
8/21 maja;
28 lipca/10 sierpnia

Położenie na mapie Supraśla
Mapa konturowa Supraśla, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie gminy Supraśl
Mapa konturowa gminy Supraśl, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Ziemia53°12′39,4″N 23°20′13,5″E/53,210944 23,337083

Na terenie parafii funkcjonują 4 cerkwie i 1 kaplica:

W Karakulach budowana jest cerkiew filialna pw. Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło”[3].

Historia edytuj

Dzieje prawosławia w dzisiejszym Supraślu sięgają przełomu XV i XVI wieku, kiedy na tym terenie rozpoczął działalność męski monaster, przeniesiony z Gródka. W 1915 wskutek działań wojennych mnisi (z większą częścią ludności prawosławnej) udali się w głąb Rosji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i powrocie prawosławnych z bieżeństwa monaster wznowił działalność, jednak już w 1922 władze państwowe relegowały mnichów, a budynki klasztorne przekazały salezjanom. Od tej pory tylko kaplica cmentarna św. Jerzego w Podsupraślu należała nadal do Kościoła prawosławnego, jednak dopiero w 1927 zezwolono na odprawianie tam nabożeństw. W owym czasie supraska społeczność prawosławna podlegała parafii w Wasilkowie i była obsługiwana przez tamtejszych duchownych, głównie ks. mitrata Aleksego Mularczyka, który od 1929 większość czasu spędzał w Supraślu (mimo początkowego sprzeciwu władz) i opiekował się wspólnotą do 1970. Pod koniec II wojny światowej, wycofujący się z Supraśla Niemcy wysadzili w powietrze główną cerkiew klasztorną (Zwiastowania Bogurodzicy), natomiast w najmniej zniszczonych, prowizorycznie odrestaurowanych budynkach monasterskich urządzono po wojnie szkołę rolniczą. W 1958 prawosławni po kilkunastoletnich staraniach odzyskali definitywnie cerkiew św. Jana Teologa (przeznaczoną przez władze do rozbiórki), a w latach osiemdziesiątych również pozostałe obiekty. W latach 1971–1984 społecznością opiekował się ks. Aleksander Makal[4]. W 1984 reaktywowano w Supraślu prawosławny monaster oraz przyklasztorną parafię, która weszła w skład dekanatu białostockiego diecezji białostocko-gdańskiej. Rozpoczęto, zapoczątkowaną przez o. ihumena Mirona (Chodakowskiego) i kontynuowaną przez archimandrytę Gabriela (Gibę)[5], odbudowę (trwającą do tej pory) cerkwi Zwiastowania Bogurodzicy, która znów stała się główną świątynią klasztorną, a także parafialną. Cerkiew św. Jana Teologa pełni obecnie funkcje pomocnicze zarówno dla monasteru jak i parafii.

13 kwietnia 2014 w należącej do parafii wsi Łaźnie rozpoczęto budowę cerkwi filialnej pod wezwaniem św. Łukasza Biskupa Krymu[6]. Pierwsza Liturgia w nowej świątyni sprawowana była w uroczystość patronalną 11 czerwca 2014. Obecnie trwają prace wykończeniowe w cerkwi (m.in. związane ze stolarką drzwiową i okienną, budową pięciu kopuł i urządzeniem wnętrza)[7]. Obiekt został poświęcony 22 czerwca 2019 r.[8]

W 2015 w południowym budynku monasterskim urządzono cerkiew pod wezwaniem św. Antoniego Supraskiego. Pierwsza Boska Liturgia w nowej świątyni była celebrowana 22 marca tegoż roku[9].

Zasięg terytorialny i liczba wiernych edytuj

W 1937 supraska wspólnota prawosławna (ok. 390 rodzin – 1630 osób) zamieszkiwała – oprócz miasta – okoliczne wsie: Cieliczanka, Ogrodniczki, Ciasne, Karakule, Nowodworce, Kolonie: Sadowy Stok, Jałówka, Ożynnik w powiecie białostockim oraz wsie i kolonie Surażkowo, Sokołda, Łaźnie, Podłaźnie, Krzemienne, Konne, Międzyrzecze i Woronicze w powiecie sokólskim[10].

