Pazurogon pręgoudy

Pazurogon pręgoudy
	Onychogalea fraenata
	(Gould, 1840)
	; Samica z młodym w torbie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Rodzaj	pazurogon
Gatunek	pazurogon pręgoudy
Synonimy
	Macropus Frenata Gould, 1840; Macropus frænatus Gould, 1841;
	Macropus Frenata Gould, 1840; Macropus frænatus Gould, 1841;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pazurogon pręgoudy^[4], pazurogon rudopręgi^[5], pazurogon udopręgi^[6] (Onychogalea fraenata) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1840 roku John Gould nadając mu nazwę Macropus Frenatus^[1]. Miejsce typowe to „interior Nowej Południowej Walii”, Australia^[2]^[7]^[8]^[9]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 41.1130) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[10].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[9].

Etymologia edytuj

Onychogalea: gr. ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”; γαλεή galeē lub γαλή galē „łasica”^[11].
frenata: łac. frenatus „okiełznany”, od frenare „okiełznać”, od frena, frenorum „uzda, lejce”, od frenum „wodza, cugiel”, od frendere „zgrzytać zębami”^[12].

Zasięg występowania edytuj

Zasięg występowania pazurogona pręgoudego ograniczony jest do Taunton National Park, w pobliżu Dingo, na zachód od Rockhampton, we wschodnio-środkowym Queensland^[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) samic 34,5–61,3 cm, samców 42,3–109 cm, długość ogona samic 32,5–46,5 cm, samców 41,2–57,5 cm; masa ciała samic 1,8–5 kg, samców 2,8–8,3 kg^[13]^[14]. Pazurogon pręgoudy jest pod względem rozmiarów i wyglądu podobny do pazurogona jedwabistego. Sierść w części grzbietowej ma barwę szarą, a w części brzusznej białawą. Charakterystyczną cechą są biegnące wzdłuż głowy i karku ciemne smugi na sierści. Samica rodzi w miocie zwykle jedno młode. Termin porodu przypada na początku maja^[5].

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)^[3].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c J. Gould. [Bez tytułu]. „The Athenaeum”. 670, s. 685, 1840. (ang.).
↑ ^a ^b J. Gould. On Five new Species of Kangaroos. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 92, 1840. (ang.).
↑ ^a ^b A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., C.N. Johnson & J.C.N.J.& J. Zichy-Woinarski C.N. Johnson & J.C.N.J.& J., Onychogalea fraenata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-20] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 258, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Onychogalea fraenata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-20].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Onychogalea frenata (Gould, 1840). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 100. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Species Onychogalea fraenata (Gould, 1841). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 476, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ frenata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-12] (ang.).
↑ M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 695. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[gou40-1] J. Gould. [Bez tytułu]. „The Athenaeum”. 670, s. 685, 1840. (ang.).

[gou41-2] J. Gould. On Five new Species of Kangaroos. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 92, 1840. (ang.).

[iucn-3] A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., C.N. Johnson & J.C.N.J.& J. Zichy-Woinarski C.N. Johnson & J.C.N.J.& J., Onychogalea fraenata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-20] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-5] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 258, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Kraczkiewicz-6] Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Onychogalea fraenata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-20].

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Onychogalea frenata (Gould, 1840). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 100. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[afd-10] Species Onychogalea fraenata (Gould, 1841). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).

[Palmer-11] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 476, seria: North American Fauna. (ang.).

[Jobling-12] frenata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-12] (ang.).

[Eldridge&Coulson-13] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 695. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-14] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]