Wykaz proboszczów edytuj

Obiekty sakralne w Supraślu edytuj

  • Cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy – renesansowa, obronna, wzniesiona w latach 1503–1511, zburzona w 1944, odbudowywana od 1985. Obecnie główna świątynia klasztorna i parafialna. W krypcie cerkwi spoczywa arcybiskup Miron (Chodakowski), który w latach 1984–1998 był przełożonym supraskiego monasteru.
  • Cerkiew św. Jana Teologa – wzniesiona w 1888 na terenie monasteru. W 1922 wraz ze wszystkimi obiektami klasztornymi przekazana salezjanom. Od 1942 ponownie użytkowana przez prawosławnych, z przerwą w latach 1954–1956. Oficjalnie odzyskana dopiero w 1958. Obecnie pełni rolę świątyni pomocniczej zarówno monasteru, jak i parafii.
  • Cerkiew św. Antoniego Supraskiego – w budynku monasterskim, czynna od 2015. Upamiętnia 500-lecie męczeńskiej śmierci patrona.
  • Kaplica św. Jerzego Zwycięzcy – murowana, wzniesiona w 1901 na cmentarzu w Podsupraślu. W latach 1922–1942 i 1954–1956 była jedyną czynną świątynią supraskiej wspólnoty prawosławnej; następnie powróciła do pierwotnej funkcji kaplicy cmentarnej.

Pozostałe obiekty sakralne edytuj

Łaźnie edytuj

Karakule edytuj

  • Cerkiew Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło” – filialna; w budowie[3][12].

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. Spis parafii dekanatu białostockiego diecezji białostocko-gdańskiej. orthodox.bialystok.pl. [dostęp 2017-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-04)]. (pol.).
  2. Strona diecezji białostocko-gdańskiej – Spis parafii dekanatu Białystok. [dostęp 2017-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-04)].
  3. a b Wiaczesław Perek: Postępy w budowie cerkwi w Karakulach. orthodox.bialystok.pl, 13 grudnia 2021. [dostęp 2021-12-13].
  4. Oficjalna strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – 60 lat służby w Cerkwi Prawosławnej [dostęp: 10.11.2015.]
  5. Leonard Drożdżewicz., Archimandryta Gabriel (1962–2018), „Znad Wilii”, nr 4 (76)/2018, s. 27–28, ISSN 1392-9712.
  6. archim. Andrzej (Borkowski): Budowa cerkwi w Łaźniach (w artykule również zdjęcia z budowy). cerkiew.pl, 24 kwietnia 2014. [dostęp 2021-05-03].
  7. archim. Andrzej (Borkowski): Święto św. wyznawcy Łukasza w Łaźniach. cerkiew.pl, 27 czerwca 2014. [dostęp 2021-05-03].
  8. a b Sławomir Kiryluk: Poświęcenie cerkwi św. Łukasza Krymskiego w Łaźniach. orthodox.pl, 24 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-24].
  9. Paulina Matejczuk: Pierwsza Liturgia Święta w cerkwi pw. św. Antoniego Supraskiego. cerkiew.pl, 23 marca 2015. [dostęp 2021-05-03].
  10. Misja ojca Aleksego Mularczyka, Przegląd Prawosławny [dostęp 2016-08-18].
  11. Sławomir Kiryluk: Święty Chirurg i Łaźnie. cerkiew.pl, 16 lutego 2018. [dostęp 2018-02-16]. (pol.).
  12. Wiaczesław Perek: Poświęcenie kamienia węgielnego w Karakulach. orthodox.pl, 28 lutego 2022. [dostęp 2022-02-28].

Zobacz też edytuj

Bibliografia edytuj

  • Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 222
  • Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012

Linki zewnętrzne edytuj